- Đảo chính ở Niger, Tổng thống bị bắt
- Tìm hiểu nội tình vụ đảo chính lật đổ Tổng thống Niger
- Tân Tổng thống Niger nhậm chức giữa thách thức “muôn trùng vây”
 |
Tổng thống Niger Mohamed Bazoum đang bị khống chế trong dinh thự nhưng nhận được sự ủng hộ đáng kể của dân chúng và các đảng phái chính trị |
Sáng 26-7, các thành viên của đơn vị đặc biệt do Tướng Tchiani chỉ huy đã bắt giữ Tổng thống Bazoum. Vài giờ sau, một nhóm quân nhân đã xuất hiện trên đài truyền hình của quốc gia Tây Phi này và tuyên bố lật đổ Tổng thống. “Các lực lượng quốc phòng và an ninh đã quyết định chấm dứt chế độ cầm quyền” - Đại tá Amadou Abdramane tuyên bố. Xung quanh ông ta là 9 người mặc quân phục và đều là thành viên của nhóm Hội đồng Quốc gia bảo vệ Tổ quốc.
Mặc dù Tướng Tchiani không có mặt trên truyền hình, nhưng được cho là người có ảnh hưởng lớn ở hậu trường vụ đảo chính này. Vậy Tchiani là ai? Người ta biết rất ít về vị tướng này - người còn có tên khác là Abdourahmane. Theo hãng thông tấn APA, ông Tchiani đến từ vùng Tillaberi (phía Tây Niger), một khu vực tuyển mộ chính của quân đội. Ông đứng đầu đội cận vệ của Tổng thống từ năm 2015 và là đồng minh thân cận của cựu Tổng thống Mahamadou Issoufou (người đã rời nhiệm năm 2021). Đáng nói, Tướng Tchiani đã từng ngăn chặn được một âm mưu đảo chính ở Niger vào tháng 3-2021, khi một nhóm binh lính cố gắng chiếm dinh Tổng thống vài ngày trước khi ông Bazoum tuyên thệ nhậm chức.
Ông Bazoum được bầu làm Tổng thống vào năm 2021 và đây là cuộc chuyển giao quyền lực một cách dân chủ, hòa bình đầu tiên của Niger kể từ khi giành độc lập năm 1960. Sau khi nhậm chức, ông Bazoum đã giữ Tướng Tchiani làm người đứng đầu lực lượng cận vệ Tổng thống - một đơn vị đặc biệt gồm khoảng 2.000 binh sĩ.
Paul Melly - chuyên gia về Niger tại tổ chức tư vấn Chatham House (trụ sở tại London) nói với hãng tin Al Jazeera rằng, động cơ đằng sau việc Tướng Tchiani cầm đầu cuộc đảo chính vẫn chưa rõ ràng, nhưng có tin đồn Tổng thống Bazoum muốn cách chức ông ta vài ngày trước đó. Việc cách chức được suy đoán có thể là do Tướng Tchiani đã có tuổi (62 tuổi), hoặc nghi ngờ có sự bất mãn trong hàng ngũ binh sĩ, kể cả trong đội cận vệ của Tổng thống. Ông Melly lưu ý, một nguyên nhân khác là có thể ông Bazoum muốn “dùng người của chính mình” khi muốn thay đổi thành phần của đội cận vệ Tổng thống, bao gồm cả việc thay thế tướng Tchiani.
Sau khi những binh sĩ nổi loạn bắt giữ Tổng thống, tình hình ở Niger vẫn không ổn định. Hiện mâu thuẫn giữa những người ủng hộ cuộc đảo chính và những người trung thành với chính phủ bị lật đổ vẫn căng thẳng. Sáng 27-7, một số chính trị gia đã kêu gọi người dân từ chối hợp tác với quân đội tiếp quản. Bộ trưởng Ngoại giao Hassoumi Massoudou nói với mạng tin tức France 24 trong một cuộc phỏng vấn: “Đã có đảo chính, tất nhiên chúng tôi không thể chấp nhận điều đó. Chúng tôi kêu gọi tất cả những người yêu nước hãy đứng lên và nói không với hành động này, bởi nó có xu hướng khiến chúng ta lùi lại hàng thập kỷ, cản trở sự tiến bộ của đất nước”. Ngoại trưởng Hassoumi Massoudou cũng kêu gọi trả tự do vô điều kiện cho Tổng thống và cho biết các cuộc đàm phán đang diễn ra.
Theo nhiều nguồn tin, Tổng thống Bazoum chưa và sẽ không từ chức. Ông đang an toàn tại nơi cư trú của mình. Không rõ chỉ huy cuộc đảo chính nhận được bao nhiêu phần trăm sự ủng hộ từ quân đội và lực lượng an ninh Niger, nhưng sự ủng hộ của dân chúng và các đảng phái chính trị dành cho ông Bazoum khá mạnh. Nhà lãnh đạo này còn là một đồng minh quan trọng trong nỗ lực của phương Tây nhằm chống lại cuộc nổi dậy có liên quan đến al-Qaeda ở khu vực Sahel của châu Phi. “Những thành tựu vốn khó giành được sẽ được bảo vệ. Tất cả những người Niger yêu tự do và dân chủ sẽ xem xét điều đó” - Tổng thống Bazoum đăng trên mạng xã hội Twitter vào sáng 27-7.
