Nhiều ngân hàng “ăn nên, làm ra” từ vàng và ngoại hối

• Tín dụng tăng mạnh 13,37%, cho vay bất động sản đạt 4 triệu tỷ đồng
• Phá thế “độc canh” tín dụng, nhiều ngân hàng hái “trái ngọt”

Theo báo cáo vừa công bố của FiinRatings, trong nửa đầu năm, tín dụng tăng tốc trở lại cùng với mức đòn bẩy gia tăng. Cụ thể, tín dụng toàn hệ thống tăng khoảng 10% so với cuối năm 2024 và khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước, đưa tổng dư nợ lên khoảng 17,2 triệu tỷ đồng – mức cao nhất trong hai năm qua.

Tỷ lệ tín dụng/GDP tiếp tục tăng; theo ước tính chính thức đạt khoảng 134% vào cuối năm 2024, và ước tính của FiinRatings là khoảng 146% vào cuối năm 2025.

Top-4 ngân hàng TMCP tư nhân dẫn đầu đà phục hồi (tín dụng bán lẻ tăng khoảng 15– 20% so với cùng kỳ, tín dụng doanh nghiệp duy trì mạnh). Các NHTMCP khác tiếp tục bắt nhịp đà tăng sau giai đoạn chững lại năm 2022.

Nhóm ngân hàng quốc doanh duy trì tăng trưởng ổn định trong mảng doanh nghiệp nhờ nhu cầu vay từ chuỗi đầu tư công.

Theo các chuyên gia, từ cuối năm 2025, các yêu cầu về vốn theo chuẩn Basel III và việc gỡ bỏ room tín dụng sẽ tạo ra sự phân hóa ngày càng rõ giữa các ngân hàng: các ngân hàng có quy mô và năng lực vốn lớn sẽ mở rộng thị phần, trong khi các ngân hàng nhỏ cần điều tiết tăng trưởng để cân bằng vốn, lợi nhuận và chất lượng tài sản.

Giao dịch vàng và ngoại hối tại nhiều ngân hàng tăng mạnh

Dù tăng trưởng tín dụng mạnh, song NIM toàn ngành giảm xuống khoảng 3,3% trong nửa đầu 2025 (so với 3,5% năm 2024 và mức đỉnh 3,8% năm 2022) , và là mức thấp nhất trong khoảng 5,5 năm trở lại đây.

NIM bị thu hẹp chủ yếu do chi phí huy động neo ở mức cao trong bối cảnh cạnh tranh huy động gay gắt và định hướng chính sách duy trì lãi suất tiền gửi nhưng hạ lãi suất cho vay, khiến chênh lệch lãi suất bị thu hẹp.

Trong khi ở chiều ngược lại, thu nhập ngoài lãi toàn ngành đã tăng lên khoảng 23% tổng thu nhập hoạt động (TOI) trong 6 tháng đầu 2025 (so với khoảng 22% năm 2024), nhờ giao dịch ngoại hối và vàng tăng mạnh, trong khi thu nhập từ phí dịch vụ duy trì ổn định.

Trong đó, hoạt động phân phối bảo hiểm qua ngân hàng giảm vai trò dẫn dắt tăng trưởng do siết chặt quy định bảo vệ người tiêu dùng và Luật Các Tổ chức Tín dụng (sửa đổi) cấm bán chéo bảo hiểm kèm sản phẩm tín dụng, khiến một số ngân hàng rút khỏi các hợp tác và đà tăng phí chung chậm lại.

Đối với thu nhập từ ngoại hối và vàng, báo cáo cho thấy đã tăng mạnh giai đoạn 2024 và 6 tháng đầu năm 2025, với mức tăng tăng 18% so với 2023 và 42% so với cùng kỳ.

Điều này có được nhờ biến động tỷ giá VND và chênh lệch giá vàng trong nước – quốc tế mở rộng, kéo theo can thiệp của NHNN. Các ngân hàng quốc doanh có thương hiệu và vị thế vững chắc hưởng lợi nhiều nhất.

Nghị định 232/2025/NĐ-CP (hiệu lực từ 10/10/2025) mở rộng quyền sản xuất và nhập khẩu vàng miếng cho các ngân hàng và doanh nghiệp được cấp phép dưới sự giám sát của NHNN, ưu tiên các tổ chức có giấy phép và vốn điều lệ lớn (trên 50.000 tỷ đồng) như các ngân hàng quốc doanh, nhóm ngân hàng TMCP hàng đầu và một số ngân hàng TMCP khác.

Ở chiều ngược lại, giao dịch ngoại hối dự kiến sẽ dần trở lại mức bình thường nhưng vẫn duy trì ổn định, khi đồng USD được kỳ vọng ổn định hơn đến cuối năm 2025.

Ngoài ra, các khoản thu khác (bao gồm thu hồi nợ, thoái vốn, đầu tư cổ phần và khoản thu một lần) tăng trong 6 tháng đầu năm 2025, đặc biệt tại các ngân hàng quốc doanh và một số ngân hàng TMCP khác, phản ánh hoạt động xử lý nợ chủ động hơn trước khi khung quy định mới về nợ xấu có hiệu lực.

Việc luật hóa Nghị quyết 42 trong Luật Các Tổ chức Tín dụng sửa đổi (hiệu lực 15/10/2025) tăng cường khả năng thu hồi tài sản bảo đảm, qua đó cải thiện tỷ lệ thu hồi và giúp nguồn thu “khác” trở nên ổn định hơn, bền vững hơn từ 2026.