- Tái diễn cuộc gọi lừa đảo “giả giọng con”
- Cơ quan Công an cảnh báo thủ đoạn lừa đảo giả mạo nhân viên bảo hiểm xã hội
 |
Chuyên gia chỉ cách phòng tránh lừa đảo trong hoạt động mua sắm |
Lo ngại lừa đảo trong hoạt động mua sắm
Chiều 27-11, dưới sự chỉ đạo của Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) - Bộ Công an, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia phối hợp cùng TikTok tổ chức tọa đàm “Nhận diện bẫy lừa - An tâm vui sắm”.
Đây là hoạt động quan trọng trong khuôn khổ Chiến dịch “Chống lừa đảo trực tuyến năm 2025” được triển khai trên quy mô toàn quốc, diễn ra từ tháng 10 đến tháng 12-2025.
Chia sẻ tại tọa đàm, ông Vũ Duy Hiền- Phó Tổng Thư ký Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) nhận định, chúng ta đang bước vào thời điểm cao điểm của mùa mua sắm cuối năm - thời điểm mà hàng triệu giao dịch trực tuyến diễn ra mỗi ngày. Đây cũng là lúc tội phạm mạng hoạt động mạnh nhất, với những thủ đoạn lừa đảo không chỉ tinh vi mà còn biến đổi liên tục: giả mạo thương hiệu lớn, mạo danh nhân viên sàn thương mại điện tử, các chiêu “sale sốc - hoàn tiền ảo”, lừa thanh toán qua ví điện tử, cho tới việc sử dụng deepfake để chiếm lòng tin người dùng.
Theo ông Vũ Duy Hiền, những bẫy lừa này thường bắt đầu từ những hành động rất nhỏ: một cú click, một mã QR, một cuộc gọi video tưởng như quen thuộc. Và chỉ trong vài giây mất cảnh giác, người dân có thể phải trả giá bằng dữ liệu cá nhân, tài khoản mạng xã hội, thậm chí là toàn bộ tài chính.
Đại diện TikTok Shop cũng cho hay, nền tảng này thường xuyên nhận được phản ánh về lừa đảo. Theo vị đại diện này, thủ đoạn lừa đảo trong mua sắm ngày càng tinh vi, kịch bản lừa đảo chi tiết, giả danh các nền tảng uy tín. Năm 2024, TikTok Shop đã xóa hơn 900 video lừa đảo, trong đó phần lớn là do nền tảng tự phát hiện và 3% là từ phản ánh của người dùng.
Để ngăn chặn, hạn chế tình trạng này, TikTok Shop đặt giao dịch trên nền tảng dựa trên giao dịch được định danh nhưng kịch bản lừa đảo vẫn nhắm vào tâm lý người tiêu dùng là xu hướng sẽ bán rẻ, dẫn dắt người tiêu dùng giao dịch ngoài nền tảng, đơn hàng yêu cầu chuyển tiền ship…
Pháp lý- Công nghệ- Kỹ năng: “Khiên 3 lớp” bảo vệ người tiêu dùng
Ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho hay: “Chưa bao giờ việc mua sắm và thanh toán lại tiện lợi đến vậy, nhưng cũng chưa bao giờ tài sản của người dân lại có thể bị đánh cắp nhanh chóng chỉ sau một lần bất cẩn”.
Theo vị chuyên gia này, các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, từ giả mạo cửa hàng uy tín, chiếm đoạt tài khoản, yêu cầu đặt cọc đến giao hàng kém chất lượng; tội phạm còn sử dụng liên kết độc hại, tin nhắn và cuộc gọi mạo danh để đánh cắp dữ liệu cá nhân, gây ra nguy cơ mất tiền, lộ thông tin và bị lợi dụng cho các hành vi phạm pháp.
Bên cạnh đó, các đối tượng lừa đảo tận dụng mạnh mẽ công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo và Deepfake để giả mạo gương mặt, giọng nói người thân nhằm thao túng cảm xúc, lợi dụng lòng tin, lòng tham hoặc nỗi sợ hãi của nạn nhân. Để đối phó với những “cái bẫy vô hình nhưng gây thiệt hại hữu hình” này, theo ông Vũ Ngọc Sơn, Việt Nam cần triển khai đồng bộ Khiên 3 lớp: hành lang pháp lý đủ mạnh, công nghệ phòng vệ hiệu quả và kỹ năng số phổ cập đến người dân.
Khẳng định nền tảng pháp lý xử phạt vi phạm trong lĩnh vực này ngày càng hoàn thiện, các tổ chức tài chính cũng đầu tư hiệu quả hơn cho các biện pháp đảm bảo an toàn trong giao dịch trực tuyến nhưng theo ông Vũ Ngọc Sơn, kỹ năng vẫn là yếu tố giữ vai trò quan trọng nhất để không bị trở thành nạn nhân của lừa đảo.
Ông Vũ Ngọc Sơn cho rằng, người dân cần rèn luyện phản xạ an toàn thông qua nguyên tắc “3 không - 3 nhanh”, gồm không tin tưởng tuyệt đối (kể cả khi video call), không cài ứng dụng từ liên kết lạ và không chuyển tiền khi chưa xác thực; đồng thời nhanh tra cứu khi nhận được thông tin đáng ngờ, nhanh ngắt kết nối khi bị đe dọa hoặc thao túng và nhanh báo cáo tới cơ quan chức năng khi phát sinh sự cố.
“An toàn không đến từ may mắn mà đến từ sự hiểu biết và chủ động. Khi hành lang pháp lý, công nghệ phòng vệ và kỹ năng người dùng được kết hợp đồng bộ, tấm “Khiên số 3 lớp” mới phát huy hiệu quả. Khi mỗi người dân trở thành một điểm chốt an toàn, không gian mạng sẽ trong sạch hơn, để chúng ta có thể thật sự “an tâm mua sắm” trong kỷ nguyên số”- ông Vũ Ngọc Sơn nhấn mạnh.
Tại toạ đàm, TS. Phan Thế Thắng - Phó trưởng Ban Bảo vệ người tiêu dùng, Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia cũng cho biết thêm, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 đã quy định rất rõ về việc bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động mua sắm. Các hành vi vi phạm cũng bị xử lý nghiêm.
