Không tìm được tiếng nói chung về Biển Đông

Ngoại trưởng Campuchia Hor Nam Hong phát biểu tại buổi bế mạc Hội nghị

Tại cuộc họp báo sau phiên bế mạc Hội nghị, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng nước chủ nhà Campuchia Hor Nam Hong tuyên bố, Hội nghị đã không đạt được sự đồng thuận về vấn đề tranh chấp trên Biển Đông và đây là một điều chưa từng xảy ra trong lịch sử 45 năm của ASEAN. “Nếu chúng ta ra một thông cáo chung như đã làm tại Bali thì thông cáo này sẽ phải đề cập đến vấn đề Biển Đông, nhưng chúng ta đã không đạt được sự nhất trí trong vấn đề này do không có sự đồng thuận” - Phó Thủ tưởng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Hor Nam Hong nói.

Nhiều nước đã bày tỏ sự thất vọng về kết quả này. Philippines cho rằng đây là sự kiện “chưa từng xảy ra” trong lịch sử của ASEAN. Bộ Ngoại giao Philippines ra tuyên bố nêu rõ giải quyết tranh chấp trên Biển Đông là vấn đề đa phương chứ không phải song phương. Bộ Ngoại giao Philippines nhấn mạnh, Manila tiếp tục giữ vững quan điểm là những tranh chấp ở Biển Đông không đơn thuần là xung đột song phương mà là xung đột đa phương và do đó cần được giải quyết mang tính chất đa phương. Sự đồng thuận ASEAN về các thành tố của Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) đạt được tại Hội nghị các quan chức cấp cao ASEAN (SOM) hồi tháng 6 đã khẳng định rõ ràng rằng ASEAN đang theo đuổi phương thức đa phương trong việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông. Hơn nữa, các ngoại trưởng ASEAN cũng nhất trí khởi động đàm phán ASEAN - Trung Quốc để hoàn thành COC.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh cho biết, cùng với các nước ASEAN, Đoàn Việt Nam rất lấy làm tiếc về việc AMM-45 đã không ra được Thông cáo chung. Trong suốt quá trình trao đổi để xây dựng Thông cáo chung, các nước ASEAN, trực tiếp là các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã hết sức nỗ lực, đóng góp xây dựng, tìm các công thức phù hợp nhất để phản ánh quan tâm chung của các nước thành viên, và đã có nhiều cơ hội có thể đạt được đồng thuận và nhất trí chung. Tuy nhiên, rất tiếc là những nỗ lực tích cực, xây dựng nêu trên của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các cơ hội mở ra để đạt được đồng thuận đã bị bỏ lỡ.

Việt Nam tin tưởng rằng dù có hay không có Thông cáo chung của Hội nghị, thì các quyết định đã có của ASEAN vẫn phải được nghiêm túc triển khai. Hơn bao giờ hết, các nước ASEAN cần phải nêu cao trách nhiệm, duy trì và củng cố đoàn kết ASEAN, phát huy vai trò và đóng góp chủ đạo của ASEAN trong các vấn đề ưu tiên và thiết yếu của ASEAN và khu vực, nhất là về xây dựng cộng đồng; thúc đẩy liên kết và kết nối khu vực; xây dựng môi trường hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác; tăng cường quan hệ với các đối tác; ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên… vì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực.