- Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước: Nếu nới lỏng tín dụng, sẽ tiềm ẩn rủi ro
- Phó Thống đốc Đào Minh Tú: Tăng trưởng tín dụng chỉ bằng 1/3 năm ngoái, dù ngân hàng không thiếu tiền
Ngân hàng cũng đang gặp khó
Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), hết quý 1-2023, tín dụng toàn ngành chỉ tăng hơn 2%, trong khi cùng kỳ là 5%. Điều này cho thấy sức hấp thụ vốn của doanh nghiệp đang chững lại do thu hẹp sản xuất khi chi phí vốn tăng cao, người dân cũng thu hẹp tài chính.
Theo ông Lê Thanh Tùng - thành viên HĐQT VietinBank, ngân hàng là “hàn thử biểu” của nền kinh tế, doanh nghiệp khó thì ngân hàng cũng khó. Báo cáo tài chính quý I/2023 của 27 ngân hàng niêm yết cho thấy, lợi nhuận quý I/2023 giảm 4,4%. Ngành ngân hàng thời gian qua cũng đối mặt với nhiều rủi ro. Trong đó, năm 2022 là rủi ro thanh khoản, tỷ giá, lãi suất, rủi ro danh tiếng (do ảnh hưởng từ trái phiếu doanh nghiệp - bảo hiểm). Năm 2023 là rủi ro lớn nhất là về tín dụng. “Khi doanh nghiệp khó khăn, các ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng, thoái lãi dự thu. Chưa kể, nền kinh tế khó khăn cũng khiến các rủi ro khác gia tăng như rủi ro an ninh các phòng giao dịch (trộm cướp phát sinh), rủi ro gian lận nội bộ, tấn công mạng từ bên ngoài…” - ông Lê Thanh Tùng cho biết.
 |
Ngân hàng lo rủi ro nếu nới lỏng điều kiện tín dụng |
Cũng theo ông Lê Thanh Tùng, thu nhập từ lãi cho vay là thu nhập trọng yếu của ngân hàng, chất lượng nợ suy giảm, phải trích lập nhiều hơn thì ảnh hưởng tới lợi nhuận ngân hàng. Với các ngân hàng thương mại Nhà nước như VietinBank còn phải giảm lãi suất. Mặc dù vậy, sự chỉ đạo của Chính phủ trong ban hành các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, giải ngân đầu tư công… cũng như các giải pháp của ngành ngân hàng trong ổn định hệ thống, cung ứng vốn cho nền kinh tế. Đặc biệt, việc NHNN ban hành Thông tư 02/2023/TT-NHNN về cơ cấu nợ không chỉ giúp doanh nghiệp mà còn giúp các ngân hàng giãn dự phòng, giúp cả doanh nghiệp lẫn ngân hàng vượt qua khó khăn.
Cũng cho rằng ngành ngân hàng đang đối mặt nhiều khó khăn, ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội ngân hàng Việt Nam nhận định hiện nay NHNN đang “đi trên dây”, vừa điều hành vĩ mô, kiểm soát lạm phát, vừa phải hỗ trợ doanh nghiệp. “Nếu ngày hôm nay doanh nghiệp dồn hết khó khăn vào ngân hàng, thời gian tới ngân hàng khó khăn thì doanh nghiệp cũng gặp khó” - ông Hùng cảnh báo. Mặc dù Thông tư 02/2023/TT-NHNN về giãn hoãn nợ là tin vui với cả ngân hàng và doanh nghiệp, song nếu không cẩn thận thì khó khăn của nền kinh tế sẽ dồn hết vào ngân hàng thương mại.
Sẽ rủi ro nếu nới lỏng điều kiện tín dụng
Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà, năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, thị trường quốc tế biến động rất mạnh, từ thị trường tiền tệ, ngoại hối với đồng đô la Mỹ biến động mạnh nhất trong 20 năm qua, thị trường vốn, cổ phiếu, trái phiếu cho thấy sự dịch chuyển toàn cầu theo xu hướng gây bất lợi tới nhiều quốc gia. Trong bối cảnh đó, là một nền kinh tế nhỏ có độ mở rất lớn như Việt Nam, nội tại còn nhiều khó khăn thách thức, công tác điều hành chính sách tiền tệ, đặc biệt là các công cụ điều hành lãi suất, tỷ giá, tín dụng gặp rất nhiều khó khăn, thách thức để xử lý hài hòa nhiều mục tiêu mâu thuẫn nhau. Cụ thể như: Làm sao để vừa hỗ trợ kinh tế phục hồi sau đại dịch mà vẫn đảm bảo kiểm soát lạm phát; vừa giảm áp lực mất giá mạnh của đồng Việt Nam trong bối cảnh đồng đô la Mỹ tăng giá mạnh mà vẫn phải giữ ổn định mặt bằng lãi suất; với tín dụng, ngành ngân hàng phải làm sao vừa đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng trong khi vẫn phải đảm bảo nhu cầu tín dụng cho nền kinh tế.
