- Từ vụ bà Phương Hằng bị “tố”: Lợi dụng tự do dân chủ xâm phạm lợi ích người khác bị xử lý ra sao?
- Xem xét vi phạm phát ngôn của bà Nguyễn Phương Hằng
Theo quy định hiện hành, hoãn xuất cảnh là một trong những biện pháp ngăn chặn trong tố tụng hình sự. Điều 124 Bộ luật TTHS 2015 quy định, có thể tạm hoãn xuất cảnh đối với người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố mà qua kiểm tra, xác minh có đủ căn cứ xác định người đó bị nghi thực hiện tội phạm và xét thấy cần ngăn chặn ngay việc người đó trốn hoặc tiêu hủy chứng cứ; bị can, bị cáo khi có căn cứ xác định việc xuất cảnh của họ có dấu hiệu bỏ trốn:
Những người có thẩm quyền quy định tại khoản 1 Điều 113 của Bộ luật này, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa có quyền quyết định tạm hoãn xuất cảnh. Quyết định tạm hoãn xuất cảnh phải được thông báo ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp trước khi thi hành.
Như vậy, Cơ quan chức năng (công an, tòa án, viện kiểm sát) có quyền ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với những trường hợp trên.
Thời hạn tạm hoãn xuất cảnh không được quá thời hạn giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử theo quy định của Bộ luật này. Thời hạn tạm hoãn xuất cảnh đối với người bị kết án phạt tù không quá thời hạn kể từ khi tuyên án cho đến thời điểm người đó đi chấp hành án phạt tù.
Ngoài ra, sau khi kết thúc quá trình xác minh tin báo mà cơ quan điều tra quyết định không khởi tố vụ án hình sự thì phải hủy bỏ các biện pháp ngăn chặn, quyết định tạm hoãn xuất cảnh hết hiệu lực.
Với trường hợp kết thúc quá trình xác minh tin báo mà cơ quan điều tra khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can thì sẽ áp dụng biện pháp ngăn chặn là tạm giam hoặc cấm đi khỏi nơi cư trú. Khi đó bị can đương nhiên bị cấm xuất cảnh.
Trong một số tình huống, người bị áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh nhưng vẫn bỏ ra nước ngoài bằng nhiều cách khác nhau, thì cơ quan chức năng sẽ ra thông báo truy tìm hoặc truy nã sau khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can.
So với Bộ luật TTHS 2003, biện pháp tạm hoãn xuất cảnh được quy định trong Bộ luật TTHS 2015 mới được bổ sung. Điểm đặc biệt của biện pháp ngăn chặn tạm hoãn xuất cảnh so với các biện pháp khác là có thể được áp dụng không chỉ với bị can, bị cáo và còn với cả người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố khi có căn cứ xác định việc xuất cảnh của các đối tượng này có dấu hiệu bỏ trốn hoặc tiêu hủy chứng cứ.
Quy định này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan tiến hành tố tụng trong các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án nhằm khắc phục tình trạng người phạm tội xuất cảnh, bỏ trốn ra nước ngoài, nhất là các trường hợp đang trong giai đoạn bị thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng, giai đoạn giải quyết tin báo, tố giác tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố.
Bên cạnh đó, theo Điều 36, 38 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019, các trường hợp bị tạm hoãn xuất cảnh còn bao gồm: Người nộp thuế đang bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế; Người bị thanh tra, kiểm tra, xác minh có đủ căn cứ xác định người đó vi phạm đặc biệt nghiêm trọng và xét thấy cần ngăn chặn ngay việc người đó trốn; Người đang bị dịch bệnh nguy hiểm lây lan, truyền nhiễm và xét thấy cần ngăn chặn ngay…
