Hoa lau đã nở
(ANTĐ) - Người miền Trung rất mừng với chỉ dấu của trời đất đang thương khúc ruột miền Trung. Người ta mừng do lẽ, chỉ dấu đó báo hiệu trời đất đã hết lụt lội, hết bão.
 |
| Hoa lau đã nở, miền Trung hết lụt |
Niềm vui dưới xuôi
Tháng 11 dương lịch, trời lạnh tê người vào sáng sớm, trên những cánh đồng, lau đã nở hoa như phất cờ. Nhà nông thấy hoa lau như bắt được vàng, bởi lẽ, dân gian từ lâu đã có cách nhìn trời đất, cây cỏ hoa lá để bắt mạch tính khí thiên nhiên.
Làng Lệ Sơn, sống giữa một bên lưng bị núi vây, mặt bị nước sông Gianh phong tỏa, đồng ruộng quanh năm làm được hai vụ, nhưng năm nay mất trắng do lũ liên tiếp ập về. Lệ Sơn, loi choi bên sông Gianh, thuộc huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình, đầu làng có một thỏi đất, cây lau mọc tơi bời, người làng để vậy từ hàng chục năm nay để theo dõi thời tiết. Năm nào người ta cũng theo dõi hoa lau để xuống vụ Đông Xuân đúng hẹn với đất, đúng hẹn với lịch thời vụ. Mọi năm, lau vẫn không nở phất cờ, nên năm nào, vào tháng 10, trên sông Gianh không biết nước ở đâu đổ về, đục ngầu, bủa vây khắp làng. Năm nay, lau nở trắng xóa, người làng vui mừng vì qua được 23-10, ngày đó được xem là định mệnh của lụt về, cái ngày mà “ông tha, bà chẳng tha”. Năm nay lau đã nở, người làng Lệ Sơn đã xuống giống kịp vụ. Một cụ già người làng Lệ Sơn đã thốt lên: “Năm ni không đói rồi. Vụ Đông Xuân ăn chắc rồi. Cả làng thắng rồi”.
Người sống dọc các triền sông còn một chỉ dấu khác để biết hết lụt là hiện tượng các loài cá cứ buổi sáng bơi ngược dòng lên nguồn tìm nơi sinh sản.
Mảnh làng quê nội của tôi lúp xúp dưới một triền cát ven biển ở huyện Quảng Trạch, khi thấy hoa lau nở trên bìa cát ven làng, nhà nhà ở cái thôn Thanh Bình, trong xã Quảng Xuân, huyện Quảng Trạch đã hồ hởi tất bật chuẩn bị ngư cụ cho mùa đánh bắt mới. Cái làng cát nhỏ bé ấy trịnh trọng với niềm vui trời đất này bằng cách riêng hết sức giản dị; mỗi nhà làm một mâm cúng gồm xôi, cá biển nướng, rượu gạo nấu trên cát, rồi thắp nhang khấn trời, cạnh mỗi mâm cúng, người ta không quên bỏ một nắm hoa lau. Cứ sau mùa hoa lau nở, người làng biển lại đánh bắt được mùa, một mùa ruốc bội thu, mùa cá bội thu để bù đắp vào những tháng ngày mưa gió vần vũ.
|
Ánh cười miền ngược
Khi hoa lau nở, người miền xuôi vui một thì người miền ngược vui mười. Họ vui với ánh cười tan cả rừng chiều. Hồ Mày, người dân tộc Mày, ở Bản vùng cao Si Mày trong vùng Lòm (huyện Minh Hóa, Quảng Bình) giáp Lào giải thích: “Hoa lau nở là dân bản vui mừng lắm. Các suối hết hung dữ. Cái khe hết réo rắt ầm ào. Trước đây cha ông mình còn rừng thì lũ lụt không hung ác như bây chừ, trước đây cha ông cũng vui khi hoa lau nở, vì đó là cái tin của ông trời thông báo đã hết gây cái lụt. Bây chừ, con em dân bản miền ngược nhìn rừng ngày càng nhỏ đi, rừng càng thưa thì sợ mưa, mưa trút bao nhiêu nước là chảy tuột xuống suối bấy nhiêu sẽ gây lụt lội sớm. Nhưng khi hoa lau nở thì yên tâm rồi. Mình mừng không những cho dân bản mình, cho con em mình đi rừng không bị lụt cuốn mất, đi học tới trường không bị nước dữ dọa nhấn chìm. Mừng hơn nữa là người dưới xuôi khỏi bị lũ lụt gây khó cuộc sống rồi. Rứa là cái bụng mình thấy trời làm đúng, hoa lau nở đúng”.
Ở vùng Lòm, khi hoa lau nở, mỗi bản có một thầy cúng, lên mỏm đồi cao nhất trong bản, đồ cúng mang theo một con gà sống, một líp xôi, ché rượu nhỏ. Con gà được cắt tiết, tưới máu của nó lên bát ngát hoa lau nở như một cách tế thần lau đã ban phát niềm vui hết lụt cho miền xuôi cũng như miền ngược. Thầy cúng sẽ khấn bốn phương tám hướng cảm tạ đất trời đã cho hoa lau nở trắng rừng. Người Mày quan niệm màu trắng của lau rừng là màu của yên lành, màu đem lại nụ cười, không lo toan phải bị thiên tai quấy phá. Màu lau nở là cơ hội cho một mùa rẫy được mùa khi lụt không còn tàn phá trong những tháng ngày còn lại của năm.
Trong niềm vui hoa lau nở đó, người miền núi còn một số chỉ dấu khác để biết thiên tai hết kéo về càn quét trong những tháng ngày còn lại của năm như kiến đất không kéo từng bầy lên cây làm tổ, hoặc ong vò vẽ không làm tổ trên cao mà chuyển xuống làm nơi thấp tầm.
Năm 2009, miền Trung lũ dồn lũ, những dấu vết tàn phá kinh khủng của đại hồng thủy vẫn còn với bằng chứng nhiều nỗi đau mất người, mất của đang để lại trên hầu khắp các làng mạc. Những “vết sẹo” đau ấy đang liền da. Dọc các triền sông trước đây ầm ào, xé toang làng mạc nay đã hiền dịu vỗ về người dân bằng những mớ cá mớ tôm như cách bù đắp lại những gì sông đã cướp đi bao của cải, tính mạng con người.
Những nơi lũ quét đi qua, màu xanh bắt đầu phục sinh, xóa đi cái bạc đầu của phù sa, biến nó thành những nguồn chất phục hồi lại những gì đã mất. Hoa lau đã nở như chất xúc tác để tái tạo lại những gì bị lũ nhấn chìm. Hoa lau đã nở, miền Trung hết lụt! Tin mừng đó đang làm yên lòng bao hộ nghèo khi đã đuối sức với lũ lụt.
Anh Linh
