Giả vờ mua xe rồi tìm cách chiếm đoạt, phạm tội gì?

ANTD.VN - Ngày 15-6, qua mạng Internet, Hoàng Quốc Hùng (SN 1983) biết được anh Nguyễn Tuấn Anh (SN 1980) đang có nhu cầu bán chiếc xe máy nhãn hiệu Honda, loại SH Mode với giá 30 triệu đồng, nên Hùng nảy sinh ý định chiếm đoạt chiếc xe này. 

Nội dung vụ việc

Để thực hiện ý định, Hùng gọi điện thoại cho anh Tuấn Anh giả vờ thỏa thuận giá cả và đề nghị được xem xe nhằm tiếp cận phương tiện để tìm cơ hội chiếm đoạt. Do tin tưởng Hùng có ý định mua xe thật nên anh Tuấn Anh hẹn gặp trực tiếp trao đổi việc mua bán. Đúng ngày giờ đã hẹn, Hùng đi xe buýt đến điểm hẹn gặp Tuấn Anh.

Sau khi kiểm tra xe, Hùng đề nghị được chạy thử xe với ý định khi Tuấn Anh cho chạy thử xe một mình thì Hùng sẽ lấy xe chạy đi luôn. Tuy nhiên, khi chạy thử xe, anh Tuấn Anh vẫn ngồi trên xe nên Hùng không thực hiện được ý định như kế hoạch đã vạch ra. Hùng tiếp tục đề nghị chở anh Tuấn Anh đến ngân hàng rút tiền nhằm tìm cơ hội khác để chiếm đoạt xe.

Trên đường đi, anh Tuấn Anh bảo Hùng ghé vào Phòng Công chứng để photocopy, công chứng Giấy chứng minh nhân dân thì Hùng đồng ý. Khi đến trước cửa Phòng Công chứng, Hùng điều khiển xe lên vỉa hè thì xe bị trượt bánh do dốc vỉa hè cao nên anh Tuấn Anh xuống xe đứng dưới đường cho Hùng một mình điều khiển xe lên vỉa hè dễ dàng hơn. Lợi dụng thời cơ này, Hùng lập tức tăng ga lái xe của anh Tuấn Anh tẩu thoát. 

Vấn đề cần đặt ra trong vụ việc này là hành vi của Hoàng Quốc Hùng đã phạm tội gì?

Ý kiến bạn đọc

Công nhiên chiếm đoạt tài sản 

Qua nội dung vụ việc tôi nhận thấy, Hoàng Quốc Hùng đã lợi dụng lúc anh Nguyễn Tuấn Anh rời khỏi xe, đứng dưới đường, còn Hùng thì vẫn đang ngồi trên xe nên đã nhanh chóng điều khiển xe chạy đi để chiếm đoạt. Hành vi này của Hùng là đã lợi dụng tình thế trở ngại khách quan của anh Tuấn Anh và công khai chiếm đoạt chiếc xe ngay trước mặt chủ sở hữu hợp pháp của chiếc xe. Vì vậy, hành vi của Hoàng Quốc Hùng đã thỏa mãn dấu hiệu của tội công nhiên chiếm đoạt tài sản theo Điều 137, Bộ luật Hình sự.

Nguyễn Thanh Thủy (Mộc Châu - Sơn La)

Lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Ngay từ ý thức ban đầu của Hoàng Quốc Hùng là mong muốn chiếm đoạt chiếc xe này bằng thủ đoạn giao dịch mua bán để tiếp cận xe nhằm tìm cơ hội chiếm đoạt. Mặc dù Hùng không thực hiện được hành vi như dự tính là chạy thử xe rồi chiếm đoạt luôn, nhưng Hùng vẫn chưa từ bỏ ý định chiếm đoạt xe của anh Nguyễn Tuấn Anh. Còn anh Tuấn Anh hoàn toàn tin tưởng Hùng có thành ý mua chiếc xe này nên mới giao xe cho Hùng điều khiển. Do anh Tuấn Anh vẫn ngồi trên xe nên Hùng không có cơ hội để chiếm đoạt.

Việc Tuấn Anh rời khỏi xe để Hùng điều khiển lên vỉa hè và chạy vào Phòng Công chứng không do Hùng tạo ra nhưng ý thức xuyên suốt của Hùng vẫn là tìm cơ hội cách ly anh Tuấn Anh khỏi xe để chiếm đoạt. Do đó, Hùng đã lợi dụng cơ hội này để chiếm đoạt xe. Khi anh Tuấn Anh rời khỏi xe là đã giao xe hoàn toàn cho Hùng, dù chỉ là để Hùng dễ điều khiển xe lên vỉa hè. Hùng đã lợi dụng cơ hội này để chiếm đoạt xe như dự tính.

