- Rao bán hóa đơn điện tử trên mạng: Tổng cục Thuế đề nghị Bộ Thông tin Truyền thông vào cuộc
- Ngành thuế áp dụng AI để chống gian lận hóa đơn điện tử
- Gian lận hóa đơn điện tử tinh vi, phức tạp
Mua bán, gian lận hóa đơn vẫn tràn lan
Trước đó, việc sử dụng hóa đơn điện tử đã được ngành thuế kỳ vọng sẽ hạn chế gian lận. Lãnh đạo Tổng cục Thuế cho rằng với hoá đơn điện tử, tất cả các giao dịch đều được lưu vết ở cơ quan thuế và cơ quan thuế sẽ sử dụng các giải pháp điện tử như phân tích xu thế, dữ liệu "big data" hay AI để phát hiện các sai phạm. Quan trọng hơn cả việc đối soát vi phạm đều ở cơ quan thuế, không phải nhờ các cơ quan khác liên quan.
Sau hơn một năm triển khai hoá đơn điện tử trên cả nước, đến nay có gần 4 tỷ hoá đơn được điện tử được phát hành. Tổng cục Thuế cũng triển khai Trung tâm Cơ sở dữ liệu về hóa đơn điện tử nhằm phát hiện các dấu hiệu rủi ro trong việc phát hành, sử dụng hóa đơn điện tử, giúp truy tìm, ngăn chặn doanh nghiệp sử dụng hóa đơn bất hợp pháp.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc gian lận hóa đơn điện tử vẫn diễn ra khá phổ biến. Không chỉ hoạt động lén lút mà hoạt động này còn diễn ra công khai trên mạng xã hội. Chỉ cần gõ cụm từ “mua bán hóa đơn” trên thanh tìm kiếm thì trên mạng xã hội Facebook xuất hiện hàng chục hội nhóm với số lượng thành viên lên tới hàng chục nghìn người. Tại đó có rất nhiều các thành viên đăng các bài viết rao bán/mua hóa đơn giá trị gia tăng (VAT) với các thông tin liên hệ công khai.
Tổng cục Thuế mới đây đã phải có văn bản gửi Bộ Thông tin và Truyền thông cùng vào cuộc để ngăn chặn tình trạng này. Tổng cục Thuế cho biết, thời gian qua có hiện tượng một số doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân cố tình lợi dụng không gian mạng xã hội, sử dụng công nghệ đăng tải thông tin, quảng cáo mua bán trái phép hóa đơn giá trị gia tăng gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước.
Theo đó, Tổng cục Thuế đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp chỉ đạo Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử và các đơn vị có liên quan phối hợp với cơ quan thuế để ngăn chặn, gỡ bỏ, xử lý các website có dấu hiệu thông tin, quảng cáo mua bán hóa đơn trên không gian mạng.
 |
Tình trạng mua bán trái phép hóa đơn điện tử vẫn rất phức tạp |
Lãnh đạo Tổng cục Thuế cũng yêu cầu tất cả các cục thuế rà soát thông tin có nội dung rao bán hóa đơn điện tử không hợp pháp trên nền tảng không gian mạng; thu thập thông tin của tổ chức, cá nhân bán trái phép hóa đơn điện tử và xử lý theo quy định.
“Khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về thuế, hóa đơn, các cục thuế xử lý hoặc củng cố hồ sơ, chuyển cơ quan công an để xử lý theo quy định, đồng thời thông báo đến cơ quan thuế liên quan và tiến hành nhập toàn bộ thông tin lên ứng dụng xác minh hóa đơn”, Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Mai Xuân Thành yêu cầu.
Cần sự phối hợp đồng bộ
Chỉ ra kẽ hở gian lận thuế, bà Lê Thị Duyên Hải - Vụ trưởng Vụ Kê khai và Kế toán thuế (Tổng cục Thuế) cho biết: Hiện nay thủ tục đăng ký doanh nghiệp (bao gồm đăng ký mới và thay đổi thông tin) rất thuận lợi, giấy tờ pháp lý của cá nhân đại diện pháp luật hoặc chủ sở hữu chỉ cần 1 trong 3 loại là bản sao (không quy định phải công chứng, chứng thực): chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân hoặc hộ chiếu. Hồ sơ nộp điện tử, cá nhân không phải đến cơ quan đăng ký kinh doanh; các giấy tờ pháp lý nộp kèm theo là bản scan.
Hệ thống đăng ký kinh doanh chưa tự động kiểm soát dữ liệu nên xảy ra nhiều trường hợp có dấu hiệu sử dụng giấy tờ pháp lý của cá nhân không phù hợp khi đăng ký doanh nghiệp; kê khai thông tin đăng ký doanh nghiệp không chính xác; cá nhân đăng ký nhiều doanh nghiệp, sau đó bỏ địa điểm kinh doanh để thành lập doanh nghiệp khác với mục đích mua bán, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp...
Lợi dụng sự thông thoáng trên, các doanh nghiệp thành lập với mục đích gian lận về hóa đơn thường chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn khoảng 1 - 2 năm, sau đó tạm ngừng hoặc dừng hoạt động nhưng không làm thủ tục giải thể với cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế để tránh bị thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng.
Khi cơ quan thuế nghi ngờ đưa vào thanh tra, kiểm tra thì doanh nghiệp đã làm thủ tục tạm ngừng hoạt động hoặc không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đã đăng ký kinh doanh.
Ngoài ra, để trốn tránh sự kiểm tra, phát hiện của cơ quan thuế và các cơ quan quản lý nhà nước, các đối tượng thường xuyên chuyển địa điểm kinh doanh; cá nhân sinh sống ở địa bàn này hoặc có địa điểm kinh doanh ở địa bàn này nhưng trụ sở chính của doanh nghiệp ở các địa bàn khác nơi sinh sống, kinh doanh…
Địa điểm kinh doanh không có thật hoặc hợp đồng thuê nhà giả mạo để đăng ký địa điểm kinh doanh; cơ quan đăng ký kinh doanh, cơ quan thuế chưa có thông tin kiểm soát địa điểm kinh doanh có đúng địa chỉ đăng ký hay không...
Do đó, theo đại diện Tổng cục Thuế, để ngăn chặn triệt để tình trạng sử dụng hóa đơn bất hợp pháp thì cần có sự vào cuộc đồng bộ của các ngành chức năng như: cơ quan công an, cơ quan hải quan, cơ quan đăng ký kinh doanh.
Theo đó, ngành Thuế kiến nghị cần siết chặt lại quy định thành lập doanh nghiệp mới; kiểm soát thông tin của cá nhân tham gia thành lập, quản lý doanh nghiệp; cần đồng bộ, chuẩn hóa và xác thực toàn bộ thông tin định danh cá nhân của các cá nhân tham gia thành lập doanh nghiệp; bổ sung phiếu lý lịch tư pháp vào thành phần hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp, hồ sơ thay đổi nội dung đăng ký kinh doanh của các cá nhân tham gia thành lập và quản lý doanh nghiệp để phù hợp với quy định của Luật Doanh nghiệp…
