VCCI: Địa phương hỏi, bộ ngành rất lâu trả lời, có khi đến... 10 năm

0:00 / 0:00
0:00
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN -  Ông Đậu Anh Tuấn- Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, hiện vẫn còn tình trạng Thông tư, công văn nhiều hơn Nghị định, Luật và có giá trị pháp lý rất cao.
Thông tư 40/2021/TT-BTC đang nhận nhiều ý kiến trái chiều

Thông tư 40/2021/TT-BTC đang nhận nhiều ý kiến trái chiều

Số lượng Thông tư, công văn có xu hướng giảm

Sáng nay (25-6), VCCI tổ chức hội thảo trực tuyến “Chất lượng của thông tư và công văn: Góc nhìn từ doanh nghiệp”.

Báo cáo của VCCI cho thấy, trong 2 nhiệm kỳ gần đây, số lượng Thông tư, công văn được các Bộ, ngành ban hành mới có xu hướng giảm. Cụ thể, giai đoạn 2016-2020, Quốc hội ban hành 112 Luật, Pháp lệnh và Nghị quyết; Chính phủ ban hành 745 Nghị định; Thủ tướng Chính phủ ban hàn 232 Quyết định. Nhưng cũng trong khoảng thời gian ấy, các Bộ, ngành đã ban hành 2.532 Thông tư và Thông tư liên tịch.

So với giai đoạn trước đó, số lượng các văn bản pháp luật có xu hướng giảm. Cụ thể, từ năm 2011-2015, các Bộ, ngành ban hành ban hành 2.733 Thông tư và Thông tư liên tịch. Các Quyết định của Thủ tướng, Nghị định, Luật cũng nhiều hơn so với giai đoạn sau.

Tuy nhiên, “số lượng Thông tư nhiều hơn nhiều so với Luật và Nghị định nên văn bản tác động lớn đến hoạt động đầu tư kinh doanh. Doanh nghiệp băn khoăn liệu Thông tư quan trọng hơn hay Luật quan trọng hơn? Chính phủ ban hành Nghị định nhưng đến cơ quan Nhà nước cấp cơ sở thì chưa thực hiện, phải chờ Thông tư”- ông Đậu Anh Tuấn nói.

Nêu lên những bất cập của vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn chỉ ra: Còn tình trạng Luật phải chờ Thông tư, chẳng hạn như Luật thuế phải chờ Thông tư, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2012 của Ngân hàng Nhà nước phải chờ Thông tư mới đi vào thực hiện;

Hai là còn tình trạng Thông tư ban hàn điều kiện kinh doanh dù Luật không trao quyền này; Thông tư quy định về thủ tục hành chính nhưng không được Luật, Pháp lệnh giao; Thông tư chưa thống nhất với Nghị định.

Điển hình là Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính có nhiều chế định gây khó khăn cho doanh nghiệp, yêu cầu sàn thương mại điện tử (TMĐT) phải kê khai, nộp thuế thay người kinh doanh. Theo ông Đậu Anh Tuấn, quy định này không phù hợp với nhiều văn bản cấp cao hơn, trong đó có Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế.

Bên cạnh đó, còn tình trạng Thông tư quy định thiếu rõ ràng, tạo cách hiểu không nhất quán giữa cơ quan áp dụng. Ví dụ như Thông tư 21/2018/TT-BGDĐT đưa ra định nghĩa về giáo viên của trung tâm ngoại ngữ trong đó sử dụng khái niệm “người bản ngữ’ nhưng không giải thích thêm, tạo ra sự phiền hà cho doanh nghiệp.

Tương tự, doanh nghiệp cho biết cũng có nhiều công văn có tính chất như quy định, tạo áp lực lớn về pháp lý cho cơ quan thực thi và gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng băn khoăn liệu công văn trả lời của cơ quan Nhà nước có phải là căn cứ để doanh nghiệp thực hiện hay không, trong đó có những công văn Bộ, ngành chưa phù hợp với quy phạm pháp luật thì doanh nghiệp có phải thực hiện hay không?

“Về chất lượng công văn, nhiều văn bản địa phương, doanh nghiệp nhận được không hầu như không có nội dung hoặc chỉ trích dẫn điều khoản Luật, đề nghị doanh nghiệp tự tìm hiểu trong khi doanh nghiệp không biết mới hỏi. Địa phương hỏi Bộ, ngành cũng rất lâu mới trả lời. Có vụ việc Bộ không có công văn trả lời địa phương đến 10 năm”- ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

Xử lý trách nhiệm người soạn thảo Thông tư chất lượng kém

Nói về phản ứng của các Bộ, ngành khi Thông tư, công văn làm khó cho doanh nghiệp, trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết, có Bộ ngành cầu thị, công văn mới “ra đời”, chưa có hiệu lực đã đình chỉ, nhưng có Bộ, ngành thì “làm ngơ”.

Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Hoài Nam- Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, trong thực tế, còn quá nhiều Thông tư “vênh” với Nghị định, điển hình như các Thông tư liên quan đến nhập khẩu thủy sản của Bộ NN&PTNT hay một số quy định của hải quan.

Ghi nhận những cải cách tích cực của Bộ, ngành trong việc ban hành Thông tư và công văn khi số lượng các văn bản này giảm, hiệu quả, hiệu lực văn bản được nâng cao song bà Nguyễn Thị Minh Thảo- Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) cho rằng, vẫn còn nhiều bất cập liên quan đến Thông tư, công văn.

Lấy ví dụ về Thông tư 40 của Bộ Tài chính đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều gần đây, bà Nguyễn Thị Minh Thảo nói: “Trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, lẽ ra nên khuyến khích TMĐT phát triển thì ngành thuế lại có xu hướng muốn quản, muốn thu nhiều hơn thay vì tạo sân chơi tốt hơn, hiệu quả hơn cho cả người dân và doanh nghiệp.

Nguyên nhân nằm ở tư duy quản lý. Chúng ta vẫn đang quản lý bằng công cụ mà quản lý Nhà nước có chứ không vì sự phát triển của doanh nghiệp”.

Cũng đại diện CIEM, một số Thông tư, công văn lại được ban hành dựa trên tình huống cụ thể, như Thông tư 02/2021/TT-BGTVT, yêu cầu lắp camera để giám sát hành khách trên phương tiện vận tải.

Thông tư thể hiện góc nhìn nhỏ của một Bộ, ngành nhưng lại ảnh hưởng rất đến số đông nên việc xây dựng văn bản pháp luật nên dựa trên ý kiến của nhiều bên. Không nên ban hành Thông tư rồi lại đình chỉ vì như vậy sẽ tạo ấn tượng xấu về thể chế, làm giảm hiệu lực của chính sách.

Đưa ra một số giải pháp cho vấn đề này, nhưng ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh, hiện đã có chế tài xử lý công dân, doanh nghiệp vi phạm hành chính, thì cũng cần có chế tài đối với công chức, viên chức soạn thảo những văn bản gây tác động xấu đến nhiều người, phải gắn trách nhiệm cá nhân.

Bên cạnh đó, bộ phận pháp chế của các Bộ, ngành cũng cần có tiếng nói mạnh mẽ hơn để ngăn chặn những văn bản chất lượng không tốt được ban hành.