Chùa Ba Vàng không báo cáo số thu tiền công đức
Bộ Tài chính vừa có báo cáo về kết quả thực hiện thí điểm kiểm tra việc quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có kế hoạch kiểm tra tổng thể vấn đề quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên phạm vi toàn quốc, thí điểm từ tỉnh Quảng Ninh.
Thực hiện chỉ đạo này, Bộ Tài chính đã tiến hành kiểm tra việc tiếp nhận, quản lý, sử dụng tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội; xem xét việc mở tài khoản, mở sổ sách ghi chép số thu, chi tiền công đức, tài trợ, nội dung sử dụng tiền công đức, tài trợ và giám sát việc tiếp nhận, kiểm đếm, sử dụng tiền công đức, tài trợ.
Kết quả cho thấy, trong năm 2022, tổng số thu tiền công đức, tài trợ tại các di tích trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh là 70,8 tỷ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng).
Theo đánh giá của các chủ thể được giao quản lý di tích, năm 2022 số thu tiền công đức, tài trợ chỉ bằng khoảng 40%-60% số thu năm 2019, thời điểm trước khi xảy ra đại dịch Covid-19.
Tổng số chi là 54,4 tỷ đồng, cho các hoạt động quản lý, lễ hội, tu bổ, tôn tạo di tích, hoạt động từ thiện...
 |
Chùa Ba Vàng được đánh giá có số thu tiền công đức lớn nhưng không báo cáo |
Bốn tháng đầu năm, tổng số thu là 61 tỷ đồng, tổng số chi là 29,4 tỷ đồng. Một số di tích có số thu trong 4 tháng đầu năm 2023 trên 1 tỷ đồng, bao gồm: Di tích đền Cửa Ông - Cặp Tiên là 19,8 tỷ đồng (bằng 32% tổng số thu tiền công đức, tài trợ tại các di tích trên địa bàn tỉnh); Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử gần 7,2 tỷ đồng (riêng tại chùa Đồng là 4,3 tỷ đồng);
Đền Thánh Mẫu ở Trà Cổ, Móng Cái là 5,3 tỷ đồng; Khu di tích lịch sử Bạch Đằng, Hạ Long là 3,2 tỷ đồng; chùa Hưng Học ở Nam Hòa, Quảng Yên là 2,7 tỷ đồng; Khu di tích lịch sử nhà Trần tại Đông Triều trên 1,7 tỷ đồng; chùa Long Tiên ở phường Bạch Đằng, Hạ Long là 1,5 tỷ đồng; đền Đức Ông ở phường Hồng Gai, Hạ Long là 1,5 tỷ đồng; đền Xã Tắc ở Ka Long, Móng Cái là 1,3 tỷ đồng.
Bộ Tài chính cho biết, số liệu nêu trên được tổng hợp từ báo cáo của 221 chủ thể, bằng 47% trên tổng số chủ thể quản lý di tích.
Sau khi loại trừ số di tích không có công đức, còn trên 50 di tích không có số liệu báo cáo. Đáng nói, trong đó có chùa Ba Vàng ở Uông Bí thuộc di tích cấp tỉnh, được đánh giá có số thu công đức tốt.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, với số thực thu trong 4 tháng đầu năm 2023 là 61 tỷ đồng, cộng với việc báo cáo đầy đủ các khoản công đức tại các di tích, thì tổng số thu tiền công đức, tài trợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cả năm 2023 dự kiến trên 180 tỷ đồng.
Băn khoăn về số thu thấp đáng ngờ tại Yên Tử
Một điểm đáng chú ý trong báo cáo của Bộ Tài chính liên quan Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử, là điểm du lịch sinh thái tâm linh nổi tiếng, mỗi năm đón trên 2 triệu lượt du khách.
Đoàn kiểm tra nhận thấy, công tác giám sát tiếp nhận, kiểm đếm tiền trong hòm công đức tuy có sự phối hợp của nhiều bên liên quan nhưng với số thu tiền công đức năm 2022 là 3,7 tỷ đồng, chỉ tương đương số thu tại Khu di tích lịch sử Bạch Đằng (3,3 tỷ đồng), thấp hơn so với số thu tại đền Thánh Mẫu, di tích cấp tỉnh ở phường Trà Cổ, Móng Cái (5,8 tỷ đồng) và chưa bằng 1/5 số thu tại đền Cửa Ông (20,1 tỷ đồng).
“Nhìn số liệu so sánh nêu trên không tránh khỏi những băn khoăn về tính khách quan trong việc tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức tại Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử” – Bộ Tài chính đánh giá.
Tại các di tích có nhà sư trụ trì, đa số di tích có báo cáo thu, chi nhưng chỉ là khoản tiền trong hòm công đức. Thực tế có một số khoản công đức khác dưới hình thức đặt lễ, chuyển khoản không được phản ánh trong báo cáo gửi cho Đoàn kiểm tra; theo đánh giá của du khách thì các khoản này thường cao hơn so với bỏ trong hòm công đức.
Cụ thể tại Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử, theo số liệu do Ban quản lý Di tích và Rừng quốc gia Yên Tử cung cấp, từ năm 2007 đến tháng 4/2023, tổng thu tiền trong hòm công đức là 287 tỷ đồng, tổng chi khoảng 638 tỷ đồng.
Theo đó, số thu tiền công đức thực tế cao hơn số thu nêu trong báo cáo gửi cho Đoàn kiểm tra khoảng 351 tỷ đồng (cao hơn 2,2 lần).
Từ kết quả kiểm tra nói trên, Bộ Tài chính đề nghị tỉnh Quảng Ninh rà soát, có văn bản gửi các cơ sở di tích có thu, chi tiền công đức, tài trợ nhưng không báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ (trong đó có chùa Ba Vàng) đề nghị báo cáo đầy đủ các khoản thu, chi tiền công đức, tài trợ, gửi Bộ Tài chính để tổng hợp.
Đề xuất kiểm tra tổng thể trên toàn quốc
Theo số liệu thống kê, hiện cả nước có trên 54.000 di tích, trong đó có 123 di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt, gần 4.000 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 10.000 di tích xếp hạng cấp tỉnh và trên 40.000 di tích đã được đưa vào danh mục kiểm kê của địa phương theo quy định của Luật Di sản văn hóa.
Tại các di tích này, mỗi năm tổ chức khoảng 9.000 loại lễ hội, trong đó có khoảng 7.000 lễ hội truyền thống, gần 1.400 lễ hội tôn giáo và hơn 400 lễ hội lịch sử, cách mạng.
Thực tế tại tỉnh Quảng Ninh cho thấy, người dân có nhu cầu rất lớn trong việc công đức, tài trợ cho di tích và lễ hội; tuy nhiên, đến nay chưa có báo cáo đánh giá tổng thể về hoạt động này trên phạm vi cả nước mà mới chỉ dừng ở phạm vi di tích, theo cách làm riêng của mỗi địa phương.
Vì vậy, Bộ Tài chính cho rằng, việc kiểm tra tổng thể vấn đề quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên toàn quốc thực sự cần thiết, là dịp để tổng hợp, đánh giá đầy đủ hơn về hoạt động này.
Bộ Tài chính cũng đề xuất kế hoạch kiểm tra trên cả nước trong năm 2022 và 2023.
Theo đó, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố (trừ tỉnh Quảng Ninh) chỉ đạo thực hiện kiểm tra tổng thể việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích trên địa bàn tỉnh và gửi báo cáo kết quả kiểm tra về Bộ Tài chính trong quý I/2024.
