- Giá xăng dầu tại Nga biến động mạnh trong năm 2023 vì các biện pháp trừng phạt?
- Vật lộn chống chọi với “bão giá” xăng dầu
Các tài sản trú ẩn đều tăng giá
Tính đến 9h sáng 13-6 (giờ Việt Nam), giá xăng dầu thế giới tăng vọt theo diễn biến mới nhất ở Trung Đông, khu vực sản xuất dầu mỏ lớn nhất của thế giới. Cụ thể, giá dầu thô Brent đã đạt mức 77,65 USD/thùng, còn giá dầu thô ngọt nhẹ Texas (WTI) đạt 76,25 USD/thùng. Trước đó, chốt phiên giao dịch ngày 12-6, giá dầu thô Brent tăng 11,95%, trong khi giá dầu thô WTI tăng 12,07%. Đây là đợt tăng giá mạnh nhất trong thời gian gần đây. Được biết, giá dầu thô Brent ghi nhận đạt mức cao nhất kể từ ngày 2-4, trong khi đó giá dầu thô WTI ghi nhận đạt mức cao nhất kể từ ngày 3-2.
 |
Cơ sở khai thác khí đốt ở Asaluyeh của Iran |
Song song với giá dầu, giá vàng đã tăng lên gần 3.425 USD/ounce, mức cao nhất trong 5 tháng qua. Thị trường chứng khoán toàn cầu cũng lao dốc sáng 13-6 sau khi Israel không kích Iran, làm dấy lên lo ngại về căng thẳng địa chính trị và tác động tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư. Tại Nhật Bản, chỉ số Nikkei 225 giảm 1,28%, trong khi Topix mất 1,22%. Chỉ số Kospi của Hàn Quốc giảm 0,83%, còn chỉ số Kosdaq - đại diện cho nhóm cổ phiếu vốn hóa nhỏ - giảm sâu tới 1,82%. Tại Australia, chỉ số S&P/ASX 200 gần như đi ngang. Hợp đồng tương lai chỉ số Hang Seng (Hồng Kông) được giao dịch lần cuối ở mức 24.178 điểm, cao hơn so với mức đóng cửa gần nhất là 24.035,38 điểm.
Trong khi đó, kết phiên giao dịch tối 12-6 theo giờ Mỹ, hợp đồng tương lai của các chỉ số chứng khoán Mỹ đồng loạt lao dốc. Hợp đồng tương lai chỉ số Dow Jones mất tới 611 điểm, tương đương gần 1,4%. Chỉ số S&P 500 Futures giảm khoảng 1,6%, trong khi Nasdaq 100 futures cũng mất 1,6%. Theo ông Matt Simpson, chuyên gia phân tích thị trường cấp cao tại City Index ở Brisbane, Australia, sự kiện Israel tấn công Iran đã tạo ra một “làn sóng biến động một chiều”, làm tăng mạnh nguy cơ rủi ro với giới đầu tư. Các tài sản trú ẩn như đồng yên Nhật, franc Thụy Sĩ và vàng đều tăng giá, trong khi hợp đồng tương lai các chỉ số chứng khoán toàn cầu đồng loạt giảm điểm.
Để hiểu hết mức độ tác động của sự kiện Israel tấn công Iran, có thể thấy trong ngày 12-6, thị trường chứng khoán Mỹ còn giao dịch tích cực. Chỉ số Dow Jones và Nasdaq Composite cùng tăng 0,2%, còn S&P 500 nhích gần 0,4%, tiến sát mốc đỉnh lịch sử từng thiết lập hồi tháng 2. Tâm lý lạc quan của nhà đầu tư trong phiên liền trước được hỗ trợ bởi số liệu lạm phát sản xuất tháng 5. Theo đó, chỉ số giá sản xuất (PPI) chỉ tăng 0,1% so với tháng trước, thấp hơn mức kỳ vọng 0,2% từ các chuyên gia khảo sát bởi Dow Jones. Bên cạnh đó, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ giảm nhẹ, càng củng cố tâm lý tích cực trên thị trường. Trước đó không lâu, dữ liệu lạm phát tiêu dùng (CPI) tháng 5 cũng cho kết quả khả quan, với mức tăng thấp hơn dự kiến, làm dấy lên hy vọng rằng áp lực lạm phát đang dần dịu lại.
Trước tình hình căng thẳng leo thang ở Trung Đông, người ta lo ngại giá dầu tăng cao sẽ kéo theo chi phí năng lượng tăng, làm gia tăng áp lực lạm phát trên toàn cầu, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế. Các nền kinh tế nhập khẩu dầu lớn như Trung Quốc sẽ chịu áp lực chi phí tăng cao, làm chậm đà phục hồi kinh tế. Bên cạnh đó, sự bất ổn kéo dài có thể làm giảm niềm tin nhà đầu tư, gây biến động mạnh trên thị trường tài chính toàn cầu.
Thêm vào đó là nguy cơ gián đoạn nguồn cung dầu từ Trung Đông, khu vực sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ quan trọng bậc nhất thế giới, chiếm khoảng 30% nguồn cung toàn cầu. Với sản lượng hơn 3 triệu thùng/ngày, Iran đóng vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng này. Các cuộc không kích và xung đột làm tăng nguy cơ gián đoạn hoạt động tại các cơ sở dầu khí và cảng xuất khẩu dầu như đảo Kharg - điểm xuất khẩu chính của Iran chiếm tới 90% lượng dầu xuất khẩu. Nếu các cơ sở này bị tấn công hoặc tê liệt, nguồn cung dầu toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đẩy giá dầu tăng mạnh.
