Vị chủ tịch đầu tiên và lâu nhất Hà Nội

Gần 60 năm trôi qua, người dân Hà Nội lại có dịp nhớ đến những khoảnh khắc trọng đại, cờ hoa tung bay khắp 4 cửa ô đón chào đoàn quân chiến thắng trở về tiếp quản Thủ đô sau 9 năm kháng chiến trường kỳ. Cùng đi trong hàng ngũ người lính Cụ Hồ năm ấy, có vị Chủ tịch thành phố Hà Nội đầu tiên là bác sỹ Trần Duy Hưng, người đứng trên chiếc xe mui trần vẫy chào đồng bào dọc theo tuyến phố Hà Nội.

Nhà báo Nghệ sĩ nhiếp ảnh Mai Nam nhớ lại:

Vào khoảng những năm 1950-1951, lần đầu tiên tôi được gặp bác sỹ Trần Duy Hưng ở chiến khu Việt Bắc lúc ông đang là Thứ trưởng Bộ Nội vụ, thời gian này tôi đang làm việc cho Trung ương Đoàn Thanh niên, được cử sang cơ quan Bộ lấy một số tài liệu cho đoàn thanh niên đi dự Festival thanh niên thế giới. Tôi bước vào nhà sàn, nơi làm việc của ông và được đón tiếp niềm nở, ông bắt tay tôi ân cần hỏi: “Chú đã ăn cơm chưa? Đi bộ có xa không? Tôi trả lời, dạ em ăn rồi và đường cũng không xa lắm khoảng 7-8 cây số thôi ạ!” (thời gian này bác sĩ Trần Duy Hưng khoảng hơn 30 tuổi còn tôi ngoài 20). Ấn tượng ban đầu khi gặp ông cảm giác dễ gần và có thiện cảm. Một vị Bộ trưởng  trong Chính phủ sao mà giản dị, tác phong quần chúng, thăm hỏi cặn kẽ từng sinh hoạt của cán bộ cấp dưới, làm tôi rất cảm động và nhớ mãi đến tận ngày nay.

Trở về Hà Nội sau năm 1954, lúc này bác sĩ Trần Duy Hưng là Chủ tịch Ủy ban hành chính thành phố Hà Nội còn tôi là phóng viên Báo Tiền phong, tôi lại có nhiều dịp được gặp ông trong các ngày lễ trọng đại của đất nước, các hội nghị và những lần tiếp đón các đoàn khách quốc tế đến Việt Nam. Một kỷ niệm khác, dấu ấn vẫn còn đọng lại trong tôi:

Đương thời, bác sĩ Trần Duy Hưng được Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quý mến, thường là vị Chủ tịch nước đi đâu là có bác sĩ Trần Duy Hưng bên cạnh. Tôi nhớ có lần kỳ họp Quốc hội khóa II (năm 1960), chúng tôi cánh nhà báo muốn xin dược gặp Bác Hồ chỉ cần nói với bác sĩ Trần Duy Hưng - Chủ tịch cho nhà báo tiếp xúc với Bác Hồ để chụp ảnh, bác sĩ Trần Duy Hưng thưa chuyện với Bác Hồ thế nào đó rồi mời Bác từ Chủ tịch đoàn ra ngoài sảnh gặp hết đoàn này, đoàn khác, thế là nhóm phóng viên chúng tôi thi nhau tác nghiệp.

Nhà báo Nghệ sĩ nhiếp ảnh Đinh Quang Thành kể lại:

Vào đầu những năm 1960, khi ấy tôi là phóng viên của TTXVN, có dịp tháp tùng bác sĩ Trần Duy Hưng đi thăm và chúc Tết bà con Thủ đô. Một sáng ngày giáp Tết, bác sĩ tới thăm hỏi cán bộ, nhân viên tại Bến xe Kim Liên Hà Nội. Tiện dịp ông tới gần chiếc xe khách vừa từ mạn ngược về bến. Bác sĩ Chủ tịch chào và thăm hỏi vài người trên xe bước xuống. Thấy chú bộ đội còn rất trẻ đang sắp xếp lại ba lô và lủng củng mấy xâu măng tươi, vài bó cây thuốc giống, bác sĩ Chủ tịch hỏi:

- Chú từ tỉnh nào về?

- Tây Bắc gần biên giới ạ.

- Trên ấy, Tết có đủ bánh chưng, thực phẩm không? Đơn vị chắc vui lắm.

- Vui thì có vui, nhưng còn nghèo, bà con dân tộc vẫn thiếu ăn trong năm...

- Thế đơn vị chú đóng ở đâu?

- Đã nói là gần biên giới, nhưng ông hỏi làm gì.

Rồi sực nhớ ra điều gì, chú bộ đội buông một câu “bí mật quân sự”. Bác sĩ Chủ tịch cười, bắt tay chú bộ đội.

Bà Trần Ánh Tuyết

con gái thứ ba của bác sĩ Trần Duy Hưng nhớ lại

Thời kỳ ở chiến khu Việt Bắc khoảng những năm 1950-1951, tôi còn nhỏ độ 7-8 tuổi. Gia đình tôi được Bác Hồ rất quý mến, nhất là bố tôi. Bác luôn thăm hỏi nơi ăn, chốn ở, sức khỏe của bố, mẹ, anh em tôi, cả việc học hành của anh em chúng tôi cũng được Bác quan tâm. Thường các ngày chủ nhật, Bác cho các chú bảo vệ sang đón chúng tôi rồi cho ăn cơm, chơi đùa, ngủ trưa, đến chiều các chú lại đưa về nhà. Một kỷ niệm khác tôi còn nhớ. Năm ấy mẹ tôi ở cữ, bố tôi lại đi công tác xa. Nghe tin, Bác Hồ sang thăm cho một  bao gạo và một quả bí đao rất dài ở vườn Bác trồng. Bác hỏi:

- Cô chú đặt tên cho cháu chưa?

- Chưa ạ!

- Thế để Bác đặt tên cô chú có đồng ý không?

- Vâng, Bác đặt tên cho cháu, mẹ tôi trả lời.

Bác bảo:

- Bác có bút danh “Thắng Lợi”, Bác đặt tên cho nó là “Trần Thắng Lợi”.

Năm 1954, tiếp quản Thủ đô Hà Nội, bố tôi giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban hành chính thành phố Hà Nội. Ông vẫn giản dị như ở chiến khu. Đối với các con, ông rất bình đẳng, ân cần dạy bảo lối sống, cách làm người... Một kỷ niệm khác. Ngày đó rôi tốt nghiệp Đại học Sư phạm. Giám đốc Sở Giáo dục Hà Nội gặp bố tôi hỏi: Chủ tịch có yêu cầu sắp xếp cho em Tuyết về dạy trường nào không ạ? Ông trả lời: Cái đó tự em nó quyết định, tôi không can thiệp. Thời gian sau tôi lên Ban Tổ chức Sở Giáo dục yêu cầu trường nào khó khăn nhất, xa nhất Hà Nội tôi xin về dạy. Sau tôi được phân công về dạy học ở Đông Anh.

Kỷ niệm ngày giải phóng Thủ đô 10-10, chúng ta lại có dịp nhớ lại vị Chủ tịch thành phố đầu tiên và lâu nhất và cũng là vị Chủ tịch đã để lại trong lòng người dân Hà Nội nhiều hình ảnh đẹp về đức tính giản dị, liêm khiết, hết lòng vì một Thủ đô của đất nước.