“Khó khăn của nền kinh tế là một tổng thể và trong đó có thể phân ra khó khăn của doanh nghiệp và khó khăn của các ngân hàng. Nếu các ngân hàng hỗ trợ doanh nghiệp ở mức chấp nhận được thì nền kinh tế sẽ tốt lên. Nếu ngân hàng hoãn, giãn nợ, ngân hàng nới lỏng điều kiện tín dụng thì khó khăn sẽ bị chuyển về phía ngân hàng”.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà
Trong các tháng đầu năm, tăng trưởng tín dụng rất chậm, nhưng theo Phó Thống đốc NHNN, nếu nới lỏng tín dụng thì sẽ tiềm ẩn rủi ro. Chủ trương của NHNN là tăng trưởng an toàn, hiệu quả đi đôi với nâng cao chất lượng tín dụng, tập trung tín dụng vào một số lĩnh vực ưu tiên. Thời gian qua, NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận với nguồn vốn dễ dàng hơn. Tuy vậy, doanh nghiệp muốn vay được vốn thì phải đáp ứng được các yêu cầu, chứng minh năng lực, hoạt động hiệu quả - khả thi. Ngoài ra, tỷ lệ tín dụng/GDP tại nước ta vẫn rất cao. Vì vậy, phải giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng nếu không sẽ khó giảm lãi suất. “Khó khăn của nền kinh tế là một tổng thể và trong đó có thể phân ra khó khăn của doanh nghiệp và khó khăn của các ngân hàng. Nếu các ngân hàng hỗ trợ doanh nghiệp ở mức chấp nhận được thì nền kinh tế sẽ tốt lên. Nếu ngân hàng hoãn, giãn nợ, ngân hàng nới lỏng điều kiện tín dụng thì khó khăn sẽ bị chuyển về phía ngân hàng” - Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà nói.
Theo ông Phạm Thanh Hà, mong muốn về giảm lãi suất của doanh nghiệp là chính đáng, ngành ngân hàng cũng không ai muốn lãi suất huy động và cho vay cao, song chúng ta còn phải tính tới sự ổn định vĩ mô, tỷ giá… tựu trung là ổn định hệ thống ngân hàng. Do đó, thời gian tới sẽ điều hành chính sách tiền tệ hài hòa các mục tiêu, vừa kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Đồng thời, sẽ phối hợp thực hiện các giải pháp để các thị trường khác như trái phiếu doanh nghiệp, vốn, bất động sản phát triển lành mạnh, cùng ngành ngân hàng xây dựng nền kinh tế ngày càng phát triển.
Cần sự vào cuộc đồng bộ
Nhiều chuyên gia kinh tế dự báo, năm nay, kinh tế thế giới sẽ suy thoái nhẹ, tăng trưởng chậm lại song sẽ hồi phục vào năm 2024. Khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ không còn tăng lãi suất trong năm nay và sẽ đảo chiều lãi suất năm tới. Với Việt Nam, NHNN đã đi trước một bước trong giảm lãi suất điều hành (giảm lãi suất điều hành 2 lần từ đầu năm đến nay).
Theo chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực, thị trường đang kỳ vọng lãi suất điều hành sẽ giảm về mức 4%/năm, tương đương với lãi suất trước đại dịch Covid-19. Về tín dụng, năm nay, NHNN đặt mục tiêu tín dụng tăng 14% song vị chuyên gia dự báo khả năng tăng trưởng tín dụng thực tế sẽ thấp hơn. TS Cấn Văn Lực cũng chỉ ra mối lo nhất hiện nay là nợ xấu đang có dấu hiệu tăng nhanh, dự kiến khoảng 2,5% cuối năm nay. Dù vậy, nợ xấu vẫn trong tầm kiểm soát do năng lực tài chính của hệ thống ngân hàng hiện nay đã tốt hơn nhiều giai đoạn trước. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu chung toàn hệ thống hiện đã lên tới 125%... Thông tư 02/2023/TT-NHNN vừa được ban hành cũng sẽ làm tốc độ tăng nợ xấu chậm lại năm nay, tuy nhiên gánh nặng nợ xấu cũng có nguy tăng mạnh khi thông tư này hết hiệu lực.
Theo các chuyên gia, để giải quyết khó khăn của nền kinh tế thì cần sự vào cuộc đồng bộ. Bà Hà Thị Kim Nga - chuyên gia cao cấp của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho rằng, thời gian tới, chính sách tiền tệ vẫn phải rất thận trọng để giảm các rủi ro, áp lực từ lạm phát, tỷ giá, lãi suất. “Hiện Việt Nam vẫn còn dư địa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nên phải thúc đẩy giải ngân đầu tư công để đưa dòng tiền mới vào nền kinh tế, từ đó lan tỏa và tạo tác động tích cực” - bà Hà Thị Kim Nga khuyến nghị.
Còn TS Cấn Văn Lực thì cho rằng, bài toán lớn nhất năm nay là phải quyết liệt cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Riêng chính sách tiền tệ năm nay phải đa mục tiêu hơn, vì ngoài mục tiêu thông thường còn phải “gánh” mục tiêu ổn định hệ thống tiền tệ trong bối cảnh thế giới rất bất ổn. Đánh giá cao vai trò của chính sách tiền tệ với nền kinh tế, song chuyên gia này cũng cho rằng, năm 2023, chính sách tài khóa (giãn, hoãn, giảm thuế phí; đẩy mạnh đầu tư công...) vẫn là chính sách chủ lực trong hỗ trợ phục hồi nền kinh tế. Ngoài ra, còn phụ thuộc vào tái cấu trúc nền kinh tế, nâng cao năng lượng doanh nghiệp, cải thiện chất lượng thị trường vốn...
