- Đông Nam Á trấn áp tội phạm buôn người và lừa đảo trực tuyến
- Hơn 140 công dân Việt Nam bị Campuchia tạm giữ do lừa đảo trực tuyến
Lừa đảo trực tuyến ngày càng nghiêm trọng
Trong kỷ nguyên số, khi công nghệ ngày càng gắn liền với mọi mặt đời sống, lừa đảo trực tuyến đang trở thành một trong những vấn đề nghiêm trọng đối với Thái Lan khiến quốc gia này nổi lên như “điểm nóng” về nạn lừa đảo trực tuyến. Chỉ tính riêng năm 2024, đất nước này đã ghi nhận tới 168 triệu vụ lừa đảo qua cuộc gọi và tin nhắn, tăng vọt 112% so với năm trước đó. Thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 60 tỷ baht, tương đương gần 1,7 tỷ USD.
 |
Cảnh sát Thái Lan phá một băng nhóm lừa đảo trực tuyến |
Những con số trên không chỉ cho thấy mức độ nghiêm trọng của nạn lừa đảo trực tuyến mà còn phản ánh sự cần thiết phải có những biện pháp quyết liệt hơn từ phía Chính phủ. Một trong những giải pháp then chốt vừa được Thái Lan triển khai là siết chặt quản lý thẻ SIM di động, công cụ thường xuyên bị các đối tượng tội phạm mạng lợi dụng để mạo danh, đánh cắp dữ liệu và chiếm đoạt tài sản.
Theo công bố của Chính phủ Thái Lan, từ ngày 18-8 vừa qua, mọi thuê bao di động mới, cả trả trước và trả sau, đều bắt buộc phải áp dụng công nghệ Phát hiện Người thật trên toàn quốc, theo đó xác minh danh tính theo thời gian thực thông qua nhận dạng khuôn mặt, tương tự như các ứng dụng ngân hàng. Điều này ngăn chặn kẻ lừa đảo sử dụng ảnh, video hoặc mặt nạ 3D để mạo danh người khác, một lỗ hổng trước đây cho phép đăng ký SIM gian lận.
Người dùng sẽ phải đăng ký trực tiếp tại các trung tâm dịch vụ, đại lý ủy quyền, cửa hàng bán lẻ, hoặc thông qua ứng dụng chính thức của nhà mạng. Giấy tờ bản gốc là điều kiện bắt buộc: căn cước công dân với người Thái, hộ chiếu đối với người nước ngoài, còn doanh nghiệp phải nộp giấy chứng nhận công ty kèm giấy tờ có chữ ký ủy quyền hợp lệ. Các nhà mạng được yêu cầu bảo mật dữ liệu cá nhân theo quy định của Ủy ban Phát thanh và Viễn thông Quốc gia (NBTC) và Đạo luật Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân.
Phó phát ngôn viên chính phủ Anukool Pruksanusak nhấn mạnh, đây là biện pháp cấp bách nhằm “bảo vệ công chúng, giảm thiểu rủi ro liên quan đến số điện thoại và xây dựng một xã hội số an toàn hơn”.
Không phải ngẫu nhiên mà Thái Lan chọn cách mạnh tay với SIM di động. Thực tế cho thấy các vụ lừa đảo trực tuyến ở quốc gia này đang bùng nổ với quy mô và mức độ tinh vi chưa từng có. Thống kê của Gogolook, công ty phòng chống lừa đảo hàng đầu Thái Lan, cho thấy chỉ riêng năm 2024 đã có 38 triệu cuộc gọi lừa đảo, tăng gần gấp đôi so với năm 2023; 130 triệu tin nhắn lừa đảo, gấp hơn hai lần năm trước…
Các dạng lừa đảo phổ biến bao gồm dụ dỗ đánh bạc trực tuyến, cho vay nhanh, giả danh nhân viên giao hàng, cán bộ chính phủ hay thậm chí ngân hàng. Điểm chung là lợi dụng số điện thoại để xây dựng lòng tin, từ đó chiếm đoạt tài sản chỉ trong vài phút. Điều đáng lo ngại là lỗ hổng trong quản lý SIM giúp bọn tội phạm dễ dàng thay đổi số, lập danh tính giả rồi biến mất không dấu vết. Đó là lý do vì sao biện pháp siết chặt đăng ký SIM được coi như “khóa chặn từ gốc”.
Vì sao Thái Lan phải hành động quyết liệt?
Thái Lan phải có hành động mạnh tay, quyết liệt khi nạn lừa đảo trực tuyến gây thiệt hại kinh tế ngày càng lớn. Ước tính chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, nạn lừa đảo trực tuyến đã khiến người dân Thái Lan mất hàng tỷ USD. Có những vụ kẻ gian rút sạch tài khoản nạn nhân chỉ trong 3 phút, trong khi nạn nhân mất tới hơn 20 giờ để báo cáo sự việc.
Không những thế, nó còn gây tác động xã hội sâu rộng. Nạn nhân không chỉ là người trưởng thành thiếu cảnh giác, mà còn có cả trẻ em và người cao tuổi. Thống kê cho thấy, trong nửa đầu năm nay, trẻ em dưới 15 tuổi đã tham gia vào 78.000 vụ lừa đảo tài chính, trong khi người trên 65 tuổi là nạn nhân của 416.000 vụ. Đây là hồi chuông cảnh báo về tính dễ tổn thương của các nhóm xã hội yếu thế.
