Thị trường trái phiếu "ấm lên" nhưng doanh nghiệp chậm thanh toán vẫn nối dài

• HoREA đề nghị lùi các quy định “siết” trái phiếu doanh nghiệp đến hết 2024
• Deadline cận kề, hơn 90% trái phiếu doanh nghiệp vẫn chưa chịu lên sàn
• Doanh nghiệp chỉ phát hành 61 nghìn tỷ trái phiếu, nhưng mua lại trước hạn tới 130 nghìn tỷ đồng

Lượng phát hành tăng trở lại

Theo dữ liệu Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) tổng, trong tháng 9/2023, đã có 14 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong tháng 9/2023 với tổng giá trị 13.865 tỷ đồng. Trong khi 5 đợt phát hành ra công chúng được hoàn thành trong tháng 9 đều có ngày phát hành từ tháng 8 với tổng giá trị 3.947 tỷ đồng. Các đợt phát hành có lãi suất trung bình 9,1%/năm, kỳ hạn trung bình là 4,1 năm.

Lũy kế từ đầu năm đến nay, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp được ghi nhận là 160.253 tỷ đồng, gồm 22 đợt phát hành ra công chúng trị giá 20.424 tỷ đồng (chiếm 12,7% tổng giá trị phát hành) và 129 đợt phát hành riêng lẻ trị giá 139.830 tỷ đồng (chiếm 87,3% tổng số).

Trong đó, ngành ngân hàng chiếm đa số với 69.719 tỷ đồng (chiếm 43,5%), theo sau là nhóm bất động sản với 55.677 tỷ đồng (chiếm 34,7%).

Còn theo dữ liệu của VNDirect ghi nhận, trong quý III/2023 có 88 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước thành công với tổng giá trị phát hành đạt khoảng 100.163 tỷ đồng cao gấp gần 2,6 lần so với quý II/2023, và tăng 50% so với cùng kỳ.

Hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có sự phục hồi tích cực trong quý III, khi cao gấp gần 2,7 lần so với quý II và tăng 36,2% so với cùng kỳ, nhờ hoạt động phát hành sôi nổi trở lại của nhóm ngân hàng.

Tổng giá trị TPDN riêng lẻ của nhóm ngân hàng phát hành trong quý III/2023 đạt khoảng 47.224 tỷ đồng, chiếm 53,2% tổng giá trị phát hành quý III. Theo nhận định của VNDirect, quy định trong Thông tư 08/2020/TT-NHNN của NHNN về tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn của các ngân hàng phải giảm về mức 30% từ mức 34% từ ngày 01/10/2023 là một trong những nguyên nhân chính khiến cho hoạt động phát hành TPDN riêng lẻ của nhóm ngân hàng diễn ra tích cực trong quý.

Các ngân hàng đã phát hành TPDN riêng lẻ nhiều nhất trong quý bao gồm: ACB (phát hành 15.000 tỷ đồng), OCB ( 9.200 tỷ đồng), Techcombank (6.000 tỷ đồng), LPBank (4.200 tỷ đồng).

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp "ấm lên"

Bất động sản là nhóm ngành có tỷ trọng phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ lớn thứ 2 trong quý với tổng giá trị phát hành đạt khoảng 29.593 tỷ đồng, chiếm 33,4% tổng giá trị phát hành. Các doanh nghiệp phát hành lớn nhất trong quý là: Công ty TNHH CAPITALAND TOWER, Công ty TNHH Bất động sản Lan Việt, CTCP Bất động sản BIM…

Hoạt động mua trước hạn chững lại

Trong khi hoạt động phát hành có dấu hiệu khởi sắc trở lại thì hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn lại bắt đầu chững lại. Theo VBMA, trong tháng 9, các doanh nghiệp đã mua lại 9.249 tỷ đồng, giảm 47,6% so với cùng kỳ năm 2022.

Còn theo VNDirect, tổng giá trị TPDN được mua lại trước hạn trong quý III/2023 đạt gần 57.259 tỷ đồng, cũng giảm 31,9% so với quý II và giảm 5,4% so với cùng kỳ. Sau khi tăng mạnh trong quý II/2023 tốc độ mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn có xu hướng giảm kể từ tháng 8.

Ngân hàng vẫn là nhóm thực hiện mua lại trước hạn nhiều nhất trong quý với tổng giá trị trái phiếu mua lại đạt hơn 30.700 tỷ đồng, chiếm 53,6% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn.

So với quý II/2023 mặc dù tổng giá trị mua lại trước hạn của nhóm ngân hàng đã giảm mạnh (-47%) tuy nhiên đây vẫn là quý có giá trị mua lại cao trong những quý gần đây của nhóm này.

Các chuyên gia phân tích cho rằng, cầu tín dụng yếu cùng với việc lãi suất đã giảm mạnh và thanh khoản hệ thống ngân hàng dồi dào là điều kiện để các ngân hàng duy trì tích cực hoạt động mua lại trước hạn các lô trái phiếu phát hành riêng lẻ của mình trong quý III.

Thêm nhiều doanh nghiệp chậm thanh toán

Theo VNDirect, hoạt động đàm phán gia hạn kỳ hạn trái phiếu giữa các tổ chức phát hành và các trái chủ vẫn diễn ra sôi động trong quý III/2023. Tính đến ngày 03/10 đã có hơn 50 tổ chức phát hành đã đạt được thỏa thuận gia hạn kỳ hạn trái phiếu với các trái chủ và đã có báo cáo chính thức lên HNX. Tổng giá trị trái phiếu đã được gia hạn kỳ hạn là hơn 95.200 tỷ đồng.

Một số tổ chức phát hành đã đạt được thỏa thuận gia hạn kỳ hạn với lượng trái phiếu có giá trị lớn trong quý III bao gồm: CTCP Tập Đoàn R&H, CTCP Dịch vụ Giải trí Hưng Thịnh Quy Nhơn, CTCP Hưng Thịnh Land, CTCP BCG LAND…

Trong khi đó, danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu vẫn tiếp tục tăng lên.

Tính đến ngày 03/10/2023, có khoảng 69 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN theo thông báo của HNX. Ước tính, tổng dư nợ TPDN của các doanh nghiệp này là khoảng 176,1 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 17,8% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường. Phần lớn trong số các tổ chức phát hành này là các doanh nghiệp thuộc nhóm bất động sản.

Ước tính, trong quý IV/2023 sẽ có khoảng hơn 53.757 tỷ đồng TPDN đáo hạn, giảm 26,4% so với quý III. Nhóm bất động sản là nhóm có tỷ trọng lớn nhất chiếm gần 44,2%, đứng thứ 2 là nhóm tài chính – ngân hàng với tỷ lệ chiếm 39,5% tổng giá trị đáo hạn. Áp lực đáo hạn sẽ hạ nhiệt trong quý IV/2023, quý I/2024 và sau đó sẽ tăng mạnh trở lại trong quý II/2024.