- Chủ tịch Công ty Đất hiếm Việt Nam khai bị yêu cầu xuất hóa đơn thấp hơn thực tế
- Vụ đất hiếm: Cựu Tổng Cục trưởng nhận túi quà sinh nhật bên trong có nửa tỷ đồng
- Xét xử Chủ tịch Công ty Thái Dương và 26 bị cáo vụ "đất hiếm Yên Bái"
Hậu quả gây thiệt hại đặc biệt lớn…
Trong phần đối đáp với các luật sư và bị cáo, đại diện Viện kiểm sát (VKS) cho rằng một số ý kiến luật sư trình bày thêm những tình tiết giảm nhẹ mới về nộp tiền khắc phục hậu quả và bệnh án... Tuy nhiên, các luật sư không trình ra tài liệu chứng minh.
Theo VKS, cơ bản các luật sư đề nghị giảm nhẹ hơn mức án VKS đề nghị, có luật sư đề nghị mức án bằng thời hạn tạm giam, có luật sư đề nghị cho bị cáo hưởng án treo.
 |
Các Kiểm sát viên tham gia tố tụng tại phiên tòa |
Về những ý kiến này, đại diện VKS cho rằng nhóm bị cáo có hành vi khai thác trái phép tài nguyên đã khai thác trái phép số tài nguyên trị giá hơn 800 tỷ đồng và đã tiêu thụ số lượng quặng đất hiếm, quặng sắt trị giá hơn 700 tỷ đồng. Đây là hậu quả thiệt hại đặc biệt lớn.
Nhìn từ hậu quả vụ án để đánh giá hành vi phạm tội thể hiện tính nguy hiểm của tội phạm. VKS đã đánh giá vai trò, việc khắc phục một phần hậu quả vụ án của từng bị cáo và vận dụng tất cả tình tiết giảm nhẹ đề nghị mức án phù hợp với từng bị cáo, đảm bảo tính khách quan, nhân văn.
Với các bị cáo vi phạm quản lý sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí, các bị cáo bị truy tố khung hình phạt từ 10 - 20 năm, hậu quả hơn 700 tỷ đồng. Hậu quả này đặc biệt nghiêm trọng gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, gây bức xúc trong xã hội. Cáo trạng quy buộc hành vi của bị cáo, các luật sư đều đồng tình.
Tại phần luận tội, VKS đã phân tích toàn diện bối cảnh, nguyên nhân, vận dụng áp dụng đề nghị mức hình phạt dưới khung. Riêng bị cáo Như có vai trò thấp nhất nên VKS đề nghị mức án 24 - 30 tháng tù là đã đảm bảo khách quan và nhân văn.
Các bị cáo phạm tội buôn lậu, bị truy tố khung hình phạt 12 - 20 năm, VKS đánh giá vai trò, nhân thân, tình tiết giảm nhẹ đã đề nghị xử phạt dưới khung hình phạt.
“Xét ý kiến giảm nhẹ hơn nữa áp dụng án treo cho một số bị cáo, bằng thời hạn tạm giam là không có cơ sở”- đại diện VKS nêu quan điểm.
 |
Các bị cáo trong vụ án |
Đối đáp tại tòa, VKS nêu, trong vụ án duy nhất luật sư bảo vệ cho bị cáo Trần Đức có ý kiến về tội danh, cho rằng thân chủ chỉ phạm tội vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới không phạm tội buôn lậu.
Tuy nhiên, quá trình điều tra, truy tố, thẩm vấn công khai tại phiên tòa, bị cáo Đức đã thừa nhận hành vi sai phạm, thừa nhận tội danh, truy tố là đúng, bị cáo thực hiện hành vi cho Lưu Đức Hoa mượn pháp nhân để mở tờ khai hải quan xuất khẩu trái phép về Trung Quốc. Đây là khâu cuối cùng nhưng là khâu quan trọng để hoàn thành hành vi buôn lậu. Truy tố của VKS là có căn cứ, đúng quy định.
Bị cáo bị truy tố khung hình phạt 12 - 20 năm nhưng bị cáo chỉ đồng phạm không phải chủ mưu cầm đầu nên VKS đã phân hóa, áp dụng triệt để tình tiết giảm nhẹ, nhân thân đề nghị cho bị cáo 30 - 36 tháng tù.
VKS cho rằng luật sư bào chữa theo hướng làm xấu đi tình trạng của thân chủ. Nếu chuyển tội danh cho bị cáo thì bị cáo truy tố ở khung hình phạt 5 - 10 năm, bị cáo giữ vai trò chính sẽ không có căn cứ để đề nghị bị cáo dưới mức khung hình phạt. Do đó, VKS cho rằng không có căn cứ chấp nhận bào chữa của luật sư.
Từ đó, VKS giữ nguyên quan điểm đề nghị công bố trước đó, với các ý kiến khác VKS đề nghị HĐXX xem xét.
Sai phạm xảy ra khi cựu Thứ trưởng đã nghỉ hưu
Tranh luận lại với VKS, bị cáo Đoàn Văn Huấn và luật sư của bị cáo đều đề nghị xem xét lại cách tính toán thiệt hại. Theo bị cáo Huấn và luật sư, cáo trạng xác định thiệt hại trên cơ sở tính giá trị khoáng sản sau khi có chế biến và một số công đoạn khác là không phù hợp. Luật sư đề nghị tính giá trị thiệt hại trên cơ sở giá trị khoáng sản nguyên khai.