Giá dầu mỏ có thể vọt lên 120-130 USD/thùng
Dự báo về tương lai, các chuyên gia đều cảm thấy không lạc quan trước diễn biến của tình hình. Ông Saul Kavonic, Trưởng bộ phận nghiên cứu năng lượng tại MST Marquee, nhận định rằng, thị trường dầu mỏ phần lớn đã bỏ qua các rủi ro địa chính trị trong năm qua. Vì vậy, những diễn biến gần đây đóng vai trò như một “hồi chuông cảnh tỉnh” rằng những rủi ro này “hữu hình và cấp bách” hơn nhiều người mong đợi. “Nhưng các cuộc tấn công chắc chắn sẽ dẫn đến một số hình thức trả đũa, điều này có thể dễ dàng leo thang mất kiểm soát - ngay cả khi không có ý định”, ông Kavonic cảnh báo.
Dự báo về tình hình sắp tới, ông Kavonic cho rằng xung đột sẽ phải leo thang đến mức khiến Iran đáp trả vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ trong khu vực thì nguồn cung dầu mới thực sự bị ảnh hưởng đáng kể. Trong kịch bản tệ nhất, Iran có thể khiến cung dầu toàn cầu giảm 20 triệu thùng một ngày nếu tấn công vào cơ sở dầu mỏ hoặc hạn chế giao thông tại Eo biển Hormuz. Nhiều chuyên gia cũng lo ngại sâu sắc về thị trường dầu mỏ biến động khi Iran trả đũa Israel. Ông Andy Lipow, Chủ tịch Lipow Oil Associates, cho rằng điều này có thể dẫn đến leo thang quân sự lớn và gây gián đoạn nguồn cung dầu. Trong kịch bản xấu nhất, Ngân hàng JP Morgan dự báo giá dầu mỏ có thể tăng vọt lên mức 120-130 USD/thùng, làm chao đảo thị trường thế giới.
Còn ông Tim Waterer - nhà phân tích tại KCM Trade cho biết: “Diễn biến mới nhất tại Trung Đông khiến nhà đầu tư chuyển hướng chú ý khỏi các cuộc đàm phán thương mại. Hiện tại, họ cần tài sản trú ẩn”. Vì giá vàng đã vượt ngưỡng cản 3.400 USD sau tin tức này, Waterer dự báo giá còn lên cao nữa nếu căng thẳng tiếp tục leo thang. Còn chuyên gia Stephen Innes của công ty SPI Asset Management thì cho rằng: “Thùng thuốc súng Trung Đông vừa thổi bay các thị trường toàn cầu”. Các hợp đồng chứng khoán tương lai và lợi suất trái phiếu chính phủ đều sụt giảm mạnh, trong khi giá các mặt hàng trú ẩn là dầu và vàng tăng đột biến. Ông Innes cảnh báo nếu eo biển Hormuz, nơi chiếm 20% tổng lưu lượng vận chuyển dầu mỏ, bị ảnh hưởng, giá mặt hàng này có thể tăng lên 90USD/thùng. Trong trường hợp Iran tấn công đáp trả Israel, các thị trường đều sẽ chao đảo. Ngược lại nếu Iran kiềm chế, thị trường sẽ chứng kiến đợt phục hồi.
Hiện tại, Israel và Iran đều đã tuyên bố phát động chiến tranh tổng lực chống lại nhau. Các nhà phân tích cho rằng một khi xung đột lan rộng, các nỗ lực ngoại giao quốc tế, với sự tham gia của Mỹ, Nga và Trung Quốc, có thể thúc đẩy một lệnh “ngừng bắn tạm thời”. Tuy nhiên, các lực lượng ủy nhiệm của Iran như Hezbollah và Houthi vẫn có thể tiến hành chiến tranh du kích, gây bất ổn kéo dài ở Lebanon, Syria và vùng Biển Đỏ. Trong bối cảnh đó, triển vọng kinh tế toàn cầu khá ảm đạm. Nếu tình hình không “hạ nhiệt”, kinh tế toàn cầu sẽ đối mặt với lạm phát dai dẳng do giá năng lượng tăng, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và chi phí sản xuất. Các nền kinh tế châu Á như Trung Quốc và Ấn Độ, phụ thuộc lớn vào dầu Trung Đông, sẽ chịu tác động mạnh.
Tuy nhiên, nhà phân tích thị trường Xu Tiachen của The Economist Intelligence tỏ ra lạc quan hơn. Ông cho biết: “Cuộc tấn công của Israel vào Iran là một trong mười rủi ro toàn cầu hàng đầu đối với chúng ta, nhưng các thị trường châu Á dự kiến sẽ phục hồi nhanh chóng vì ít chịu ảnh hưởng từ cuộc xung đột và có mối quan hệ ngày càng chặt chẽ với Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), 2 quốc gia xuất khẩu dầu lửa hàng đầu thế giới không bị ảnh hưởng bởi xung đột ở Trung Đông.