Hành vi lúc chiếm đoạt xe của Hùng là công khai, nhưng chính do anh Tuấn Anh đã giao xe nên Hùng mới thực hiện được. Như vậy, Hùng đã có thủ đoạn gian dối làm cho Tuấn Anh tin tưởng nên đã giao xe cho Hùng điều khiển và Hùng đã chiếm đoạt chiếc xe này, vì vậy hành vi của Hùng đã phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 139, Bộ luật Hình sự.

Hoàng Thái An (Đống Đa - Hà Nội)

Cướp giật tài sản

Hoàng Quốc Hùng đã phạm tội cướp giật tài sản. Mặc dù ban đầu Hùng có ý thức và hành vi nhằm mục đích lừa lấy xe của anh Tuấn Anh nhưng khi chạy thử xe thì Tuấn Anh vẫn ngồi trên xe nên Hùng không thực hiện được hành vi chiếm đoạt như dự tính. Theo tôi, tới thời điểm này hành vi lừa đảo đã chấm dứt.

Việc Tuấn Anh đề nghị ghé qua Phòng Công chứng và xe không lên được dốc vỉa hè là nằm ngoài dự tính của Hùng, tức đây không phải là hành vi gian dối của Hùng lừa anh Tuấn Anh để chiếm đoạt xe. Khi anh Tuấn Anh rời khỏi xe thì xe vẫn nằm trong phạm vi kiểm soát của anh Tuấn Anh. Khi đó, Hùng đã thực hiện hành vi công khai, chiếm đoạt chiếc xe của anh Tuấn Anh và nhanh chóng tẩu thoát. Do đó, hành vi của Hùng đã thỏa mãn dấu hiệu cấu thành của tội cướp giật tài sản.

Trần Thái Sơn (Bố Trạch - Quảng Bình)

Bình luận của luật sư

Căn cứ vào nội dung vụ việc, tôi cho rằng hành vi của Hoàng Quốc Hùng không phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Cũng giống như các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt khác, hành vi chiếm đoạt tài sản là dấu hiệu không thể thiếu của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đó là hành vi cố ý dịch chuyển một cách trái pháp luật tài sản của người khác thành tài sản của mình hoặc cho người khác mà mình quan tâm.

Trong tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người phạm tội đã dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác. Cụ thể là người phạm tội đã đưa ra những thông tin không đúng sự thật làm cho chủ sở hữu tài sản hoặc người quản lý tài sản do nhầm tưởng mà tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu về tài sản hoặc chuyển giao quyền quản lý tài sản cho người phạm tội.

Như vậy, thủ đoạn gian dối trong tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản bao gồm hai dấu hiệu là: Thứ nhất, người phạm tội đã có hành vi gian dối như bằng lời nói, hành động hoặc những thủ đoạn khác nhằm cung cấp những thông tin sai lệch về sự việc (nói dối, trái sự thật, nói không thành có, nói ít thành nhiều, tẩy xoá con số để được nhiều hơn).

Thứ hai, chủ sở hữu hoặc người quản lý tài sản đã nhầm tưởng, tin vào các thông tin không đúng sự thật đó nên đã tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền quản lý tài sản cho người phạm tội. Thỏa mãn hai yếu tố này mới cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Đặc biệt trong tội lừa đảo, sau khi người phạm tội chiếm đoạt được tài sản một khoảng thời gian nhất định người quản lý tài sản mới phát hiện được là mình bị lừa đảo, người bị lừa đảo tự mình chuyển giao quyền quản lý tài sản hoặc chuyển giao quyền sở hữu về tài sản cho người thực hiện hành vi lừa đảo sau khi bị người phạm tội thực hiện hành vi gian dối (lừa đảo).

Trong vụ việc này, mặc dù trước khi thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (chiếc xe máy) của anh Nguyễn Tuấn Anh, Hoàng Quốc Hùng đã có các hành vi gian dối như đề nghị được chạy xe thử với ý định khi anh Tuấn Anh cho chạy thử xe một mình thì Hùng sẽ lấy xe chạy đi luôn nhưng đây chỉ là những thủ đoạn mà Hùng dùng để dễ tiếp cận tài sản và tạo ra sự thuận lợi để dễ thực hiện hành vi chiếm đoạt, tuy nhiên khi thực hiện hành vi chiếm đoạt chiếc xe máy của anh Tuấn Anh thì Hùng hoàn toàn công khai, sau đó nhanh chóng tẩu thoát. Do đó, hành vi của Hùng không phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. 

