- Thị trường chứng khoán: Sắc đỏ bao phủ, VN-Index vẫn lập kỷ lục mới
- Dòng tiền kỷ lục hơn 85.700 tỷ đồng giải ngân trong phiên thị trường chứng khoán "đi tàu lượn siêu tốc"
Động lực từ dòng vốn nội
Sau chuỗi tăng hơn 600 điểm từ đáy hồi tháng 4, VN-Index đang chạm vùng 1.700 điểm lịch sử - một cột mốc mà chỉ cách đây vài tháng chưa từng xuất hiện trong bất kỳ dự báo nào, dù là lạc quan nhất. Cuối tháng 7 và 3 tuần đầu tháng 8, thị trường đã chứng kiến những phiên tăng điểm rất mạnh, cùng với đó là thanh khoản bùng nổ với nhiều phiên thiết lập kỷ lục chưa từng có. Theo quan sát của giới phân tích, thị trường liên tiếp thiết lập đỉnh mới nhờ lực cầu từ các nhà đầu tư trong nước trong bối cảnh dòng vốn ngoại liên tục rút ròng. Trong cả tháng 8, khối ngoại chỉ có 2 phiên mua ròng không đáng kể, trong khi bán ròng kỷ lục tới hơn 42.000 tỷ đồng. Ba phiên đầu tháng 9 cũng ghi nhận tình trạng bán ròng liên tục. Ở thời điểm hiện tại, bức tranh vĩ mô thế giới không có quá nhiều biến động, do đó, động lực của đà tăng trong năm nay hoàn toàn đến từ dòng vốn nội.
 |
Thị trường chứng khoán được dự báo diễn biến tích cực trong các tháng cuối năm |
Theo các chuyên gia, con sóng năm nay về mức độ khá tương đồng với 2 năm 2017 và 2021. Trong đó, động lực cho 2017 là lực mua mạnh mẽ của khối ngoại, 2021 là lực mua từ các nhà đầu tư cá nhân mới tham gia thị trường (F0). Năm nay, đà tăng đến từ sự hỗ trợ từ chính sách kết hợp với sự tham gia mạnh mẽ của các nhà đầu tư lớn, chủ doanh nghiệp. Để đạt được mức tăng trưởng cao, rất nhiều biện pháp đang được chính phủ thực hiện, bao gồm các chính sách tiền tệ nới lỏng như duy trì mặt bằng lãi suất thấp, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng. Thêm vào đó, với kỳ vọng nâng hạng thị trường vào đầu tháng 10-2025, nhiều khả năng dòng vốn ngoại sẽ quay đầu mua trở lại trước đó. Trong kịch bản nâng hạng thành công, các cổ phiếu Việt Nam sẽ được các quỹ ETF mô phỏng chỉ số thị trường mới nổi mua sớm nhất là từ tháng 3-2026. Nhiều chuyên gia kỳ vọng sẽ có dòng tiền ngoại thông minh đón đầu đi trước, theo đó thị trường có thể chứng kiến sự quay trở lại của khối ngoại trong các tháng cuối năm nay.
Dù đa phần các dự báo đều đưa ra triển vọng tích cực trong dài hạn, nhưng đều chung nhận định cho rằng các nhịp điều chỉnh trên vùng đỉnh là không thể tránh khỏi. Tuần cuối tháng 8 và đầu tháng 9, thị trường đang ghi nhận dấu hiệu dòng tiền sụt giảm, với mức giảm khoảng 25%, từ mức quanh 60.000 tỷ/phiên (toàn thị trường) còn khoảng trên 40.000 tỷ đồng. Điểm số thị trường vẫn diễn biến tích cực, song giao dịch có phần trầm lắng hơn, không còn những phiên tranh mua, tranh bán như trước đây. Theo các chuyên gia, đây là dấu hiệu cho thấy nhà đầu tư đã có sự thận trọng khi VN-Index lên quá cao, tiệm cận ngưỡng 1.700 điểm.
Trong phiên giao dịch cuối tuần vừa qua, sau khi lần đầu tiên vượt mốc 1.700 điểm, đúng như dự đoán, áp lực chốt lời đã xuất hiện khiến VN-Index không thể thành công giữ được mức này.
