- Ngân hàng Nhà nước: Bỏ cơ chế room tín dụng, có thể dẫn đến vòng xoáy tăng lãi suất, tăng nợ xấu
- Sắp hết thời hạn cơ cấu nợ theo Thông tư 14: Đã đến lúc đặt nợ xấu về đúng chỗ
- Vay tiêu dùng và bất động sản đứng đầu các lĩnh vực có nợ xấu cao
Vấn đề này được nêu ra tại Hội thảo “Thực trạng giải quyết các tranh chấp kinh doanh thương mại, tín dụng, ngân hàng tại tòa án và các vấn đề pháp lý các tổ chức tín dụng cần lưu ý liên quan đến hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) và Tòa án nhân dân (TAND) TP Hà Nội tổ chức.
Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho biết, việc xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm tại các tổ chức tín dụng (TCTD) thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực, đặc biệt là kể từ khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng ra đời.
Tuy nhiên, những kết quả tích cực này chủ yếu đến từ ý thức trả nợ của người dân được nâng cao. Trong khi đó, việc giải quyết các tranh chấp tại tòa thì đến nay chưa khoản nợ nào xác định theo Nghị quyết 42 được áp dụng thủ tục rút gọn.
Theo phản ánh của các TCTD, quá trình giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại, tín dụng, ngân hàng tại tòa án hiện nay còn phát sinh nhiều vướng mắc, bất cập.
Đại diện một ngân hàng thương mại Nhà nước cho biết, một trong những khó khăn hiện nay của việc giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng là xác định trụ sở bị đơn, một trong những lý do tòa trả hồ sơ là không xác định được địa chỉ bị đơn.
“Tòa án thường yêu cầu TCTD cung cấp xác minh của cơ quan Công an có thẩm quyền về nơi cư trú của khách hàng/bên bảo đảm trước khi thụ lý hồ sơ khởi kiện. Tuy nhiên, công an địa phương từ chối xác minh lý do thông tin cư trú là thông tin cá nhân, chỉ cung cấp theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà không cung cấp cho các cá nhân, tổ chức khác, do đó hồ sơ khởi kiện không được thụ lý” - đại diện ngân hàng này chia sẻ.
 |
Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Tòa gặp nhiều vướng mắc (Ảnh minh họa) |
Đại diện một ngân hàng thương mại khác thì cho rằng, khi nhận thế chấp tài sản là quyền sử dụng đất và/hoặc tài sản gắn liền với đất, các TCTD căn cứ vào giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp được cơ quan có thẩm quyền cấp cho bên bảo đảm để xác định chủ sở hữu tài sản và thực hiện thủ tục đăng ký biện pháp bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật.
Vì vậy, các TCTD không thể biết hoặc không có điều kiện để biết và cũng không thể lường trước được việc sẽ phát sinh tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản giữa bên bảo đảm và chủ sở hữu cũ.
Thế nhưng, một số tòa án khi xét xử lại tuyên ngân hàng phải trả lại giấy chứng nhận vì cho rằng khi ký hợp đồng thế chấp tài sản bảo đảm cho khoản tiền vay, các TCTD không tiến hành thẩm định tài sản thế chấp theo đúng quy định, do đó tuyên vô hiệu hợp đồng thế chấp, đồng thời với tuyên vô hiệu hợp đồng chuyển nhượng…
Ông Nguyễn Thành Long, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Pháp chế Ngân hàng (thuộc VNBA) cho biết, qua tập hợp các vướng mắc liên quan giải quyết các tranh chấp dân sự từ các ngân hàng cho thấy có 3 nhóm vướng mắc đang tồn tại, bao gồm: nhóm vướng mắc cần thống nhất nhận thức và áp dụng quy định pháp luật trong thực tiễn xét xử; nhóm bất cập về thủ tục hành chính tố tụng; nhóm vướng mắc xác định trách nhiệm dân sự trong các vụ án hình sự.
Với những vướng mắc nêu trên, việc xử lý dứt điểm nợ xấu tại tòa rất khó khăn, chưa kể, mặc dù ra được bản án nhưng tỷ lệ thi hành án cũng vô cùng khiêm tốn.
Thừa nhận một số vướng mắc cần khắc phục, ông Nguyễn Ngọc Thành, Chánh tòa Kinh tế, TAND TP Hà Nội cũng cho rằng yêu cầu ngân hàng cung cấp bản xác minh của công an về tình trạng cư trú của bị đơn là yêu cầu không cần thiết.
"Việc này có thể xuất phát từ việc một số thẩm phán sợ quá trình thụ lý bị kéo dài nếu tòa đi xác minh, do đó đã yêu cầu ngân hàng phải đi xác minh. Nhưng yêu cầu như vậy là không đúng. Toà án sẽ phối hợp với ngân hàng để điều chỉnh yêu cầu này", ông Thành nói.
Dù vậy, lãnh đạo TAND TP Hà Nội cho rằng có những vướng mắc mà nguyên nhân chủ quan các ngân hàng cần khắc phục. Theo ông, qua quá trình giải quyết các tranh chấp hợp đồng tín dụng tại tòa, rất nhiều vụ tranh chấp bên vay đã vi phạm nghĩa vụ ngay từ khi ký kết hợp đồng.
Phần lớn các vụ tranh chấp là do quá trình xem xét và cấp tín dụng của cán bộ tín dụng và ngân hàng chưa tốt, thẩm định và giám sát các khoản tiền vay còn lỏng lẻo dẫn đến việc bên vay không trả được tiền cho ngân hàng...