Theo tôi, hành vi của Hoàng Quốc Hùng cũng không phạm tội công nhiên chiếm đoạt tài sản. Thực tiễn cho thấy tội công nhiên chiếm đoạt tài sản là việc người phạm tội công nhiên chiếm đoạt tài sản của người khác trong điều kiện người quản lý tài sản hoặc người chủ sở hữu về tài sản không có điều kiện bảo vệ tài sản của mình hoặc ngăn cản hành vi chiếm đoạt tài sản của người phạm tội.

Hành vi công nhiên chiếm đoạt tài sản gồm các đặc điểm sau: Thứ nhất, hành vi chiếm đoạt tài sản của người phạm tội thực hiện khi chủ quản lý tài sản hoặc chủ sở hữu về tài sản do hoàn cảnh khách quan mà không thể bảo vệ được tài sản của mình hoặc không ngăn cản được hành vi chiếm đoạt tài sản của người phạm tội. Thứ hai, người phạm tội thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản một cách công khai. Thứ ba, sau khi chiếm đoạt được tài sản, người phạm tội có thể có thêm hành vi nhanh chóng tẩu thoát.

Mặc dù hành vi này không bắt buộc phải có nhưng có thể xảy ra. Đối chiếu với vụ án này có thể thấy trường hợp của Hoàng Quốc Hùng không thỏa mãn yếu tố thứ nhất là hành vi chiếm đoạt tài sản của người phạm tội thực hiện khi chủ quản lý tài sản hoặc chủ sở hữu về tài sản do hoàn cảnh khách quan mà không thể bảo vệ được tài sản của mình hoặc không ngăn cản được hành vi chiếm đoạt tài sản của người phạm tội.

Anh Nguyễn Tuấn Anh không thể ngăn cản được hành vi chiếm đoạt chiếc xe máy của Hùng là do Hùng lợi dụng điều kiện chiếc xe bị trượt bánh khi lên vỉa hè (lúc đó chiếc xe vẫn đang trong tầm kiểm soát của anh Tuấn Anh) chứ không phải do hoàn cảnh khách quan đem lại. Vì vậy, hành vi của Hùng không thỏa mãn cấu thành của tội công nhiên chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 137, Bộ luật Hình sự.

Căn cứ vào nội dung vụ việc, có cơ sở để khẳng định Hoàng Quốc Hùng đã phạm tội cướp giật tài sản quy định tại Điều 136, Bộ luật Hình sự. Thông thường tội cướp giật tài sản thường biểu hiện qua các hành vi khách quan như giật lấy, giằng lấy tài sản đang trong sự quản lý của người khác rồi nhanh chóng tẩu thoát.

Để mong muốn chiếm đoạt được tài sản của người khác người phạm tội có sự chuẩn bị phạm tội cũng như thực hiện một loạt các thủ đoạn xảo quyệt khác để đạt được mục đích đó như tìm cách tiếp cận người quản lý tài sản, tiếp cận tài sản, tạo ra sự sơ hở đối với người quản lý tài sản để dễ chiếm đoạt tài sản đó...

Tội cướp giật thể hiện dưới hai hình thức chính là: hành vi chiếm đoạt công khai và hành vi nhanh chóng tẩu thoát. Trong vụ án này, tại ngay trong thời điểm Hoàng Quốc Hùng thực hiện việc chiếm đoạt tài sản, chủ quản lý tài sản là anh Nguyễn Tuấn Anh đã nhận biết được việc chiếm đoạt đó còn Hùng thì công khai chiếm đoạt và nhanh chóng tẩu thoát. Trước đó Hoàng Quốc Hùng đã có hành vi lừa dối anh Nguyễn Tuấn Anh để dễ tiếp cận chiếc xe máy của Tuấn Anh và tạo ra sự sơ hở giữa Tuấn Anh và chiếc xe máy.

Ở đây, anh Tuấn Anh hoàn toàn không chuyển giao quyền sở hữu chiếc xe cho Hùng, cũng không chuyển giao quyền quản lý chiếc xe cho Hùng ngoài sự kiểm soát của mình mà chỉ giao cho Hùng điều khiển xe tạm thời khi có anh Tuấn Anh bên cạnh. Trong tình huống nêu trên, Hùng đã lợi dụng sự sơ hở của Tuấn Anh (khi xe bị trượt bánh do dốc vỉa hè cao, Tuấn Anh xuống xe đứng dưới đường cho Hùng một mình điều khiển xe lên vỉa hè dễ hơn) để công khai (anh Tuấn Anh đang đứng trước mặt gần bên), nhanh chóng lấy tài sản rồi nhanh chóng tẩu thoát (lấy xe tăng ga bỏ chạy). Do đó có đủ cơ sở để khẳng định hành vi của Hoàng Quốc Hùng phạm vào tội cướp giật tài sản. 

  Luật sư Đoàn Mạnh Hùng (Văn phòng Luật sư Hùng Mạnh)