Một vụ thảm họa hạt nhân (ảnh minh họa)
Bộ Ngoại giao Nga đưa ra nhìn nhận của mình: “Có vẻ như là bi kịch Chernobyl, xảy ra vào năm 1986, đã không dạy cho chính quyền Kiev bất kỳ bài học liên quan phương pháp tiếp cận khoa học một cách hiệu quả và sử dụng năng lượng hạt nhân một cách an toàn. Trong thực tế, sự an toàn hạt nhân đã bị bỏ qua vì các tham vọng chính trị hay thậm chí là các lợi ích hữu hình khác”.
Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh, các nhiên liệu hạt nhân do Mỹ sản xuất hoàn toàn không phù hợp với các lò phản ứng có từ thời Liên Xô mà Ukraine đang sở hữu. Vì vậy nếu các vụ tai nạn xảy ra thì chính quyền Kiev và các nhà cung cấp nhiên liệu hạt nhân của Mỹ sẽ phải chịu toàn bộ trách nhiệm.
Hồi tháng 9, Ukraine bật đèn xanh cho các nhà máy điện hạt nhân mua nhiên liệu hạt nhân nâng cấp của Westinghouse, một công ty của Mỹ. Động thái này đã khiến các cơ quan hạt nhân của Liên bang Nga chỉ trích gay gắt.
Sở dĩ phía Ukraine quyết định như vậy là do lo ngại về sự chuyển đổi mạnh từ Nga và việc sản xuất nhiên liệu hạt nhân của Mỹ có thể đe dọa đến sự an toàn của các nhà máy điện hạt nhân, được xây dựng trong thời kỳ Liên Xô của Ukraine.
Trước đó, công ty Westinghouse của Mỹ và công ty điện hạt nhân Energoatom của Ukraine đã hợp tác về vấn đề cung cấp nhiên liệu hạt nhân từ năm 2000. Vào tháng 4-2014, cả 2 công ty đã mở rộng thêm một hợp đồng cung cấp nhiên liệu hạt nhân cho các nhà máy điện của Ukraine cho đến năm 2020.
Ban đầu công ty Energoatom và Westinghouse đã đưa ra một dự án nhằm đa dạng hóa nguồn cung cấp nhiên liệu hạt nhân, nhằm giảm sự phụ thuộc năng lượng vào nước láng giềng Nga.
Bởi vì, trước đây, nhà sản xuất nhiên liệu hạt nhân của Nga, TVEL là nhà cung cấp chính cho nhà máy điện hạt nhân của Ukraine. Hàng năm Kiev phải nhập khẩu trung bình khoảng 600 triệu USD giá trị nhiên liệu hạt nhân của Nga.
Tuy nhiên, quyết định hợp tác với Westinghouse đã làm dấy lên lo ngại về an ninh, do nguồn nhiên liệu của Westinghouse từng gây nguy hiểm cho các nhà máy điện hạt nhân ở Cộng hòa Czech. Hồi năm 2006, một nhà máy điện hạt nhân ở Czech sử dụng lò phản ứng do Liên Xô thiết kế đã bị mất áp suất khi sử dụng nhiên liệu của Westinghouse và gây hậu quả nghiêm trọng.
Mặc dù vậy, trong tuyên bố hôm 30-12, Westinghouse cho biết, họ đã làm việc với thị trường Ukraine từ năm 2003, và đã đa dạng hóa nguồn cung, công nghệ thế giới tốt nhất cho thị trường Ukraine. Đồng thời khẳng định, nguồn nhiên liệu của họ vẫn đang hoạt động an toàn và hiệu quả ở nhà máy điện hạt nhân Nam Ukraine mà không có sự hư hại nào.
