Di ảnh của Thị trưởng Edelmiro Cavazos bên gia đình tại đám tang của ông
Ngài thị trưởng “mơ mộng”
Tháng 11-2009, ở tuổi 38, ông Edelmiro Cavazos được bầu làm Thị trưởng thành phố Santiago, một thành phố đẹp như tranh vẽ, nơi ông và vợ cùng lớn lên. Là luật sư có tiếng, gia đình kinh doanh bất động sản nên dư dả về tài chính, nhưng ông lại chọn “nghề nguy hiểm”. Veronica nhớ lại, chồng bà khi đó quan niệm: Những gì có thể làm để giúp thành phố mình, người dân mình thì ông sẽ làm. Edelmiro Cavazos ấp ủ nhiều ước mơ nên có mặt khắp mọi nơi, từ các buổi thuyết trình dân sự tới tất cả các dự án đổi mới thành phố.
Santiago được thành lập từ thế kỷ 17. Lịch sử và vẻ đẹp tự nhiên biến nơi đây thành một địa điểm du lịch nổi tiếng. Nhưng Santiago cũng là vị trí trọng điểm của giới buôn lậu ma túy. Thị trấn này nằm giữa tuyến xa lộ chính từ khu vực sản xuất ma túy ở miền Nam Mexico tới Nam Mỹ. Kiểm soát Santiago tạo điều kiện vận chuyển hàng tới Monterrey ở phía bắc, từ đó, cần sa, cocaine, heroin và methamphetamines được vận chuyển đến các thành phố trên biên giới Hoa Kỳ sau 3 tiếng đồng hồ.
Theo Ramon Garza, một phóng viên điều tra có thâm niên 35 năm tại Mexico, Santiago đã trở thành nơi trú ẩn an toàn cho ông chủ của các tập đoàn ma túy giàu có. Trong nhiều năm, tổ chức buôn lậu ma túy kiểm soát khu vực này (gồm Monterrey và Santiago) là Tập đoàn Gulf. Chấp hành viên tập đoàn là Zeta, một băng đảng tập hợp các cựu sĩ quan quân đội xuất thân từ lực lượng đặc nhiệm ưu tú của Mexico. Ban đầu họ được thuê để áp tải hàng, sau trở thành lực lượng chính yếu của tổ chức tội phạm.
Tháng 2-2010, chỉ 3 tháng sau khi trở thành Thị trưởng, ông Edelmiro Cavazos gây hiềm khích khi kỷ luật một số cảnh sát bắt tay với tập đoàn ma túy. Mặc dù vậy, ông biết rằng khó có thể kiểm soát được mọi thứ vì không thể biết chính xác những người nào làm việc cho giới tội phạm.
Vụ bắt cóc chấn động
6 tên tội phạm sát hại Thị trưởng Edelmiro bị bắt ngay hôm 20-8-2010
Ngày 15-8-2010, Thị trưởng Edelmiro Cavazos xuất hiện tại quảng trường thành phố Santiago nhân kỷ niệm Ngày Thanh niên Quốc tế. Đó là lần cuối cùng người dân thành phố nhìn thấy ông. Do gia đình đi thăm thân nhân ở Texas, ông Edelmiro về nhà không có ai. Một camera an ninh đã ghi lại những gì xảy ra sau đó. Video cho thấy bảo vệ tòa nhà đêm đó tiếp cận một đoàn xe đang tới gần. Từ trong xe bước ra những tay súng. Một máy quay khác bắt gặp cảnh các tay súng đe dọa ông Edelmiro ở cửa. Một lúc sau, ông bị đẩy vào ghế sau của chiếc xe. Tay cảnh sát bảo vệ cũng đi theo và chui vào xe. Vụ bắt cóc diễn ra chỉ trong vòng 3 phút.
Tay bảo vệ cũng được tìm thấy vào sáng hôm sau, cảnh sát cho rằng anh ta bị bắt cóc cùng với ngài Thị trưởng. Tại nhà Cavazos, gia đình họ chờ điện thoại đòi tiền chuộc nhưng vô vọng. 3 ngày sau khi bị bắt cóc, ngày 18-8, thi thể ông Edelmiro Cavazos được tìm thấy bên lề đường Santiago. Veronica luôn tin rằng chồng bà không thương lượng và không thể bị mua chuộc.
Đó là thông điệp đầy thách thức của những kẻ xấu nhưng Santiago còn choáng váng hơn khi các nhà điều tra đã bắt giữ 6 nhân viên cảnh sát của thị trấn liên quan đến vụ bắt cóc và giết người, trong đó có viên cảnh sát bảo vệ nhà Cavazos. Chính 6 người này đã thú nhận làm việc cho một băng đảng ma túy mà Thị trưởng Cavazos cản trở công việc làm ăn của chúng.
Cuộc chiến không cân sức
Santiago hôm nay trở nên buồn tẻ và bao trùm bầu không khí sợ hãi, khách du lịch thì tránh xa. Nhà báo Ramon Garza nói, sẽ còn những nạn nhân khác của cuộc chiến chống ma túy bởi hiện giờ, không còn ai muốn làm cảnh sát nữa, do họ biết chắc chắn sẽ phải lựa chọn bạc hoặc chì - hoặc có tiền và được sống, hoặc từ chối và sẽ chết.
Nhận tiền của các băng đảng ma túy là một sự lựa chọn dễ dàng cho nhiều nhân viên cảnh sát với mức lương khởi điểm chỉ có 500 USD/tháng. Jorge Domene, Cảnh sát trưởng bang Nuevo Leon thừa nhận, cảnh sát rất dễ sa ngã do giới tội phạm trả tiền cho họ hơn thế nhiều, ít nhất là gấp đôi. Đó là cuộc chiến không cân sức, ví dụ đơn giản là mỗi cảnh sát Santiago được trang bị súng lục trong khi tội phạm có đủ loại: AK-47, AR 15, như thể Tarzan đọ với Rambo, ông Domene nói. Bởi vậy, ông Domene đang nỗ lực loại bỏ tất cả các sở cảnh sát địa phương ở Nuevo Leon, bao gồm cả Santiago, đồng thời thành lập một lực lượng cảnh sát tiểu bang Nuevo Leon được đào tạo tốt hơn, trang bị tốt hơn và quan trọng hơn cả là được trả lương cao hơn.
Edelmiro Cavazos là một trong 14 thị trưởng bị sát hại ở Mexico trong năm 2010. Ở những nơi do các tập đoàn ma túy kiểm soát, một nhân vật của công chúng có nghĩa là một mục tiêu. Không ai hiểu điều đó hơn Tổng chưởng lý bang Nuevo Leon Alejandro Garza y Garza. Anh trai ông, một trong những nhà điều tra hình sự hàng đầu của bang cũng đã bị những tên tội phạm ma túy bắn chết cách đây 4 năm. “Mexico đang cuốn vào cuộc chiến chống các băng đảng ma túy, nhưng trong cuộc chiến này, những kẻ tội phạm bất chấp mọi luật lệ”, ông Garza y Garza nói.
