Vở cải lương "Huyền thoại gò Rồng Ấp" lý giải huyền tích về vua Lý Công Uẩn

• Vở ''Đất liền và biển cả'' nhận giải Xuất sắc Liên hoan Chèo toàn quốc - 2022
• Nhiều hoạt động khuyến đọc hấp dẫn tại "Phố sách tháng 10"
• Chương trình đặc biệt "Truông Bồn - Bản hùng ca huyền thoại"

Nội dung vở diễn kể về người con gái Phạm Thị Ngà ở xóm Long Châu, thuộc hương Diên Uẩn, châu Cổ Pháp và là người giúp việc ở chùa Tiêu - nơi sư Vạn Hạnh trụ trì. Khi trở về từ lễ hội Nõ - Nường, một lễ hội dân gian đậm tính phồn thực của người Việt cổ, Thị Ngà đã mang thai. Cùng thời gian đó, Thiền sư La Quý An vốn có tài thông thiên nên đã viết một bài kệ tiên tri ngụ ý rằng: Tháng 10 năm Kỷ Dậu, tức là 36 năm sau đó, một triều đại lẫy lừng sẽ hiển hiện, xây quốc thống vững bền. Gò Rồng Ấp chính là nơi phát mệnh đế vương, hiện có mộ phần gia tiên họ Phạm. Con cháu nhà ấy ắt làm lên nghiệp lớn... Điềm báo ấy ứng với việc Phạm Thị Ngà đang mang thai và có mộ táng cha mẹ ở gò Rồng Ấp.

Tác phẩm thành công trong lý giải cái không thực để làm sáng đẹp hơn cho nhân vật.

Câu chuyện kịch có nhiều nút thắt mở với các nhân vật như Thiền sư Vạn Hạnh, người hiểu rõ chân mệnh bào thai trong bụng Thị Ngà, nên luôn bảo vệ, che chở hai mẹ con; gia đình phú hộ Hồng Kỳ ở hương Diên Uẩn nghe được lời tiên đoán muốn hoán đổi mệnh trời đã bốc mộ cha mình táng ở gò Rồng Ấp và tìm mọi cách để hãm hại Thị Ngà… Nhưng nhờ sự bảo vệ của trời đất và những người xung quanh cùng sự can đảm, sẵn sàng hy sinh thân mình mà Thị Ngà đã sinh thành vua Lý Công Uẩn, mở ra một tương lai mới cho đất nước.

Chia sẻ về vở diễn, NSND Triệu Trung Kiên cho biết, sự ra đời của nhân vật Lý Công Uẩn rất ly kỳ, khoác màu huyền thoại và gắn với nhiều huyền tích dân gian. Anh mong muốn lý giải thấu đáo điều gì đã làm nên một Lý Công Uẩn, vị vua có xuất thân khá đặc biệt nhưng đã làm nên một triều đại để lại nhiều dấu ấn trong lịch sử.

"Tôi từng dựng vở này dưới dạng kịch nói trên sân khấu Lệ Ngọc. Tuy nhiên, phiên bản cải lương mang nhiều màu sắc hơn, hướng đến một tác phẩm ca kịch truyền thống có yếu tố đương đại. Với cải lương khai thác nhiều hơn khía cạnh biểu diễn tâm lý, bởi quá trình biểu đạt gần với sự thật để câu chuyện dẫu huyền thoại cũng phải gần gũi, để khán giả cảm nhận một cách tự nhiên, không quá mơ hồ, xa rời đời sống đương đại", NSND Trung Kiên cho biết.

Gia đình phú hộ Hồng Kỳ ở hương Diên Uẩn

Không gian của vở diễn được xác định là nền văn minh châu thổ Sông Hồng với những phong tục, tập quán đặc sắc của người Việt cổ, sự phát triển của Phật giáo tại Việt Nam. Sân khấu do Nghệ sĩ ưu tú Doãn Bằng thiết kế góp phần không nhỏ cho thành công vở diễn. Mô hình gò Rồng Ấp choán diện tích lớn trên sân khấu song lại có thể xoay chuyển, tách nhập linh hoạt tạo những không gian sân khấu khác nhau và hỗ trợ diễn xuất của diễn viên.

Tác phẩm có sự phối hợp giữa phương pháp biểu hiện và thể nghiệm, giữa nghệ thuật phương Đông và phương Tây. Trong quá trình biểu diễn, từ phong cách hát, phục trang, đến ngôn ngữ hình thể của nghệ sĩ đã tạo nên những hình tượng nhân vật mang tính tương phản rõ nét. Các nghệ sĩ của Đoàn Thể nghiệm, Nhà hát Cải lương Việt Nam đã cho thấy sự biến hóa trong diễn xuất khi vừa thoại, vừa diễn hình thể và đặc biệt là phần ca cải lương ngọt ngào, nhận được hưởng ứng của khán giả.

Sân khấu lạ mà quen trong vở "Huyền thoại gò Rồng Ấp"

Xem vở diễn, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ cảm thấy hài lòng với hai bản diễn kịch nói và cải lương do NSND Triệu Trung Kiên dàn dựng. Một kịch bản văn học hóa thân trong 2 loại hình nghệ thuật nhưng đều thể hiện được nội dung tư tưởng và ý đồ của tác giả. Đồng thời, mỗi bản diễn lại có sức hấp dẫn riêng bởi ngôn ngữ nghệ thuật của từng loại hình. Sự đổi mới hình thức thể hiện đã tạo nên sự tươi mới cho từng tác phẩm cũng như góc nhìn từ một kịch bản văn học.

Nghệ sĩ ưu tú Lê Chức, nguyên Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam nhận định, qua vở diễn, người xem hiểu được về sự xuất hiện của Vương triều Lý, từ đó lý giải được huyền thoại. Huyền thoại chính là mơ ước, ước vọng của nhân dân về một đấng quân vương. Tác phẩm không chỉ giúp người xem thêm hiểu lịch sử mà còn góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc.

Sau khi tham dự Liên hoan Sân khấu Cải lương toàn quốc năm 2022 dự kiến diễn ra vào tháng 11/2022, Nhà hát Cải lương Việt Nam sẽ mang "Huyền thoại gò Rồng Ấp" phục vụ các lễ hội đầu năm 2023.