4 trong tổng số những đối tượng tham gia sát hại bà Lea Garofalo hồi năm 2009
Phán quyết lịch sử
Lea Garofalo, 35 tuổi là vợ cũ của Carlo Cosco. Bà bắt đầu tiết lộ thông tin về băng đảng ‘Ndrangheta vào năm 2002. Đây là một tổ chức tội phạm lớn mạnh nhờ buôn lậu số vũ khí và ma túy trên toàn cầu trị giá khoảng 36 tỷ bảng Anh, tương đương 3,5% GDP của Italia. Sau khi cung cấp cho các nhân viên điều tra thông tin chi tiết về cuộc nội chiến đẫm máu giữa hai gia tộc trong ‘Ndrangheta làm 40 người chết, Garofalo rời chương trình bảo vệ nhân chứng năm 2006 và đưa con gái Denise đi khỏi vùng Calabria ở miền Nam Italia. Cosco sau đó phái một sát thủ giả người làm công tìm tới nhà Garofalo sát hại bà. Tuy nhiên, theo lời Denise, vụ ám sát bất thành và tên sát thủ phải bỏ chạy sau khi mẹ cô dùng dao đánh bại hắn.
6 tháng sau, Cosco dụ hai mẹ con Denise tới thành phố Milan, với lời hứa sẽ bàn về việc học đại học của Denise. Trong khi Denise tới thăm các thành viên trong gia đình ở Milan thì Cosco rủ vợ cũ đi ăn tối để bàn chuyện học hành của con. Thế nhưng hắn chở Garofalo tới một nhà kho hẻo lánh gần thành phố Monza, nơi đồng bọn đợi sẵn tra tấn dã man rồi sát hại Garofalo. Thi thể nạn nhân được tìm thấy trong một chiếc thùng đựng 50 lít axit tại nhà kho trên. Cảnh sát sau đó vào cuộc điều tra, bắt giữ 6 tên tội phạm thuộc băng đảng mafia ‘Ndrangheta.
Tại tòa, Cosco phủ nhận tất cả những cáo buộc và nói rằng Garofalo đã bỏ trốn tới Australia. Nhưng hắn không ngờ rằng, cô con gái Denise đã cung cấp những bằng chứng quan trọng buộc những kẻ tội phạm phải trả giá. Cosco cùng đồng bọn lĩnh án chung thân.
Soi rọi thế giới tội phạm
Vụ sát hại dã man Lea Garofalo xảy ra năm 2009 và phán quyết của tòa hồi tháng 4 vừa qua cung cấp một cái nhìn hiếm hoi về chương trình bảo vệ nhân chứng bí mật của Italia sau 20 năm thành lập.
Denise Garofalo là nhân chứng chính trong phiên tòa xét xử những kẻ sát hại mẹ cô. Hiện cô đã có danh tính mới và sống tại một địa điểm bí mật nhằm tránh bị tội phạm mafia trả thù. Denise chỉ là một trong gần 4.700 người trong chương trình bảo vệ nhân chứng của Italia. Đây được xem là chương trình lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ. Hầu hết đều là nhân chứng trong các vụ án chống lại băng đảng mafia người Sicily, băng đảng Camorra ở Naples và ‘Ndrangheta ở vùng Calabria.
Cho đến nay, đã có hàng trăm kẻ tội phạm hoàn lương có danh tính mới, đổi lại họ cung cấp thông tin giúp bắt giữ những tên tội phạm còn bỏ trốn trong đó có “bố già của bố già” Salvatore Riina ở Sicile. Hắn từng ra lệnh đánh bom xe chở thẩm phán chống mafia Giovanni Falcone và Paolo Borsellino năm 1992, khiến vợ của ông Falcone và các vệ sĩ thiệt mạng trong vụ nổ.
Việc sử dụng người bên trong nội bộ băng đảng mafia cùng với việc thu giữ các tài sản của chúng đã giúp Italia đạt được mục tiêu làm tê liệt tổ chức tội phạm Cosa Nostra người Sicily. Các công tố viên cho biết, nếu làm theo các quy tắc bảo vệ, không có nhân chứng nào bị hãm hại. Chỉ có những người liều mạng, tự làm theo ý mình mới bị sát hại.
Sự lựa chọn cần thiết
Do mô hình nhập cư thay đổi và sự lan rộng của chủ nghĩa khủng bố quốc tế, nhà chức trách Italia đã mở rộng chương trình cho những người Đông Âu, Bắc Phi và một số quốc gia khác, theo báo cáo của Bộ Nội vụ Italia tại Quốc hội.
Như trường hợp của Lazhar Ben Mohamed Tlil, người Tunisia. Anh này từng là một phiến quân Hồi giáo, được huấn luyện tại Afghanistan để sát hại người Mỹ, nhưng đã tham gia chương trình bảo vệ nhân chứng sau khi cung cấp thông tin cho các điều tra viên Italia về một số tù nhân tại Guantanamo. Tlil, được xem là nhân chứng quan trọng của cả Italia và Mỹ, sẽ không nói chuyện với các công tố viên mà không có sự đảm bảo chắc chắn về một nhân thân mới, việc làm, bảo hiểm y tế và chuyến thăm cha mẹ mình tại Tunisia.
Báo cáo của Bộ Nội vụ Italia tại Quốc hội đã phải nhận không ít chỉ trích về cách thức vận hành do dòng người tham gia vào chương trình bảo vệ nhân chứng đột ngột tăng mạnh trong những năm gần đây. Có chỉ trích rằng chương trình này tiêu tốn khoảng 100 triệu euro một năm nhưng thường không giúp những người từng một thời lầm lỡ trở lại cuộc sống bình thường.
Dù gặp phải một số chỉ trích cũng như những khó khăn trong việc xác định kẻ nói dối và bí mật bảo vệ những nhân chứng tham gia chương trình ở Italia, nhưng các chuyên gia tội phạm vẫn đánh giá cao chương trình này trong việc ngăn chặn tội phạm có tổ chức. “Italia là tấm gương trong cuộc chiến chống tội phạm có tổ chức”, Tổng thư ký Interpol, Ronald K. Noble nói tại hội nghị về tội phạm có tổ chức ở Sicily (Italia) hồi mùa hè vừa qua.
Trong khi đó, cựu công tố viên Tommasso Buscetta ở Palermo cho rằng, chương trình bảo vệ nhân chứng là sự lựa chọn cần thiết bởi không thể chống mafia chỉ bằng những cách thức truyền thống.
