Giải bài toán ùn ứ nông sản tại cửa khẩu phía Bắc, cách nào?

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Làm thế nào để nông sản Việt không còn ùn tắc trên cửa khẩu khi cứ “đến lại lên” là câu trả lời không dễ, tuy vậy, các nhà quản lý đều cho rằng, cần phải bỏ tư duy mùa vụ, tư duy thương vụ và nhiệm kỳ.

Cách làm kinh tế kiểu "buôn chuyến" và mù mờ

Tại tọa đàm "Để nông sản không ùn tắc ở cửa khẩu: Đâu là giải pháp căn cơ?" do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, bà Đoàn Thu Hà - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn - cho hay từ sau Tết Nguyên đán, việc ùn ứ nông sản đã xuất hiện trở lại. Bởi vậy, hiện Lạng Sơn đang tạm ngừng tiếp nhận xe chở hoa quả tươi qua Lạng Sơn đến 15/3.

Tuy nhiên, dự báo lượng xe sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới vì đang vào chính vụ thu hoạch, tiêu thụ nội địa chưa nhiều, nên vẫn chuyển lên cửa khẩu khiến tình hình ùn ứ vẫn tiếp diễn. Dự báo trong thời gian từ 15/3-20/4, lượng xe nông sản qua cửa khẩu Lạng Sơn sẽ tăng lên 2.000 xe, tình trạng ùn ứ vẫn có thể xảy ra.

Tỉnh đã thiết lập vùng xanh ở khu biên giới, nhưng do tiêu chí, điều kiện y tế hai nước khác nhau, ảnh hưởng hiệu suất thông quan, nên bà Hà đề nghị cần thúc đẩy tiêu thụ nội địa, tăng chế biến để giảm thiệt hại.

Dự báo, tình hình ùn tắc nông sản tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc còn kéo dài đến hết tháng 4

Dự báo, tình hình ùn tắc nông sản tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc còn kéo dài đến hết tháng 4

Bên cạnh các yếu tố khách quan như Trung Quốc áp dụng các chính sách quản lý chặt chẽ dịch bệnh, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, để xảy ra tình trạng ùn ứ nguyên nhân căn bản nằm ở 3 điểm: Nông dân tư duy mùa vụ, doanh nghiệp tư duy thương vụ, chính quyền tư duy nhiệm kỳ. Do đó, tư duy bị hạn chế ở ngắn hạn, dẫn tới tâm lý thấp thỏm, lo âu từng mùa vụ, đánh bài may rủi, đến khi gặp vấn đề lại trách thị trường khó tính.

Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác là do chúng ta bị động, đặc biệt là “hay quên”. Vì khi giải phóng ùn tắc được tại cửa khẩu thì những câu chuyện lại trôi đi mà không kiên trì tìm nguyên nhân căn bản, chỉ ra giải pháp lâu dài để giải quyết tận gốc việc đứt gãy.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan

Để tháo gỡ tình trạng ùn ứ hiện nay, quan trọng nhất là tổ chức lại sản xuất, ngành hàng, để đáp ứng nhu cầu chuẩn hóa của từng thị trường như Trung Quốc, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản… thậm chí là cả thị trường trong nước. Đây là giải pháp căn cơ và phải chấp nhận làm lại gần như từ đầu.

Cũng theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, cách làm kinh tế hiện nay vẫn "mù mờ" không đi vào quỹ đạo, đôi khi giống như đi buôn theo chuyến nhiều hơn là hợp tác bài bản, kết nối cung cầu, tư duy sản xuất nông nghiệp mới chú ý tạo ra sản lượng, chưa có tư duy kinh tế, tìm kiếm thị trường.

Ở các địa phương, chỉ biết trồng bao nhiêu héc-ta, hoạt động nuôi trồng hầu hết là thả nổi để người nông dân tự làm, các câu chuyện cụ thể hơn về mùa vụ, sản lượng, chất lượng, thị trường còn chưa chắc chắn…

Về phía doanh nghiệp, theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, có một thực tế, trong số các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, các doanh nghiệp vừa và nhỏ tương tối nhiều, tuy nhiên, nhiều đơn vị rất thờ ơ với câu chuyện thị trường. Trong khi, chính doanh nghiệp là người nắm bắt thị trường, dẫn dắt nông dân sản xuất. Do đó, nếu doanh nghiệp “dễ dãi” với chính mình thì hệ lụy sẽ rất lớn.

"Gần như ta đi buôn chuyến nhiều hơn, chưa có bài toán kết nối cung cầu, thả nổi trên nền kinh tế thị trường. Sản xuất tạo ra sản lượng mà không tìm kiếm thị trường, gắn nhu cầu thị trường nên buôn bán phụ thuộc sự may rủi của thị trường", Bộ trưởng Bộ NN&PTNT nhận định.

Phải tổ chức lại sản xuất và chấp nhận làm lại từ đầu

Theo ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cần thời gian dài mới thay đổi được cách thức kinh doanh từ tiểu ngạch sang chính ngạch. Do mỗi hình thức có nhu cầu khách hàng riêng, trong khi để tiếp cận thị trường chính ngạch rất khó khăn nên cần phải có biện pháp hỗ trợ tích cực doanh nghiệp.

Chưa kể, nhiều doanh nghiệp hoạt động theo lối mòn, thích làm cái dễ, thích xuất khẩu tiểu ngạch. Với quan niệm Trung Quốc là thị trường dễ tính, khi thị trường này thay đổi là doanh nghiệp trở tay không kịp. Thực tế, hiện nay thị trường Trung Quốc không còn dễ tính nữa, khi đặt ra các tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm rất cao.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết thêm, tuần này Bộ NN&PTNT sẽ chủ trì họp với các bên liên quan để xây dựng phương án chuyển đổi từ tiểu ngạch sang chính ngạch, xây dựng đề án riêng về thị trường Trung Quốc, từ đó tổ chức sản xuất, tổ chức giao thương hàng hóa, củng cố các liên quan sản xuất xuất khẩu… nhằm nâng cao hiệu quả hơn.

Đồng thời, sẽ thúc đẩy nhanh hơn việc đàm phán, ký kết nghị định về công nhận hàng hóa nông sản xuất khẩu của ta để làm cơ sở thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch.

Về lâu dài, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cho rằng, để tháo gỡ tình trạng ùn ứ hiện nay, quan trọng nhất là tổ chức lại sản xuất, ngành hàng, để đáp ứng nhu cầu chuẩn hóa của từng thị trường như Trung Quốc, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản… thậm chí là cả thị trường trong nước. Đây là giải pháp căn cơ và phải chấp nhận làm lại gần như từ đầu.

“Mỗi sự thay đổi đều không đơn giản và đều phải có lộ trình nhưng nếu chúng ta không khởi hành thì sẽ không có kết thúc. Để thay đổi là điều vô cùng khó khăn, nhưng nếu không thay đổi thì càng khó khăn hơn”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.