Giáo viên ở Acapulco tuần hành phản đối tội phạm
Tống tiền là một “ngành công nghiệp” đang thịnh ở Mexico. Con số những vụ tống tiền được ghi nhận đến nay đã tăng gấp ba lần so với năm 2004. Theo các chuyên gia phân tích, có lẽ đây chính là hậu quả không thể dự tính trước của cuộc chiến chống ma tuý do Chính phủ phát động. Khi mà những tập đoàn ma tuý lớn bị xé nhỏ thì những băng nhóm đường phố lại mọc lên như nấm sử dụng những kỹ năng phạm tội đã được rèn luyện bài bản vào những hoạt động phạm tội mới. Đe doạ giáo viên tống tiền là một trong những hoạt động phạm tội mới của bọn tội phạm và đã đến mức báo động. Kể từ khi học sinh bắt đầu quay trở lại trường sau kỳ nghỉ hè vừa qua, những vụ đe doạ tống tiền đã bắt đầu xuất hiện khiến cho hàng trăm ngôi trường phải đóng cửa. Một giáo viên tiểu học cho biết, vấn đề không chỉ là tiền mà là sống chết. Nếu các giáo viên không nộp tiền họ sẽ phải chết. Không chỉ giáo viên mà mọi người ở thành phố Acapulco này từ bác sỹ, lái xe taxi đến các cửa hiệu nhỏ… đều phải nộp khoản tiền bảo kê. Chúng đến thu tiền bảo kê hàng tuần và mọi người đều phải nộp. Nhưng không giống như những nhóm đối tượng khác phải cam chịu trong im lặng, các giáo viên đã quy tụ được một số lượng lớn đứng lên phản đối bọn tội phạm. Và trong tháng qua, những cuộc biểu tình đã diễn ra khắp nơi. Cô Noemi, giáo viên trung học, cho biết, “chúng tôi rất sợ và chúng tôi là mục tiêu của chúng vì chúng tôi có một khoản lương ổn định”.
Nạn tống tiền tăng mạnh trên phạm vi toàn quốc, nhưng có lẽ đỉnh điểm của nó là tháng 8 vừa qua, nhóm tình nghi thuộc tập đoàn ma tuý Zeta đã phóng hoả vào một sòng bạc ở thành phố Monterrey, giết chết 52 người phía trong. Các quan chức bang cho biết, nguyên nhân là do những người chủ của sòng bạc đã phản đối khi bọn tội phạm Zeta đòi tăng phí bảo kê. Các tổ chức tội phạm có thế lực như Zeta từ lâu đã lấy hoạt động tống tiền để khuếch chương thanh thế và nguồn thu nhập chủ yếu. Trong hơn 5 năm qua, kể từ khi cuộc chiến chống các tập đoàn ma tuý của Tổng thống Felipe Calderón được phát động, trọng tâm của chiến lược chống tội phạm ma tuý là đánh vào những tên cầm đầu và phá rã ở những tổ chức lớn thành các nhóm nhỏ hơn. Nhưng hậu quả là khi những băng đảng bạo lực nhỏ thoát khỏi vòng tay của những ông trùm ma tuý lớn và bị đảy ra khỏi những tuyến buôn bán ma tuý truyền thống thì chúng lại tìm đến những lĩnh vực hoạt động mới. Và tống tiền là một trong những lĩnh vực hoạt động mới ít mạo hiểm hơn cả. Chuyên gia an ninh Guillermo Zepeda cho biết, chỉ cần ba hoặc bốn tên có trang bị vũ khí là có thể tự xưng là người của Zeta để tiến hành các phi vụ tống tiền. Tại Jalisco, quê hương của ông, nhiều người buôn bán đã chấp nhận đóng cửa hàng thay vì phải trả tiền bảo kê và sống nhờ vào những khoản tiền do những người thân từ Mỹ gửi về.
Những hoạt động tống tiền giờ đây đã lan sang nhiều lĩnh vực khác vốn ít có liên quan đến cuộc chiến chống ma tuý. Chuyên gia an ninh Eduardo Guerrero cho biết, tống tiền là ngành kinh doanh lợi nhuận nhất nhì chỉ sau hoạt động buôn lậu ma tuý quốc tế. Hoạt động tống tiền có thể đêm lại cho các tổ chức tội phạm một khoản thu đều đặn. Con số thống kê chính thức cho thấy những vụ tống tiền đã tăng gấp 3 lần kể từ năm 2004, nhưng theo các chuyên gia tội phạm thì có tới 80% những vụ tống tiền chưa được ghi nhận và thậm chí nhiều bang không bận tâm đến loại tội phạm này vì có quá nhiều mối bận tâm khác. Acapulco giờ đây là một trong những thành phố nguy hiểm nhất đất nước, thường xuyên phải đối mặt với những mối đe doạ từ các tập đoàn tội phạm và những băng đảng tranh giành lẫn nhau. Những vụ án mạng liên quan đến tội phạm có tổ chức ở thành phố này tăng gần 8 lần trong vòng hai năm qua. Và chỉ tính từ đầu năm đến nay, số vụ án mạng ở thành phố này đã lên đến con số kỷ lục, ước tính khoảng 78 vụ mỗi tháng.
Tình trạng bạo lực và tống tiền lan vào đến tận các nhà trường khiến cho 7.000 giáo viên phải xuống đường biểu tình. Thống đốc bang Ángel Aguirre phải tổ chức cuộc gặp với các giáo viên và đưa ra cam kết tăng cường các biện pháp an ninh mới bao gồm tăng cường tuần tra cảnh sát, nắp đặt các hệ thống cảnh báo, hệ thống điện thoại và hệ thống camera giám sát ở tất cả các trường học. Hoạt động tống tiền cũng cần đến bạo lực, song không giống như hoạt động tội phạm giữa các tập đoàn với nhau, bạo lực trong tội phạm tống tiền thường nhằm vào những người dân thường. Chính sự dính líu đến những người dân vô tội sẽ làm dấy lên sự phẫn nộ của cộng đồng và đó là lý do tại sao một số tổ chức tội phạm ma tuý lớn như tập đoàn Sinaloa luôn tránh hoạt động tống tiền. Các chuyên gia an ninh cũng đưa ra cảnh báo, các băng nhóm tội phạm không nên tấn công vào những nhóm người nhạy cảm như giáo viên vì dễ tạo nên sự phẫn nộ của toàn xã hội.
