Hệ lụy từ vụ xét xử “Người đàn bà tóc tết”

Bà Yulia Tymoshenko tại tòa

Tuyên bố kể trên được đưa ra khi Phó Thủ tướng Sergei Tigipko đang thăm Đức (từ 11-8) để đàm phán về việc thành lập khu vực thương mại tự do giữa Ukraine với EU. Đại diện Bộ Ngoại giao Đức đã phản đối việc bắt giữ bà Yulia Timoshenko và đề nghị, tòa án Ukraine cần xét xử công bằng và tuân thủ các tiêu chuẩn luật pháp Quốc gia. Việc này diễn ra sau khi Đại sứ Mỹ tại Ukraine John Teff yêu cầu (10-8) Bộ Ngoại giao nước này cho gặp bà Yulia Timosenko.

Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Mỹ Mark Toner cho rằng, có nhiều vấn đề trong việc bắt giữ cựu Thủ tướng Yulia Timosenko cho dù trước đó (6-8) đã bày tỏ lo ngại về vấn đề này. Mỹ cho rằng, vụ bắt bà Yulia Tymoshenko đã làm tăng mối quan ngại của quốc tế và nghi ngờ vụ xét xử mang động cơ chính trị. Cộng hòa Czech, Hungary, Ba Lan và Slovakia cũng chỉ trích vụ bắt giữ bà Yulia Timosenko, đồng thời đề nghị Ukraine thay đổi biện pháp áp dụng đối với cựu Thủ tướng.

Ngày 7-8, Ngoại trưởng Anh Alistair Burt cho biết, đang cùng EU và các đối tác quốc tế khác theo dõi chặt chẽ phiên xét xử bà Yulia Tymoshenko cũng như những cáo buộc đối với các cựu bộ trưởng từng làm việc dưới chính quyền của cựu Thủ tướng. Đại diện Bộ Ngoại giao Pháp bày tỏ sự lo ngại về vụ bắt giữ bởi quyền lợi của bị cáo ở Ukraine không được đảm bảo. Được biết, tổ chức nhân quyền Ukraine có tên ombudsman cũng đã kiến nghị trả tự do cho bà Yulia Tymoshenko nhưng bị tòa bác bỏ. 

Ngày 6-8, Phó Chủ tịch Hạ viện Ukraine Mykola Tomenko đã kêu gọi mở phiên họp khẩn để tranh luận về trường hợp bà Yulia Tymoshenko bị tòa bắt. Nhưng Thủ tướng Ukraine Mykola Azarov khẳng định, việc giam giữ bà Yulia Tymoshenko hoàn toàn phù hợp với luật pháp nước này. Dư luận cho rằng, việc bắt giữ và xét xử bà Yulia Tymoshenko sẽ làm hỏng mối quan hệ Nga-Ukraine và gây tác hại đối với vị thế của Tổng thống Viktor Yanukovych.

Về phần mình, ngày 8-8, Tòa án Kiev thẳng thừng bác đề nghị trả tự do cho cựu Thủ tướng. Trước khi cho bắt bà Yulia Tymoshenko, thẩm phán Rodion Kireyev đã ra lệnh đuổi 2 luật sư Mikhailo Kosiyev và Yevgeny Suslov ra khỏi phòng xử án vì tội gây rối. Ngay sau khi tòa án quận Peterska tuyên bố bắt cựu Thủ tướng, gần 2000 người ủng hộ đã chặn đoàn xe chở bà Yulia Tymoshenko với những khẩu hiệu và biểu ngữ. Người ta đã phải rất vất vả mới đưa được xe chở bà Yulia Tymoshenko ra khỏi vòng vây biểu tình. Tại phiên tòa sáng 8-8, bà Yulia Tymoshenko tiếp tục thể hiện thái độ cứng rắn và phản đối mạnh mẽ việc xét xử, còn luật sư yêu cầu tòa hủy bỏ lệnh bắt cựu Thủ tướng, nhưng bất thành. 

Luật sư của cựu Thủ tướng, ông Sergei Vlasenko đã yêu cầu tòa chấp nhận bằng chứng là một tuyên bố gần đây của Bộ Ngoại giao Nga: “Tất cả các thỏa thuận cung cấp khí    đốt mà bà Yulia Tymoshenko đã ký với Nga đã được soạn thảo theo luật pháp của 2 nước và luật pháp quốc tế”. Ông Sergei Vlasenko cũng cho rằng, hành động bắt thân chủ rõ ràng bất hợp pháp vô căn cứ và không có tiền lệ. Cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko sẽ bị giam đến hết ngày 31-8 do thái độ không tôn trọng tòa án và cản trở quá trình điều tra hợp đồng mua khí đốt ký năm 2009 mà Viện Kiểm sát Ukraine cáo buộc gây thiệt hại cho ngân sách quốc gia hơn 1,5 tỷ gripna (gần 200 triệu USD), cũng như gọi Thủ tướng Mykola Azarov, nhân chứng tại tòa là “kẻ già nua tham nhũng”. 

Ngoài ra, bà Yulia Tymoshenko còn phải đối mặt với tội sử dụng sai mục đích 425 triệu USD của Chính phủ từ việc bán quyền thải khí carbon theo Nghị định thư Kyoto.