Trong khi đó, giới chức gặp nhiều khó khăn trong truy bắt thủ phạm. Như ông Pitaneelaboot, Phó giám đốc Lực lượng đặc nhiệm cảnh sát mạng Thái Lan, thừa nhận, kẻ lừa đảo thường ẩn nấp ở nước ngoài. Vì vậy, việc dẫn độ, truy tố gần như bất khả thi. Tội phạm mạng vì thế “an toàn” hơn rất nhiều so với cướp giật hay buôn ma túy, khiến chúng ngày càng nở rộ.
Thêm nữa là sự bất hợp tác từ một số nền tảng công nghệ quốc tế. Dù Meta (công ty mẹ của Facebook) khẳng định đã xóa hơn 1,2 tỷ tài khoản giả mạo trong năm 2024, song phản hồi từ các “ông lớn” như Google hay Line vẫn bị cho là chậm chạp và chưa đủ mạnh. Điều này tạo điều kiện cho các nhóm tội phạm tiếp tục lộng hành.
Không chỉ dừng ở SIM di động, Chính phủ Thái Lan còn áp dụng hàng loạt biện pháp đồng bộ nhằm chống lừa đảo trực tuyến, bảo vệ “túi tiền” của người dân. Ngân hàng Trung ương Thái Lan (BoT) quy định hạn mức chuyển khoản trực tuyến chỉ 50.000 baht/ngày cho một số giao dịch. Biện pháp này nhằm ngăn chặn việc tiền bị chuyển đi hàng loạt chỉ trong tích tắc, đồng thời giúp cơ quan chức năng có thời gian phong tỏa và truy hồi.
Các ngân hàng, nhà mạng và nền tảng mạng xã hội phải chịu trách nhiệm chung. Nếu khách hàng bị mất tiền do thiếu biện pháp phòng ngừa, các tổ chức này buộc phải bồi thường. Đây là bước tiến quan trọng, đưa trách nhiệm về phía các doanh nghiệp thay vì để nạn nhân “tự chịu”.
Thủ tục hoàn tiền cũng được rút ngắn. Theo hai dự thảo nghị định hành pháp mới, Ủy ban Chống rửa tiền sẽ có thẩm quyền yêu cầu ngân hàng hoàn trả trực tiếp cho nạn nhân, thay vì quy trình kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng như trước.
Thái Lan cũng tăng cường chống rửa tiền qua tài sản số. Các doanh nghiệp kinh doanh tiền điện tử, sàn giao dịch số sẽ phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định phòng chống rửa tiền, tránh để tội phạm lợi dụng “rửa” khoản thu từ lừa đảo.
Có thể thấy, Thái Lan không chỉ muốn chặn đứng đầu vào của tội phạm (SIM, tài khoản mạng xã hội), mà còn phong tỏa “đầu ra” (dòng tiền bất hợp pháp). Những biện pháp mạnh này cùng hàng loạt chính sách bổ sung đã nhận được sự đồng tình của dư luận. Người dân tin rằng khi danh tính được kiểm soát chặt chẽ, tội phạm sẽ khó ẩn danh và nạn lừa đảo sẽ giảm bớt.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo, tội phạm mạng có thể “chuyển sân chơi”. Khi bị chặn ở SIM, chúng có thể chuyển sang dùng ứng dụng nhắn tin mã hóa, ví dụ Telegram, nơi việc kiểm soát khó khăn hơn. Việc áp dụng các biện pháp bảo mật cũng có mặt trái là nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư. Việc thu thập và lưu trữ dữ liệu sinh trắc học cần đi kèm hệ thống bảo mật nghiêm ngặt, nếu không chính dữ liệu này có thể trở thành “mỏ vàng” cho hacker.
Quy trình đăng ký SIM phức tạp hơn đồng nghĩa với việc người dân, đặc biệt là người già và người ở vùng nông thôn, sẽ gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận dịch vụ. Như vậy, cuộc chiến chống lừa đảo trực tuyến không chỉ đòi hỏi công nghệ hiện đại mà còn cần sự phối hợp đồng bộ giữa Chính phủ - doanh nghiệp - người dân.
Với việc siết chặt quy định đăng ký SIM, kết hợp hàng loạt biện pháp mạnh tay trong lĩnh vực ngân hàng, viễn thông và công nghệ, Chính phủ Thái Lan đang gửi đi thông điệp rõ ràng: Đấu tranh quyết liệt, không khoan nhượng với tội phạm mạng. Tuy vậy, cũng có thể thấy rằng cuộc chiến không dễ giải quyết trong một sớm một chiều. Bởi mỗi khi một cánh cửa bị khóa, tội phạm lại tìm cách mở một lối đi khác. Chính vì vậy, Thái Lan, cũng như các quốc gia khác bị nạn lừa đảo trực tuyến hoành hành, cần liên tục cập nhật công nghệ, hoàn thiện luật pháp, đồng thời nâng cao nhận thức người dân để biến họ thành “lá chắn đầu tiên” trước những chiêu trò lừa đảo trên không gian mạng.
