Tranh chấp về đất đai, trật tự xây dựng kéo dài, dễ bị hình sự hóa do đâu?

• Từ vụ một nhà thơ tố cáo "bị cưỡng hiếp": Thời hiệu giải quyết vụ án hình sự tối đa là bao lâu?
• Sau vụ trái phiếu Tân Hoàng Minh bị hủy, quyền lợi nhà đầu tư được bảo đảm ra sao?
• Mua, sử dụng giấy phép lái xe ôtô giả có thể bị phạt 12 triệu đồng, phạt tù tới 7 năm

Luật sư Lê Hồng Vân trả lời:

Luật sư Lê Hồng Vân (Đoàn Luật sư TP Hà Nội)

Điều 166 Luật Đất đai 2013 nêu rõ, người sử dụng đất có quyền được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; Được Nhà nước bảo hộ khi người khác xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp về đất đai của mình; Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của mình và những hành vi khác vi phạm pháp luật về đất đai…

Theo quy định trên, khi người khác có hành vi quây tôn, ngăn cản việc xây dựng trên phần đất đang sử dụng hợp pháp, người được cấp “sổ đỏ” có quyền khởi kiện, yêu cầu phía bên kia chấm dứt hành vi này. Chủ tịch UBND cấp xã có trách nhiệm tổ chức việc hòa giải tranh chấp đất đai tại địa phương mình. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.

Nếu hòa giải không thành, với tranh chấp đất đai mà đương sự có “sổ đỏ” hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết; Để thi công tiếp, chủ hợp pháp của mảnh đất cần phải tháo dỡ các tấm tôn quây quanh khu đất của mình. Trước khi tháo dỡ cần có văn bản thông báo gửi đến UBND phường và người đã quây tôn để đề nghị những người này tự nguyện tháo dỡ…

Công trình tại số 9 nhà B (Khu biệt thự 5,2 ha, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) bị đình chỉ do có hàng loạt vi phạm

Về tranh chấp đất đai gây cản trở thi công xây dựng tại công trình trên, ngày 31-3, UBND phường Trung Liệt, quận Đống Đa (Hà Nội) đã có Công văn 69, trong đó nêu rõ, kết quả kiểm tra thực địa cho thấy, trên khu đất đã được cấp “sổ đỏ” cho 6 hộ gia đình có hàng rào tôn cao khoảng 2m dài 29,5m. Bên trong hàng rào tôn có 2 công trình đang xây dựng cột tầng 1 và 1 nhà tạm khoảng 50m2. Bên trong hàng rào tôn có một số người (không có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến khu đất đã được cấp “sổ đỏ”) đang ở trong nhà tạm.

Căn cứ hồ sơ lưu và hiện trạng UBND phường Trung Liệt nhận thấy việc hàng rào tôn do một số cá nhân dựng lên nhằm mục đích gây cản trở chiếm giữ toàn bộ khu đất, không cho các hộ dân đã được cấp “sổ đỏ” và giấy phép xây dựng vào thi công công trình. Do đó, UBND phường đã báo cáo UBND quận và CAQ Đống Đa biết, xem xét chỉ đạo giải quyết theo quy định. Bên cạnh đó, UBND phường cũng đề nghị các chủ sử dụng đất liên quan đến mảnh đất này làm đơn trình báo cơ quan công an về hành vi chiếm giữ tài sản theo quy định.

Sự việc trên không phải hiếm gặp. Về một số điểm “nóng” vi phạm trật tự xây dựng, được biết, tại buổi họp báo của UBND TP Hà Nội diễn ra mới đây, lãnh đạo 2 quận Cầu Giấy, Đống Đa đã trả lời về vi phạm ở số 9 nhà B Khu biệt thự 5,2ha phường Yên Hòa và 84 đường Láng...

Với vi phạm trật tự xây dựng tại công trình nhà 5 tầng ở 84 đường Láng, Phó Chủ tịch quận Đống Đa Hà Anh Tuấn cho biết, khu đất 90 đường Láng được thành phố giao Công ty TNHH điện tử Ánh Sao lập dự án, triển khai khu nhà đa năng 27 tầng nổi, 4 tầng hầm, được Sở Xây dựng cấp giấy phép và đến nay dự án này đang thi công cọc khoan nhồi. Cạnh khu đất này, có căn nhà của hộ dân ở số 84 đường Láng với 2 mặt tiếp giáp. Cuối năm 2019, dự án 90 đường Láng bắt đầu tháo dỡ công trình để triển khai dự án thì máy móc va đập gây sụt lún một góc nhà 84 đường Láng.

Hai bên đã thỏa thuận cải tạo lại công trình nhưng không có kết quả. UBND quận đã chỉ đạo các đơn vị mời chủ đầu tư dự án 90 và chủ nhà 84 đường Láng lên làm việc nhưng họ không hợp tác, đóng cửa; thậm chí thuê người ngăn cản sự kiểm tra của cơ quan chức năng. Đến thời điểm hiện tại, sự việc trên đã diễn ra hơn 2 năm và tại phiên họp mới đây, Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa cam kết trong tháng 5 sẽ xử lý dứt điểm.

Tương tự, về việc xử lý vi phạm trật tự xây dựng công trình số 9 nhà B Khu biệt thự 5,2ha phường Yên Hòa, Phó Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy Trần Việt Hà cho biết, quận đã tổ chức kiểm điểm, khiển trách đối với tổ trưởng tổ quản lý trật tự xây dựng đô thị tại phường Yên Hòa và có hình thức kỷ luật các cá nhân có liên quan. Quận cũng đang xin ý kiến chỉ đạo của Sở Xây dựng thiết lập hồ sơ cưỡng chế đối với công trình vi phạm trật tự xây dựng này.

Như vậy, điểm chung của các vụ việc vi phạm về trật tự xây dựng nêu trên là thời gian xử lý khá dài và ngày càng diễn biến phức tạp, thậm chí có thể biến thành các vụ án hình sự. Nếu ngay từ đầu chính quyền địa phương và các ban, ngành liên quan có biện pháp giải quyết dứt điểm theo đúng quy định, xử lý nghiêm cá nhân vi phạm sẽ hạn chế được những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.