Nâng hạng thị trường và kỳ vọng từ dòng vốn ngoại
Theo kế hoạch, FTSE (Financial Times Stock Exchange) sẽ xem xét việc nâng hạng Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi trong kỳ rà soát vào ngày 7-10. Theo đánh giá của Ngân hàng HSBC, Việt Nam đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc đáp ứng các yêu cầu với 7/9 tiêu chí cần thiết để nâng hạng vào các chỉ số của FTSE. Việc nâng hạng đồng nghĩa Việt Nam sẽ tự động được đưa vào các chỉ số như FTSE All-World, FTSE EM và FTSE Asia. Các quỹ thụ động tham chiếu theo các chỉ số này sẽ phải mua cổ phiếu hoặc ETF Việt Nam. Các quỹ chủ động thì có quyền lựa chọn.
Phân tích của HSBC cho thấy phần lớn các quỹ chủ động ở châu Á và EM đã sở hữu cổ phiếu Việt Nam (38% quỹ châu Á và 30% quỹ GEM). Các quỹ châu Á hiện nắm trung bình 0,5% danh mục tại Việt Nam. Số lượng quỹ chuyên biệt vào Việt Nam cũng tăng nhanh trong những năm gần đây. Hiện có hơn 100 quỹ, với tổng tài sản quản lý đạt 11 tỷ USD, so với chỉ 17 quỹ với 3 tỷ USD cuối năm 2014. Ước tính, nếu Việt Nam được nâng hạng ở mức vốn hóa hiện tại, tỷ trọng sẽ vào khoảng 0,6% trong FTSE Asia và 0,5% trong FTSE EM. Theo kịch bản này, khoảng 1,5 tỷ USD vốn ngoại sẽ chảy vào thị trường chứng khoán Việt Nam từ các quỹ thụ động, chủ yếu từ các quỹ theo dõi FTSE EM và FTSE Global ex US. Nếu tỷ trọng Việt Nam trong FTSE EM Asia đạt 1,3% - tương tự tỷ trọng Indonesia - dòng vốn có thể lên tới 3 tỷ USD.
Với các quỹ chủ động, nhiều quỹ đã có vị thế tại Việt Nam. Điều chỉnh yếu tố này, HSBC ước tính dòng vốn từ nhóm quỹ này có thể dao động từ 1,9 - 7,4 tỷ USD, tùy thuộc vào tỷ trọng Việt Nam trong chỉ số. “Tóm lại, trong kịch bản lạc quan nhất, việc FTSE nâng hạng có thể mang lại tối đa 10,4 tỷ USD vào cổ phiếu Việt Nam. Tuy nhiên, dòng vốn thực tế sẽ chỉ ở mức vừa phải và phân bổ dần” - HSBC cho biết.
Tuy nhiên, dẫn kinh nghiệm từ các thị trường mới nâng hạng, HSBC cũng cho rằng dư địa tăng sau nâng hạng sẽ hạn chế. Ả Rập Xê Út và Kuwait là 2 thị trường gần nhất được FTSE nâng từ cận biên lên mới nổi. Trong 6 tháng trước khi công bố đưa vào chỉ số, thị trường của họ gần như đi ngang. Sau công bố, chứng khoán Ả Rập Xê Út tăng 15% cho đến đợt giải ngân đầu tiên. Do quy mô lớn, việc FTSE đưa thị trường này vào chỉ số được chia làm 6 giai đoạn. Trong khi đó, Qatar lại có diễn biến kém tích cực hơn. Ngược lại, Việt Nam đã tăng mạnh, tới 37% trong 6 tháng qua - mức vượt trội so với các thị trường khác khi được nâng hạng. Do đó, theo quan điểm của nhóm phân tích, điều này cho thấy dư địa tăng tiếp sau nâng hạng có thể bị hạn chế. Một yếu tố cần thận trọng là khả năng nhà đầu tư sẽ bán ra để chốt lời sau đợt tăng mạnh vừa qua.
Trong kịch bản nâng hạng, các cổ phiếu lớn vẫn sẽ là tâm điểm. Dòng tiền vẫn sẽ chọn lựa các nhóm cổ phiếu truyền thống như ngân hàng, chứng khoán, thép, bất động sản. Bên cạnh đó, các nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn còn nhiều room ngoại như VNM, MSN, VIC cũng sẽ thu hút được sự quan tâm.
