Doanh nghiệp phải sử dụng cả vàng trôi nổi
Chia sẻ tại Tọa đàm “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô” do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 18/11, ông Vũ Hùng Sơn - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải cho rằng tình trạng xếp hàng mua vàng thời gian qua chỉ phản ánh phần nổi khó khăn của thị trường vàng, phía sau là sự thiếu hụt kéo dài của nguồn cung nguyên liệu chính thức suốt hơn 13 tháng qua.
Việc không thể tiếp cận vàng nhập khẩu theo cơ chế rõ ràng đã khiến các doanh nghiệp buộc phải sử dụng nguồn vàng “trôi nổi”, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất và có hàng cung ứng ra thị trường. Nguồn cung hạn chế đẩy giá vàng trong nước lên cao, trong khi người dân lại khó hoặc không thể mua được.
Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Phan Quốc Đông - Phó Chi cục trưởng, Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan, Bộ Tài chính cho biết, từ đầu năm, có 65 hồ sơ nhập khẩu vàng (26 triệu USD) và 22 hồ sơ xuất khẩu (4,2 tỷ USD), chủ yếu là vàng gia công.
Trong khi đó, vàng luôn hấp dẫn giới buôn lậu vì giá trị cao, dễ sở hữu và có khả năng giữ giá trong bối cảnh biến động như chiến tranh hay lạm phát. Tính thanh khoản quốc tế lớn cùng tâm lý tích trữ vàng lâu đời của người Việt khiến nhu cầu thị trường luôn cao. Khi giá trong nước chênh lệch và nhu cầu tăng, rủi ro buôn lậu càng lớn.
 |
Nguồn cung vàng khan hiếm gây nhiều bất cập trên thị trường vàng |
Ông Nguyễn Đức Lê - Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương thông tin, thời gian qua, Bộ Công Thương phối hợp với ngân hàng nhà nước tham gia kiểm soát giá vàng và nhận thấy 7 vấn đề tồn tại trong quản lý hoạt động mua bán vàng miếng. Cụ thể:
Thiếu một cơ sở tập trung, các cửa hàng chủ yếu bán lẻ không có cơ sở dữ liệu kết nối trực tuyến với cơ quan quản lý nhà nước, không theo dõi được lượng hàng mua bán trực tuyến; Khó kiểm soát về chất lượng, vàng miếng, vàng giả trôi nổi trên thị trường vẫn có; Hóa đơn mua bán vàng chưa minh bạch; Chưa có cơ chế giám sát đồng bộ;
Cùng với đó, chênh lệch giá vàng với chợ đen lớn, dễ dẫn đến buôn lậu, giao dịch không báo cáo, không nộp thuế; Giá niêm yết và giá bán không chính xác;
Đặc biệt, nhu cầu vàng tăng đột biến do tâm lý chung của người dân, gây nên những cơn sốt bất thường cho thị trường, khó khăn cho công tác quản lý, cửa hàng có thể tự ý nâng giá trong 1 vài thời điểm.
Giải bài toán nguồn cung và nhu cầu tích trữ vàng
Việc ra đời Nghị định 232/2025 sửa đổi Nghị định 24/2014 được xem là tín hiệu tích cực, mở ra cơ chế bổ sung nguồn cung vàng cho thị trường. Tuy nhiên, lãnh đạo Bảo Tín Mạnh Hải lo ngại là số hạn ngạch nhập khẩu dự kiến được phân cho các ngân hàng và các doanh nghiệp lớn sẽ chủ yếu phục vụ hoạt động nội bộ của họ.
Nếu các doanh nghiệp sản xuất trang sức khác không có cơ hội tiếp cận nguồn vàng này, sàn giao dịch sẽ khó tạo được sự sôi động và khó phát huy vai trò điều tiết thị trường.
Ông Vũ Hồng Sơn cũng kiến nghị đưa vàng trang sức ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong Luật Đầu tư, vì trang sức là sản phẩm tiêu dùng, không ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng, và việc nới điều kiện sẽ tạo đà để Việt Nam trở thành trung tâm chế tác trang sức trong khu vực.
TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cũng cho rằng, vấn đề quan trọng nhất hiện nay là xác định rõ phạm vi vàng cần quản lý. Vàng miếng, vàng thỏi - vốn mang tính đầu tư, dự trữ và liên quan trực tiếp đến ổn định tài chính - phải tiếp tục được quản lý chặt.
Trong khi đó, vàng trang sức hay vàng thủ công mỹ nghệ mang tính tiêu dùng và hàm lượng giá trị gia công cao, do đó cần cân nhắc mức độ quản lý phù hợp, tránh áp đặt cơ chế như đối với vàng miếng, gây tốn kém và không cần thiết.
Ông Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu đề xuất, về lâu dài, chúng ta phải hướng tới mô hình chứng khoán hóa vàng, người dân nắm giữ tài sản vàng dưới dạng chứng chỉ có giá trị tương đương vàng vật chất. Tuy nhiên, theo ông, điều quan trọng nhất là niềm tin: Người dân phải tin rằng chứng chỉ đó an toàn tuyệt đối và có giá trị thực.
TS Cấn Văn Lực lại thiên về phương án cho phép vàng như một vật chất, một sản phẩm được giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa. Vì chúng ta đã có có quy trình vận hành rõ ràng rồi chỉ việc bổ sung thêm một mặt hàng thôi.
“Về vàng tài khoản, chứng chỉ vàng, hiện nay khi chúng ta xây dựng một sàn giao dịch vàng thì chứng chỉ vàng cũng là một điều cần lưu ý cân nhắc. Việc sử dụng chứng chỉ vàng sẽ bớt đi được việc người dân tích cóp tích trữ” – ông nói.
Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cũng cho rằng lợi ích lớn nhất của sàn giao dịch vàng là mọi giao dịch đều được ghi nhận, báo cáo liên tục, cho phép nhà quản lý điều hành thị trường dựa trên dữ liệu thực, thay vì suy đoán. Điều này sẽ giảm đáng kể tình trạng đầu cơ, thao túng và bong bóng giá.
Ông kiến nghị về lộ trình dài hạn, giai đoạn 1 có thể vận hành sàn giao dịch vàng phục vụ sản xuất và phân phối; giai đoạn 2 phát triển hệ thống phân phối rộng cho doanh nghiệp có nhu cầu thực; giai đoạn 3 từng bước mở rộng sang các sản phẩm tài chính phái sinh liên quan đến vàng, nhưng chỉ khi hành lang pháp lý và hệ thống dữ liệu đã hoàn thiện.
