- Bộ Tài chính vẫn muốn tăng kịch khung thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu
- Chuyên gia không hiểu vì sao đa phần các bộ ngành đồng ý tăng kịch khung thuế BVMT xăng dầu
- Tăng thuế bảo vệ môi trường xăng dầu gây áp lực lên người nghèo
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về biểu thuế bảo vệ môi trường (BVMT), theo đó, điều chỉnh thuế BVMT với mặt hàng túi ni lông từ 40.000 đồng/kg hiện nay lên 50.000 đồng/kg. Tuy nhiên, việc tăng mức thuế này được cho là sẽ khó tác động tới việc hạn chế sử dụng túi ni lông, do lượng túi thuộc diện chịu thuế hiện nay không đáng kể.
Sự dụng nhiều nhưng thu thuế không đáng kể
Hiện nay, tình trạng sử dụng tràn lan các loại túi ni lông trong các hoạt động sinh hoạt xã hội, đặc biệt là các loại túi siêu mỏng do giá thành loại túi này khá rẻ. Hầu hết các hoạt động mua bán tại chợ, các cửa hàng, người bán hàng đều sử dụng vật chứa đựng là túi ni lông, người mua hàng không mang theo túi sử dụng nhiều lần.
Với đặc tính bền vững trong tự nhiên, chất thải nhựa và túi ni lông tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao, trở thành một thách thức rất lớn đối với cộng đồng và xã hội.
Theo thống kê, ở Việt Nam mỗi hộ gia đình sử dụng trung bình khoảng 1kg túi ni lông/tháng. Riêng Hà Nội và TP.HCM, trung bình mỗi ngày thải ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa và ni lông. Như vậy, nếu đánh thuế BVMT đầy đủ lượng túi ni lông được tiêu thụ theo quy định hiện hành là 40.000 đồng/kg và sẽ tăng lên 50.000 đồng/kg từ 2019 thì ngân sách nhà nước sẽ có nhiều chục nghìn tỷ đồng mỗi năm.
Thế nhưng thực tế, theo số liệu Bộ Tài chính công bố thì số tiền thu thuế BVMT từ túi ni lông là rất hạn chế. Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu túi ni lông thuộc diện chịu thuế BVMT trong những năm qua như sau: Năm 2016 là 65,63 triệu USD, số thuế BVMT phải thu là 20,1 tỷ đồng; năm 2017 là 64,61 triệu USD, số thuế BVMT phải thu là 22,7 tỷ đồng; 8 tháng năm 2018 là 45,68 triệu USD, số thuế BVMT phải thu là 19,1 tỷ đồng.
Trong khi đó, số thu thuế BVMT đối với túi ni lông sản xuất trong nước năm 2016 khoảng 56 tỷ đồng; năm 2017 là khoảng 54 tỷ đồng. Đây là con số quá nhỏ khiến nhiều người băn khoăn, phải chăng đang có hiện tượng thất thoát nghiêm trọng trong việc thu thuế bảo vệ môi trường với túi ni lông.
Người dân Việt Nam sử dụng rất nhiều túi ni lông do giá túi rất rẻ
Dùng chiêu “lách luật” né thuế
Theo Bộ Tài chính, nguyên nhân số thu thuế BVMT đối với túi ni lông không nhiều là do theo quy định của pháp luật về thuế BVMT, túi ni lông thuộc diện chịu thuế là loại túi, bao bì có hình dạng túi được làm từ màng nhựa đơn polyetylen PE; không thu thuế BVMT đối với túi ni lông thân thiện với môi trường và bao bì đóng gói sẵn hàng hóa (trường hợp túi ni lông nhập khẩu để làm bao bì đóng gói thì cũng không thuộc đối tượng chịu thuế BVMT).
Ngoài ra, hàng hóa nhập khẩu để gia công hàng hóa xuất khẩu (bao gồm cả túi ni lông) cũng thuộc đối tượng không chịu thuế BVMT.
Do đó, trường hợp doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu nhựa PE về để sản xuất túi ni lông thì lượng nguyên liệu nhựa PE sẽ không thuộc đối tượng chịu thuế theo quy định của Luật Thuế BVMT. Mặt khác, nếu túi ni lông sản xuất ra đáp ứng tiêu chí thân thiện với môi trường hoặc trường hợp sản xuất, nhập khẩu túi ni lông để làm bao bì đóng gói sản phẩm cũng không phải nộp thuế BVMT.
Theo Bộ Tài chính, quy định nêu trên nhằm đảm bảo nguyên tắc thuế BVMT chỉ thu đối với hàng hóa gây ô nhiễm môi trường, khuyến khích sản xuất và sử dụng hàng hóa thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, quy định này dẫn tới việc các doanh nghiệp “lách luật” khi kê khai nộp thuế BVMT, từ đó dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước. Một chiêu “lách luật” phổ biến là các doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng túi ni lông sẽ thuê doanh nghiệp sản xuất bao bì nhựa gia công cho mình để không phải chịu thuế.
Ngoài ra, hiện nay, các cơ sở sản xuất túi ni lông không thân thiện với môi trường, chất lượng thấp chủ yếu là các cơ sở sản xuất nhỏ, thực hiện nộp thuế khoán (số thuế này không được thống kê vào số thu thuế BVMT).
Để chính sách thuế BVMT đạt mục tiêu đề ra và khắc phục tình trạng lách luật, Bộ Tài chính cho rằng, các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương cần có sự phối hợp chặt chẽ; tăng cường công tác tuyên truyền về nghĩa vụ thuế BVMT phải nộp; tăng cường thanh tra, kiểm tra theo chuyên đề về thuế BVMT đối với cơ sở sản xuất túi ni lông để phát hiện các trường hợp trốn nộp thuế BVMT, qua đó xử lý theo quy định của pháp luật về quản lý thuế và thực hiện điều chỉnh mức thuế khoán cho phù hợp.