Ngoài ra, bị cáo Huấn tiếp tục đề nghị VKS, HĐXX trả lại con dấu cho Công ty Thái Dương và cho phép bị cáo ủy quyền cho vợ để giải quyết các công việc của công ty, lấy tiền nộp khắc phục cho bị cáo.
 |
Bị cáo Đoàn Văn Huấn - Chủ tịch Công ty Thái Dương |
Trước đó, bào chữa cho bị cáo Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (cũ), luật sư Nguyễn Văn Tú không tranh luận về tội danh mà nêu ra bối cảnh, tính chất, mức độ hành vi của thân chủ.
Luật sư Tú cho rằng theo quy trình, 3 bị cáo Lê Duy Phương, Hoàng Văn Khoa và Nguyễn Văn Thuấn thực hiện 2 hành vi thẩm định và tham mưu; bị cáo Nguyễn Linh Ngọc trên cơ sở hồ sơ đề xuất của 3 bị cáo này đã ký Giấy phép khai thác khoáng sản.
Như vậy, các bị cáo thực hiện công việc theo đúng quy trình, không tự phân công nhiệm vụ, không cấu kết chặt chẽ nên không thuộc trường hợp tội phạm có tổ chức. Việc khai thác trái phép xảy ra khi bị cáo không còn đảm nhiệm chức vụ có liên quan và trách nhiệm giám sát thuộc về các cơ quan quản lý địa phương.
Vai trò của bị cáo Nguyễn Linh Ngọc trong vụ án chỉ dừng lại ở việc ký cấp phép, một nhiệm vụ mang tính thủ tục hành chính, dựa trên hồ sơ đầy đủ từ cấp dưới trình lên, không trực tiếp dẫn đến thiệt hại.
Về thiệt hại thực tế phát sinh từ hành vi khai thác trái phép của Công ty Thái Dương thì việc này xảy ra sau khi bị cáo Ngọc đã nghỉ hưu và không còn chịu trách nhiệm quản lý. Bị cáo cũng không có động cơ cá nhân, chỉ có động cơ xây dựng và phát triển ngành công nghiệp đất hiếm, đặc biệt là không vụ lợi.
Vào thời điểm ký cấp phép, hệ thống pháp luật về khai thác khoáng sản chưa có hướng dẫn chi tiết và thống nhất. Mặc dù Chính phủ có chủ trương gắn khai thác với chế biến sâu nhưng các quy định cụ thể về điều kiện cấp phép và quản lý khai thác vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.
Do đó, việc cấp phép không xuất phát từ động cơ tư lợi mà là thực hiện nhiệm vụ chính trị trong bối cảnh pháp lý còn nhiều bất cập. Sau khi vụ án xảy ra, bị cáo sớm nhận thức sai phạm và rất hối hận.
Vì vậy, bị cáo đã hợp tác tích cực và nghiêm túc với cơ quan tố tụng và tại phiên tòa để mong nhận được sự khoan hồng của pháp luật. Từ đó, luật sư đề nghị HĐXX xử phạt bị cáo Nguyễn Linh Ngọc 1 năm tù và cho hưởng án treo. Ngoài ra, theo luật sư, bị cáo không hưởng lợi, không trực tiếp gây thiệt hại nên cần được ghi nhận số tiền tự nguyện khắc phục hậu quả.
Không quên được hôm nay
Nói lời sau cùng, bị cáo Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch Công ty Thái Dương) cảm ơn VKS công tâm, áp dụng chính sách nhân văn cho bản thân bị cáo. “Tôi cảm ơn thật lòng và không quên được hôm nay, tôi 70 tuổi rồi không sống được bao lâu”- bị cáo nói.
Bị cáo Huấn cũng gửi lời xin lỗi 27 bị cáo vì “ít nhiều tôi cũng là nguyên nhân để các bị cáo đứng ở đây” và “tôi xin lỗi nhất là anh Nguyễn Linh Ngọc, cả cuộc đời này tôi ân hận với anh ý”. Cuối cùng, bị cáo Huấn xin HĐXX xem xét “cho hưởng mức án nhẹ nhất”.
Về phần mình, cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Linh Ngọc nói rằng trong 2 năm xảy ra vụ án, với vị trí là người được giao công tác quản lý khai thác khoảng sản, bị cáo rất ân hận và có trách nhiệm một phần đối với việc đã xảy ra. “Đây là bài học rất đau xót với cá nhân tôi”- cựu Thứ trưởng nói.
Bị cáo Ngọc cũng trình bày rằng thời gian qua đã nhận thức rất nhiều vấn đề trong công tác quản lý khoáng sản, nhận thức một số lỗ hổng cơ chế, chính sách thẩm định, cách làm việc. Đây là bài học đắt giá không chỉ riêng cá nhân bị cáo mà còn dành cho nhiều người đang làm công tác này. “Tôi chỉ xin giảm hình phạt để sớm trở về cống hiến thêm trong công cuộc bảo vệ môi trường biến đổi khí hậu”- bị cáo Ngọc nói.
