- Sửa Nghị định 95 và 83 về kinh doanh xăng dầu: Nên bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu, để thị trường tự lo?
- Đề xuất đánh giá lại việc sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu, nhà nước định giá sách giáo khoa
 |
Nhiều đề xuất nên bỏ quỹ bình ổn giá |
Theo TS Phạm Thế Anh, quỹ bình ổn giá xăng dầu là sự “sáng tạo” riêng của Việt Nam. Nhiều nước khác đều dự trữ quỹ bằng nguồn xăng dầu. Quỹ này hoạt động dựa theo nguyên tắc trích lập trước để chi sau qua giá, do đó không giúp hạ thấp chi phí xăng dầu.
Thực tế cho thấy, quỹ bình ổn giá xăng dầu có xu hướng trích lập khi giá thế giới kỳ trước giảm và ngược lại. Ngoài ra, trong nhiều kỳ điều hành, quỹ này cũng được trích lập khi giá thế giới tăng.
Từ phân tích thực tiễn mức độ biến động của giá xăng dầu sau khi sử dụng quỹ trong 3 năm gần đây (2020-2022), TS Phạm Thế Anh cho rằng: “Giá xăng dầu sau khi sử dụng quỹ có xu hướng cao hơn. Quỹ chưa thực hiện tốt chức năng bình ổn giá”- ông Phạm Thế Anh nói.
Ngoài ra, quỹ này chưa có quy tắc điều tiết minh bạch, thể hiện ở việc xác định loại xăng/dầu nào phải trích lập chưa có căn cứ cụ thể; quy mô trích lập/chi cũng không tuân theo quy tắc nào.
Đáng chú ý, vị chuyên gia này còn cho rằng, việc sử dụng quỹ có xu hướng tái phân phối thu nhập theo hướng làm gia tăng sự bất bình đẳng. Cụ thể là xăng E5RON92 có số lần được chi quỹ nhiều hơn hẳn số lần phải trích lập, các loại dầu phải trích lập nhiều hơn chi. Trong các năm 2020- 2022, số lần xăng E5RON92 được chi quỹ là 46 lần, trong khi xăng RON95 là 36 lần, dầu mazut là 22 lần. Trong khi đó, số lần phải trích lập với xăng E5RON92 là 35 lần, xăng RON95 là 41 lần và dầu mazut là 50 lần.
Chuyên gia kinh tế Phạm Thế Anh khuyến nghị, quỹ chỉ nên hoạt động trong những tình huống đặc biệt khi nhà nước muốn trợ giá cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Đồng thời, quỹ sử dụng nguồn thu vượt dự toán từ các khoản thu liên quan đến xăng dầu.
Theo ông Văn Tấn Phụng- Chủ tịch HĐQT CTCP Thương mại dầu khí Đồng Nai, quỹ bình ổn giá xăng dầu nếu phát huy hiệu quả “như tên cúng cơm”, tức có tác dụng bình ổn giá thì giữ, còn không thì nên bỏ.
Đại diện Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam cũng nêu quan điểm: “Trong điều kiện hiện nay cần tiếp tục duy trì quỹ bình ổn xăng dầu theo đề xuất của Bộ Công Thương. Về lâu dài có thể nghiên cứu bỏ quỹ này vì với việc lập và sử dụng quỹ, người tiêu dùng chịu thiệt nhiều hơn hưởng lợi”.
