- "Khúc ca hòa bình" vang vọng tại nhà tù Hỏa Lò
- Kỷ niệm 80 năm cuộc vượt ngục của các chiến sĩ cách mạng tại Nhà tù Hỏa Lò
Sự kiện được tổ chức nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947-27/7/2025), do Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò tổ chức.
Trưng bày gồm 3 phần nội dung: Trong chốn lao tù; Bút sắc, lòng son; và Gắn kết yêu thương. Tại đây, công chúng sẽ được xem các tư liệu, hiện vật, hoạt cảnh kể lại những câu chuyện đầy cảm động của các tù chính trị tại Hỏa Lò, những con người dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt vẫn ngời sáng ý chí đấu tranh.
 |
Các đại biểu dự lễ khai mạc trưng bày |
Với nội dung "Trong chốn lao tù", thực dân Pháp đã áp dụng những quy định khắt khe nhằm ngăn cản mọi sinh hoạt văn hóa, tinh thần của tù nhân. Kẻ thù có thể giam cầm được thể xác nhưng không thể trói buộc được tinh thần yêu nước, chí khí quật cường của người tù.
Ở nơi chỉ có gông cùm và xiềng xích, những chiến sĩ với tâm sáng, bút sắc vẫn sáng tác thơ với niềm tin và sức sống mãnh liệt, vẫn nhắn gửi lời động viên về gia đình qua những lá thư.
Trưng bày giới thiệu hình ảnh một số nhà tù mà kẻ địch từng sử dụng để giam các chiến sĩ yêu nước, cách mạng Việt Nam như: Nhà tù Hỏa Lò - nơi từng giam giữ, đày ải về thể xác và tinh thần hàng nghìn chiến sĩ yêu nước, cách mạng Việt Nam (1899 - 1954); Nhà tù Côn Đảo, bắt đầu giam giữ tù nhân từ năm 1862 và sử dụng đến năm 1954.
 |
Hoạt cảnh tái hiện câu chuyện về đồng chí Phạm Hướng. |
Khám Lớn được coi là “vùng đất dữ”, một biểu tượng cho nền thống trị của thực dân Pháp ở Nam Kỳ; Trại giam Chín Hầm nguyên là kho vũ khí của thực dân Pháp, được chính quyền Ngô Đình Diệm cải tạo làm nơi giam giữ, tra tấn và thủ tiêu các chiến sĩ cách mạng và người yêu nước từ năm 1954 - 1963; Nhà đày Buôn Ma Thuột do thực dân Pháp xây dựng năm 1930 trên cao nguyên, rừng núi điệp trùng, khí hậu khắc nghiệt Đắk Lắk.
Trong cảnh tù đày, những chiến sĩ cách mạng vẫn sắt son một niềm tin với Đảng để tôi luyện tinh thần và ý chí thép.
Nội dung "Bút sắc, lòng son" phản ánh sự kiên trung của các chiến sĩ nơi tù ngục, họ không lùi bước trước gian lao, luôn giữ vững tinh thần lạc quan. Bằng những vật dụng thô sơ, người tù vẫn sáng tác thơ, viết thư, thậm chí bí mật làm báo.
Nội dung này giới thiệu 10 chiến sĩ cách mạng đã sử dụng ngòi bút của mình để phản ánh hiện thực cuộc sống, những khắc nghiệt của chế độ tù đày và tình yêu quê hương, đất nước… góp phần kêu gọi đồng bào vững chí, bền gan đứng lên đấu tranh.
 |
Các bức thư của đồng chí Phạm Hướng viết trong nhà lao. |
Đó là các chiến sĩ: Nguyễn An Ninh (1900 - 1943); Nguyễn Đức Cảnh (1908 - 1932); Hoàng Văn Thụ (1909 - 1944); Nguyễn Thị Minh Khai (1910 - 1941); Nguyễn Thị Quang Thái (1915 - 1944); Trần Mai Ninh (1917 - 1948); Đinh Nho Diệm (1918 - 1947); Thôi Hữu (1919 - 1950); Phạm Hướng (1923 - 1951); Nguyễn Minh Vân (1923 - 2014).
Nội dung "Gắn kết yêu thương" giới thiệu những câu thơ trong ngục tù trở thành nguồn sức mạnh tinh thần giúp người chiến sĩ vượt qua khó khăn, gian khổ, minh chứng cho tinh thần lạc quan và ý chí kiên cường.
Điểm nhấn xúc động tại buổi lễ là hoạt cảnh tái hiện câu chuyện về đồng chí Phạm Hướng (thủ lĩnh phong trào học sinh, sinh viên kháng chiến Hà Nội) với những lát cắt nghẹn ngào: hội ngộ bạn tù, phút thăm nuôi ngắn ngủi và cảnh chia ly người thân trước khi bị đày ra Côn Đảo.
Tham dự lễ khai mạc triển lãm có nhiều thân nhân liệt sĩ, chiến sĩ cách mạng từng bị giam tại Hỏa Lò đã tới dự, cùng ôn lại lịch sử bi hùng của dân tộc. Anh Võ Biên Cương, con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp chia sẻ: “Những hy sinh, mất mát của thế hệ trước là bài học vô giá để thế hệ sau thêm trân trọng giá trị của hòa bình, độc lập hôm nay. Lịch sử cần được nhắc lại thường xuyên để lan tỏa tinh thần yêu nước và trách nhiệm với Tổ quốc”.
Không ngừng lau nước mắt, ông Nguyễn Nhân Quảng, cháu rể đồng chí Phạm Hướng bày tỏ: “Chúng tôi đã nghe rất nhiều câu chuyện kể về chú mình. Ông là niềm tự hào của gia đình, là nhân cách lớn để con cháu luôn tự nhắc nhở phải sống có trách nhiệm với đất nước”.
Trưng bày kéo dài đến hết ngày 31/8/2025, là lời tri ân những người con Việt Nam yêu nước đã chiến đấu bằng cả ngòi bút và trái tim son sắt, góp phần giành lấy độc lập, tự do cho thế hệ hôm nay.
