Đảo Tri Tôn thuộc Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Dự kiến, giàn khoan Haiyang Shiyou 981 (Hải Dương 981) được Trung Quốc dịch chuyển đến vị trí mới trước 10h30 ngày 27-5 và giàn khoan này vẫn nằm sâu trong khu vực thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Trước đó, thông tin về tình hình tại khu vực Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trong ngày 26-5, ông Hà Lê – Phó Cục trưởng Cục Kiểm ngư cho biết, tình hình trên thực địa hai ngày qua khá căng thẳng.
“Trong ngày 26-5, lực lượng Kiểm ngư phát hiện tàu tên lửa tấn công nhanh của Trung Quốc hoạt động thường xuyên quanh khu vực giàn khoan khoảng 25-30 hải lý; tàu khu trục tên lửa hoạt động cách giàn khoan 15-20 hải lý và tàu quét mìn hoạt động xung quanh giàn khoan”, ông Hà Lê cho biết.
Giàn khoan Haiyang Shiyou 981 di chuyển về phía Đông Nam đảo Tri Tôn 25 hải lý
Ngoài ra, quan sát cũng cho thấy, phía Trung Quốc có 113 tàu, bao gồm tàu hải cảnh, tàu kéo và tàu vận tải. Các tàu Trung Quốc được tổ chức thành nhóm 8-10 tàu áp sát tàu cá của Việt Nam nhằm vây ép, đâm va, phun nước khi tàu Việt Nam tiến sát giàn khoan khoảng 5-6 hải lý. Cùng với đó, tàu cá Trung Quốc dàn thành hàng ngang từ 25-30 chiếc nhằm cản trở, ép, đe dọa đâm va, húc khi tàu cá của Việt Nam tiến gần giàn khoan.
Tại hiện trường, lúc 16h ngày 26-5, tàu cá số 11209 của Trung Quốc đã đâm chìm tàu cá ĐNa - 90152 của ngư dân Đà Nẵng ở Nam Tây Nam giàn khoan Hải Dương 981 và cách giàn khoan này 17 hải lý, là ngư trường truyền thống, thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam. 10/10 ngư dân trên tàu cá Đà Nẵng được các tàu của ta vớt và cứu hộ an toàn. Tại thời điểm xảy ra sự việc, có 40 tàu cá Trung Quốc ngang ngược bao vây nhóm tàu cá của ta.
Bên lề kỳ họp Quốc hội, Đại biểu Quốc hội, TS Đinh Xuân Thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp - Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định, nếu đưa ra tranh luận tại toàn án quốc tế thì Việt Nam đủ lý lẽ, chứng cứ để thắng kiện.
Theo ông Đinh Xuân Thảo, hiện nay, Việt Nam đang huy động mọi biện pháp có thể để bảo vệ chủ quyền. Tuy nhiên trước mắt ta vẫn đang ưu tiên bảo vệ bằng phương pháp hòa bình. Ngoài việc lên tiếng phản đối, tìm sự ủng hộ từ quốc tế, giải pháp cuối cùng của biện pháp hòa bình là đem ra kiện tại toàn án quốc tế.
Trong khi đó, bản kiến nghị trên website Nhà Trắng đề nghị chính quyền Mỹ trừng phạt Trung Quốc vì đặt giàn khoan Haiyang Shiyou 981 (Hải Dương 981) ở vùng biển Việt Nam đã thu hút hơn 90.000 chữ ký. Theo quy định của Nhà Trắng, bản kiến nghị cần ít nhất 150 chữ ký để được hiện diện trên website Nhà Trắng và cần ít nhất 100.000 chữ ký trước ngày 12-6 để buộc Nhà Trắng phản hồi. Như vậy, chỉ còn gần 10.000 chữ ký nữa, bản kiến nghị này sẽ đạt mốc 100.000 chữ ký đề nghị chính phủ Mỹ có biện pháp trừng phát Trung Quốc.
