Không định giá đúng thương hiệu, Nhà nước sẽ thất thoát trong cổ phần hóa

ANTD.VN - Các chuyên gia đề xuất cần sớm có hướng dẫn cho phép doanh nghiệp thoái vốn đã góp bằng thương hiệu giống quy định thoái vốn góp bằng giá trị tài sản khác.

Trên thế giới, thương hiệu được coi là tài sản vô cùng quan trọng của các công ty. Có những doanh nghiệp, giá trị thương hiệu chiếm đến 70% giá trị doanh nghiệp. Thế nhưng ở nước ta, không ít doanh nghiệp đã để mất tài sản trí truệ của mình chỉ vì không hoặc chậm chễ đăng ký bảo hộ thương hiệu.

Tại hội thảo “Xây dựng, phát triển, định giá và bảo vệ thương hiệu doanh nghiệp” diễn ra sáng nay 4-7, bài học từ các doanh nghiệp chậm chân bị mất thương hiệu một lần nữa được các chuyên gia nhắc lại. Ông Lê Ngọc Lâm - Phó Cục trưởng Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ nhắc lại trường hợp nhiều thương hiệu nổi tiếng Việt Nam từng bị các doanh nghiệp nước ngoài xâm phạm. Chẳng hạn, thuốc lá Vinataba đã đăng ký thương hiệu tại Việt Nam nhưng khi có ý định xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài thì mới nhận ra thương hiệu của mình đã bị công ty P.T. Putra Stabat Industri (của Indonesia) đăng ký độc quyền tại nhiều quốc gia ASEAN và châu Á.

Nhiều doanh nghiệp Việt lọt top đầu thương hiệu thế giới nhưng lại chưa được xác định như giá trị tài sản doanh nghiệp tại Việt Nam

Hay thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột, cà phê Trung Nguyên, kẹo dừa Bến Tre, võng xếp Duy Lợi, nước mắm Phú Quốc... đều mất rất nhiều thời gian, tiền bạc và công sức để đi tìm lại thương hiệu khi bị các doanh nghiệp nước ngoài đăng ký.

Theo các chuyên gia nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa xác định được giá trị thương hiệu, hoặc xác định chưa đầy đủ gây nên những trở ngại không đáng có trong quá trình phát triển.

Ông Đặng Quyết Tiến - Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, ở Việt Nam, một số doanh nghiệp đã được các tổ chức uy tín quốc tế ghi nhận giá trị thương hiệu cao, tạo được uy tín trên trường quốc tế. Điển hình như VietinBank nằm trong Top 400 Thương hiệu ngân hàng toàn cầu với giá trị thương hiệu đạt 249 triệu USD năm 2016 theo đánh giá của công ty Tư vấn chiến lược và đánh giá thương hiệu Brand Finance. Thương hiệu Tập đoàn Viễn thông quân đội (Viettel) đạt 2,686 tỷ USD; Vinaphone là 1,04 tỷ USD; Mobifone là 391 triệu USD...

Tuy nhiên, các giá trị thương hiệu lọt vào top đầu thế giới này lại chưa được xác định như giá trị tài sản doanh nghiệp tại Việt Nam. Điều này khiến Nhà nước có thể bị thất thoát lớn trong quá trình cổ phần hóa, doanh nghiệp thiệt thòi trong quá trình cạnh tranh, nhượng quyền thương mại, mua bán sáp nhập...

Nhiều doanh nghiệp Việt đã sản xuất được những sản phẩm có chất lượng cao, song khi “xuất ngoại” vẫn phải núp dưới tên của các thương hiệu có giá trị trên thế giới mới có thể vào được thị trường quốc tế. Mặt khác, cũng có tình trạng doanh nghiệp mạnh tay chi tiền để xây dựng thương hiệu, nhưng lại không xác định được giá trị thương hiệu nên chẳng khác nào ném tiền qua cửa sổ.

“Điều này dẫn đến việc Nhà nước có thể bị thất thoát lớn trong quá trình cổ phần hóa, nhất là giai đoạn tới sẽ cổ phần hóa nhiều tập đoàn, tổng công ty quy mô lớn. Doanh nghiệp cũng thiệt thòi trong quá trình cạnh tranh, nhượng quyền thương mại, mua bán sáp nhập...” - ông Tiến cho biết.

Theo ông Đặng Quyết Tiến, nguyên nhân chính của tình trạng trên do các quy định pháp luật tại Việt Nam về vấn đề này chưa đầy đủ theo thông lệ quốc tế, dù tài sản vô hình nói chung hay thương hiệu nói riêng đã được ghi nhận trên các báo cáo tài chính.

Từ Nghị định 109/2008/NĐ-CP ngày 10/10/2008 của Chính phủ về bán, giao doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước đến Nghị định 59/2011/NĐ-CP về cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước đều xác định lợi thế kinh doanh bao gồm cả giá trị thương hiệu. Điều này lại không phù hợp với chuẩn mực kế toán Việt Nam số 04, giá trị thương hiệu hay nhãn hiệu hàng hóa được coi là tài sản cố định vô hình.

Như vậy, cho đến nay, việc xác định giá trị, nhượng quyền sử dụng thương hiệu, góp vốn liên doanh, liên kết... bằng giá trị thương hiệu đối với các doanh nghiệp tư nhân thuộc mọi thành phần kinh tế ở nước ta vẫn bị bỏ ngỏ.

Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan chức năng đã có một số định hướng, bổ sung các quy định pháp lý, đặc biệt là tiến hành sửa đổi Nghị định 59/2011/NĐ-CP, trong đó chú trọng hơn vào việc xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị lợi thế kinh doanh. Theo đề án tái cơ cấu, tập đoàn, tổng công ty sẽ thoái vốn ở một số công ty thành viên, trong đó có cổ phần góp vốn bằng giá trị thương hiệu. Thế nhưng, việc thoái vốn góp bằng giá trị thương hiệu chưa có hướng dẫn nên các doanh nghiệp chưa thực hiện được việc thoái vốn.

Để giải quyết vấn đề này, đại diện Cục Tài chính doanh nghiệp đề xuất, UBCK Nhà nước cần phối hợp với Bộ Kế hoạch và đầu tư sớm có hướng dẫn cho phép doanh nghiệp thoái vốn đã góp bằng thương hiệu giống quy định thoái vốn góp bằng giá trị tài sản khác (tiền, tài sản hiện vật và giá trị lợi thế kinh doanh..).