“Chính phủ Mỹ mong muốn các hãng hàng không Mỹ đang hoạt động ở nước ngoài sẽ tuân thủ theo thông báo do quốc gia nước ngoài đưa ra”, Bộ Ngoại giao Mỹ bày tỏ. Hôm 27-11, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki cũng đã cho biết các hãng hàng không của Mỹ đã nhận được đề nghị các bước thực hiện để bay an toàn trên vùng biển Hoa Đông.
“Vì các lý do an toàn, chúng tôi khuyên họ tuân thủ việc thông báo, điều mà Cơ quan hàng không liên bang Mỹ (FAA) cũng luôn khuyến cáo các hãng hàng không nên làm”, một quan chức cấp cao giấu tên của chính quyền Mỹ nói thêm.
Chỉ thị của Mỹ được đưa ra ngay sau khi Trung Quốc làm gia tăng căng thẳng trên vùng biển Hoa Đông bằng việc đơn phương đưa ra “Vùng nhận dạng phòng không” (ADIZ) yêu cầu tất cả các máy bay đi qua khu vực này phải thông báo trước kế hoạch bay cho Trung Quốc, đồng thời tung các máy bay chiến đấu lên để tăng cường giám sát.
Tuy chính phủ Mỹ khuyến cáo các hãng hàng không dân dụng như vậy nhưng thời gian qua, các máy bay chiến đấu Mỹ của không quân Mỹ phớt lờ mọi cảnh báo của phía Trung Quốc, liên tiếp xâm phạm “Vùng nhận dạng phòng không” nước này mới đơn phương công bố hôm 23-11.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel khẳng định, việc Trung Quốc thiết lập Vùng nhận dạng phòng không sẽ không làm thay đổi việc Mỹ tiến hành các hoạt động quân sự tại khu vực này, động thái này là một nỗ lực làm thay đổi hiện trạng tại khu vực và làm gia tăng nguy cơ hiểu lầm giữa các bên. Ông khẳng định, chính sách lâu dài của Mỹ theo Điều 5 của Hiệp ước Quốc phòng chung Nhật - Mỹ sẽ được áp dụng đối với quần đảo Điếu Ngư/Senkaku.
“Vùng nhận dạng phòng không” của Trung Quốc bao hàm một phần lãnh thổ của Hàn Quốc, vùng lãnh thổ Đài Loan và cả khu vực tranh chấp lãnh thổ bao gồm các đảo nhỏ không có người mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư, Nhật Bản gọi là Senkaku. Senkaku nằm cách quần đảo Yaeyama gần 150km này do Nhật Bản quản lý, nhưng Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền với quần đảo này.
Theo quy định mới Bắc Kinh đưa ra, các máy bay nước ngoài phải báo cáo kế hoạch bay của mình cho chính quyền Trung Quốc, duy trì liên lạc vô tuyến và nhanh chóng đáp ứng yêu cầu hoặc phải có dấu hiệu rõ ràng về quốc tịch. Tuy nhiên, hai hãng hàng không lớn của Nhật Bản là ANA và Janpan Airlines đã không thực hiện yêu cầu của Trung Quốc khi bay qua khu vực này kể từ hôm thứ tư.
Hôm thứ năm, thứ sáu, Trung Quốc đã cho một số máy bay chiến đấu và máy bay cảnh báo sớm vào hoạt động trong khu vực phòng không để phát hiện và theo dõi các máy bay nước ngoài trong suốt quá trình bay. Sau đấy, ngay hôm thứ 6, lực lượng tuần tra trên không của Trung Quốc đã xác định được 12 máy bay trinh sát của Mỹ, Hàn Quốc và máy bay chiến đấu F-15J của Nhật Bản xâm nhập khu vực này.
Năm 2001, một máy bay chiến đấu Trung Quốc và một máy bay do thám Mỹ đã va chạm trên không ngoài khơi bờ biển Hoa Đông, khiến một phi công máy bay chiến đấu Trung Quốc thiệt mạng.
