Đối tượng khách đi tàu bay ngày một đa dạng hơn, an ninh hàng không cũng
diễn biến phức tạp
Ý thức còn hạn chế
Trong tháng 8, Cục Hàng không Việt Nam đã ra quyết định xử phạt với chế tài khá cao: cấm bay 6 tháng đối với 3 hành khách còn khá trẻ, một nam hành khách SN 1994 ở Đắk Nông, một nữ hành khách SN 1987 ở Đồng Tháp và một nam hành khách SN 1975 ở Quảng Ninh. Cả 3 hành khách này trước đó đều đã bị xử phạt vi phạm hành chính vì vi phạm quy định đảm bảo an toàn hàng không nhưng không chấp hành nên mới bị cấm bay. Đây chỉ là 3 trong hàng trăm vụ việc hành khách vi phạm an toàn, an ninh hàng không diễn ra trong thời gian gần đây.
Mới đây, trên chuyến bay VN780 của Vietnam Airlines từ Sydney (Australia) đến TP.HCM ngày 25-8, hành khách N.Đ.C (SN 1951) tại Ninh Thuận đã vào toilet máy bay hút thuốc lá. Cảng vụ Hàng không miền Nam đã ra quyết định phạt vi phạm hành chính đối với hành khách này. Tại cơ quan chức năng, ông C. thừa nhận đã biết và đã được thông báo về việc cấm hút thuốc lá trên suốt hành trình bay nhưng không cưỡng nổi vì nghiện thuốc lá.
Bên cạnh việc biết nhưng vẫn vi phạm quy định hàng không, vô hình trung uy hiếp đến an toàn, an ninh chuyến bay, không ít hành khách còn cố tình, thậm chí cư xử thiếu văn hóa khi được nhân viên hàng không nhắc nhở. Như trường hợp một nam hành khách khi được nhắc nhở không mang lọ tương cà lên máy bay đã ném thẳng xuống sàn, làm tương cà vương vãi khắp nơi; hay một số hành khách khi làm thủ tục, không được đáp ứng đúng như mong muốn đã không ngần ngại chửi mắng, la hét, thậm chí hành hung nhân viên làm thủ tục.
Ngoài ra, tình trạng hành khách sử dụng giấy tờ giả để lên tàu bay cũng đang diễn ra phức tạp. Theo Phòng An ninh Hàng không (Cục Hàng không), hiện tượng hành khách giả mạo giấy tờ tùy thân để đi máy bay đang có xu hướng gia tăng. Mục đích của việc gian lận này là sử dụng lại vé giá rẻ mua của các đại lý không chính thức, vé của người thân không có nhu cầu bay để tiết kiệm chi phí.
Xử phạt chỉ là một giải pháp
Lý giải về nguyên nhân khiến vi phạm an toàn, an ninh hàng không của hành khách ngày càng diễn biến phức tạp, không ít người đặt vấn đề, do chế tài xử lý vi phạm còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. “Ở Việt Nam chưa có hành khách nào vi phạm an toàn, an ninh trong lĩnh vực hàng không dân dụng bị xử lý hình sự. Mới chỉ dừng lại ở việc phạt hành chính, nặng nhất là cấm bay có thời hạn”, đại diện một hãng hàng không nhìn nhận.
Tuy vậy, ông Lại Xuân Thanh, Cục trưởng Cục Hàng không (Bộ GTVT) cho rằng, Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hàng không dân dụng sửa đổi năm 2013 (có hiệu lực tháng 12-2013) đã đặt vấn đề tăng nặng mức xử phạt, chế tài xử phạt đối với một số hành vi uy hiếp mạnh đến an toàn, an ninh hàng không. “Song, ở góc độ nhìn nhận của mình, tôi cho rằng, vấn đề không nằm ở chế tài xử phạt. Chúng ta đã có mức xử phạt vi phạm hành chính từ vài triệu đồng trở lên, ngoài ra còn áp dụng chế tài cấm bay có thời hạn, chế tài này tương đối mạnh. Tuy vậy, Cục Hàng không sẽ tiếp tục nghiên cứu và xem xét”, ông Lại Xuân Thanh cho hay.
Theo nhận định, xử phạt nặng các hành vi có tính chất uy hiếp mạnh đến an toàn, an ninh hàng không cũng chỉ là một trong những giải pháp. Ngoài ra, theo lãnh đạo Cục Hàng không, sở dĩ tình trạng hành khách vi phạm quy định hàng không gia tăng là do sự phát triển mạnh mẽ của các hãng hàng không nội địa, hàng không giá rẻ giúp đa dạng hóa đối tượng hành khách.
Trong đó, không ít đối tượng khách hàng hiểu biết về Luật Hàng không còn hạn chế, chưa nhận thấy được hậu quả do hành vi vi phạm của mình gây ra trong an toàn hàng không. Ông Lại Xuân Thanh cho hay: “Cục Hàng không sẽ ban hành cẩm nang hướng dẫn cho hành khách đi tàu bay. Cẩm nang sẽ là tổ hợp hệ thống, từ việc mua vé máy bay thế nào cho đảm bảo, điều kiện đi hàng không giá rẻ là gì, quy định và yêu cầu khi đi máy bay ra sao…”.
Số liệu từ Cục Hàng không cho thấy, với sự mở rộng của hàng không giá rẻ, thị trường hành khách hàng không có sự tăng trưởng đột biến với 19,3 triệu hành khách trong 6 tháng đầu năm, tăng xấp xỉ 19% so cùng kỳ 2014.