Định giá thị trường liệu đã quá cao?
Trong báo cáo vừa công bố, FiinGroup cho biết, P/E (chỉ số giá/lợi nhuận) toàn thị trường hiện ở mức 15,4 lần - cao hơn mức trung bình dài hạn và P/E dự phóng 2025 (13,3 lần), cho thấy mặt bằng giá hiện tại đã phản ánh đáng kể kỳ vọng vào tăng trưởng. Tính từ đầu năm, VNINDEX đã tăng +35%, với đóng góp từ cả tăng trưởng lợi nhuận (+20%) và mở rộng định giá (+13%). Mức tăng P/E chủ yếu đến từ Ngân hàng (+20%), trong khi nhóm Phi tài chính tăng thấp hơn (+5%). FiinGroup lưu ý rằng chất lượng tăng trưởng của 2 ngành trụ cột là Ngân hàng và Bất động sản ở mức thấp, với triển vọng chưa thực sự khả quan trong 1-2 quý tới. Điều này cho thấy thị trường đang bước vào một giai đoạn “kỳ vọng cao” tương tự như đầu chu kỳ kỳ vọng hồi phục mạnh sau Covid-19, khi tâm lý lạc quan vượt xa nền tảng cơ bản.
“Phần lớn các ngành đang giao dịch tại mặt bằng định giá theo P/E và P/B (giá/giá trị sổ sách) tương đương hoặc cao hơn trung bình 5 năm. Điều này phản ánh kỳ vọng cao, tuy nhiên cũng hàm ý rằng dư địa mở rộng định giá không còn nhiều, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng lợi nhuận ở các ngành trụ cột như Ngân hàng và Bất động sản vẫn còn phụ thuộc lớn vào các yếu tố không thường xuyên. Ở chiều ngược lại, Xây dựng và Vật liệu xây dựng, Dệt may, Thiết bị Dầu khí, Xăng dầu và Thủy sản đang có định giá P/E và P/B thấp hơn trung bình 5 năm. Đây là các ngành có tính chu kỳ cao và lợi nhuận đang trong chu kỳ hồi phục” - các chuyên gia nhận định.
Trong bối cảnh thị trường đang bước vào pha “kỳ vọng cao” khi tâm lý lạc quan vượt xa nền tảng cơ bản, theo các chuyên gia FiinGroup, dòng tiền sẽ hướng đến các ngành và doanh nghiệp có khả năng tận dụng các động lực tăng trưởng kinh tế mới cũng như hưởng lợi từ các cải cách mang tính cấu trúc... Chủ điểm đáng chú ý trong các tháng cuối năm là: Tháo gỡ nút thắt pháp lý đẩy nhanh phê duyệt pháp lý và cấp phép mở bán dự án nhà ở; khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân; đẩy mạnh phát triển hạ tầng - năng lượng; ưu tiên giải ngân vốn cho các dự án trọng điểm (cao tốc, sân bay, năng lượng); khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, LNG, điện truyền tải; nâng hạng thị trường chứng khoán; tăng nguồn cung hàng hóa (thông qua phát hành và IPO).
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý các rủi ro cần theo dõi như: Tỷ lệ đòn bẩy margin đang ở mức cao và sức ép giải chấp khi thị trường gặp áp lực điều chỉnh. Cùng với đó là áp lực tăng lãi suất hiện hữu khi huy động không theo kịp tăng trưởng tín dụng; rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng do bất ổn địa chính trị chính sách thuế quan khó đoán định của Tổng thống Mỹ D. Trump có thể tác động lên xuất khẩu…
Do đó, với mức nền cao như hiện nay, các chuyên gia cho rằng cơ hội sẽ không dành cho phần đông mà tập trung ở một số cổ phiếu đầu ngành mang tính dẫn dắt. Dù đưa ra nhiều nhận định lạc quan với triển vọng VN-Index đạt 1.800 điểm, thậm chí 1.900 điểm vào cuối năm nay, song các chuyên gia cảnh báo trong bất cứ uptrend nào, sự điều chỉnh là luôn cần thiết và hoàn toàn bình thường. Do vậy, nhà đầu tư nên tránh việc sử dụng đòn bẩy quá cao, khống chế “lòng tham” để tránh việc bị ảnh hưởng quá nhiều khi thị trường điều chỉnh.
