- Những thành phố nào có thể được chọn làm địa điểm cho hội nghị thượng đỉnh Nga-Ukraine?
- Ông Trump bắt đầu sắp xếp cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Ukraine Zelensky
Nga và Ukraine nêu điều kiện cho cuộc gặp
Ngày 21-8, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết Tổng thống Vladimir Putin sẵn sàng gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nếu tất cả các vấn đề cần trao đổi ở cấp cao nhất được giải quyết ổn thỏa. Ông Lavrov nêu rõ Tổng thống Putin nhiều lần khẳng định sẵn sàng gặp Tổng thống Ukraine Zelensky, với nhận thức rằng tất cả các vấn đề cần xem xét ở cấp cao nhất sẽ được chuẩn bị kỹ lưỡng và các chuyên gia, bộ trưởng sẽ đưa ra những khuyến nghị phù hợp. Ngoại trưởng Nga nhấn thêm rằng khi tiến tới khả năng ký kết bất kỳ thỏa thuận nào với Ukraine, việc xác định cơ chế thực thi và bảo đảm tính lâu dài của văn kiện sẽ là yếu tố quan trọng.
 |
Tổng thống Nga Vladimir Putin sẵn sàng gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nếu tất cả các vấn đề cần trao đổi ở cấp cao nhất được giải quyết ổn thỏa |
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết ông có thể gặp Tổng thống Nga Putin, nhưng chỉ sau khi các đồng minh của Ukraine nhất trí về những biện pháp bảo đảm an ninh cho Ukraine nhằm ngăn ngừa nguy cơ tái diễn xung đột trong tương lai. Ông Zelensky khẳng định: “Chúng tôi muốn hiểu rõ về cấu trúc bảo đảm an ninh trong vòng 7-10 ngày”. Như vậy, ông Zelensky đã không còn đề cập đến việc cần một lệnh ngừng bắn hoàn toàn trước khi có các cuộc tiếp xúc ngoại giao cấp cao như ông từng khẳng định trước đây.
Nga và Ukraine đưa ra những thông điệp trên sau các cuộc họp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump với Tổng thống Ukraine Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu tại Nhà Trắng ngày 18-8 vừa qua, thảo luận về những nỗ lực nhằm tìm giải pháp cho cuộc xung đột tại Ukraine. Sau các cuộc họp này, Tổng thống Donald Trump cho biết ông đang thúc đẩy tổ chức cuộc gặp song phương giữa Tổng thống V. Putin và Tổng thống Zelensky, sau đó là một cuộc họp ba bên có sự tham gia của nhà lãnh đạo Mỹ.
Liên quan đến địa điểm cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Ukraine, ông Zelensky tuyên bố bất kỳ cuộc gặp nào với nhà lãnh đạo Nga cũng nên diễn ra tại một quốc gia châu Âu có quan điểm trung lập như Thụy Sĩ hay Áo, chứ không phải tại Mátxcơva. Ngoài ra, ông Zelensky không phản đối tiến hành cuộc gặp ở Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và là một phần của châu Âu.
Tuy nhiên, việc tổ chức cuộc gặp ở Thụy Sĩ và Áo đều có thể vấp phải phản đối của Điện Kremlin, do các lệnh trừng phạt mà các nước này áp đặt với Mátxcơva và mối quan hệ xấu đi giữa Nga và hai quốc gia này kể từ năm 2022, khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra. Các cuộc đàm phán song phương Nga - Ukraine gần đây nhất đều diễn ra tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, nước mà Nga coi là thân thiện hơn mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ cũng là thành viên NATO.
Trong một diễn biến liên quan, tờ Politico đưa tin Nhà Trắng đang cân nhắc chọn Budapest (Hungary) làm địa điểm tổ chức cuộc gặp ba bên giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Nga V.Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Hungary từng lên tiếng phản đối các lệnh trừng phạt của EU nhằm vào Nga. Năm 1994, tại Thủ đô Hungary diễn ra sự kiện ra đời Bản ghi nhớ Budapest. Khi đó, Mỹ, Anh và Nga cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine để đổi lấy việc Kiev từ bỏ vũ khí hạt nhân.
Mơ hồ với mô hình bảo đảm an ninh cho Ukraine
Mặc dù Tổng thống Ukraine đề cập khả năng trong vòng từ 7-10 ngày, một thỏa thuận an ninh do các đồng minh của Ukraine soạn thảo sẽ được thống nhất, nhưng điều đó không dễ dàng bởi những bất đồng ngay trong nội bộ các nước NATO cũng như với Nga.
Cho đến nay, châu Âu muốn cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine tương tự như Điều 5 trong Hiệp ước của khối quân sự NATO, được triển khai trên thực tế bằng vũ khí, hậu cần Mỹ, cùng lực lượng thực địa của châu Âu. Đề cập đến kỳ vọng của Ukraine về đảm bảo an ninh, ông Zelensky nói Ukraine cần “mọi thứ”, có thể bao gồm binh sĩ, khí tài phương Tây trên thực địa, chia sẻ thông tin tình báo và cam kết cung cấp thiết bị quân sự.
Tuy nhiên, chưa ai có thể lý giải cụ thể về việc áp dụng mô hình Điều 5 trong Hiệp ước của khối quân sự NATO để bảo đảm an ninh cho Ukraine như thế nào. Hôm 18-8, Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi việc Nga đồng ý để Mỹ và các nước châu Âu cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine là một bước tiến quan trọng, song hạ thấp những kỳ vọng rằng Ukraine sẽ nhận được mức độ bảo vệ ngang bằng các thành viên của NATO. Ông Donald Trump nói: “Tôi không biết có thể định nghĩa nó là theo kiểu NATO hay không”.
Một ý tưởng khác mà châu Âu đưa ra cũng gây nhiều tranh cãi là thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình để hỗ trợ Ukraine một khi lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình được ký kết. Lực lượng này sẽ thực hiện chức năng phòng thủ, tạo thành “bức tường răn đe”, có thể buộc bất cứ ai đều phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi mở cuộc tấn công vào Ukraine. Hiện nay, một số nước như Pháp, Anh, Hà Lan, Lítva cho biết có thể đóng góp binh sĩ và trang thiết bị cho bất kỳ phái bộ gìn giữ hòa bình nào ở Ukraine được thành lập.
Nhiều phương án thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine cũng đã được đưa ra. Phương án thứ nhất là thành lập một lực lượng đầy đủ, có vũ trang. Tuy nhiên, lực lượng này cần đến hàng chục nghìn binh sĩ, điều sẽ rất khó khăn với các nước châu Âu đang lâm vào tình cảnh thiếu quân, thiếu ngân sách quốc phòng và không muốn đẩy quân nhân của mình vào tình thế mạo hiểm. Phương án thứ hai là châu Âu thành lập một lực lượng có quy mô nhỏ hơn rất nhiều, đóng vai trò như sợi dây có khả năng kích hoạt phản ứng bùng nổ của NATO nếu lực lượng Nga vượt qua. Phương án cuối cùng là châu Âu thành lập một lực lượng quan sát viên, quy mô chỉ vài trăm binh sĩ, với nhiệm vụ chính là giám sát, báo cáo các hành động quân sự sắp xảy ra.
Tuy nhiên, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga cho biết Mátxcơva không bao giờ chấp nhận ý tưởng đưa quân đội từ các quốc gia thành viên NATO vào lãnh thổ Ukraine. Ngoại trưởng Nga Lavrov cho biết lựa chọn tốt nhất để đảm bảo an ninh cho Ukraine sẽ dựa trên các cuộc thảo luận trước đây giữa Mátxcơva và Kiev vào tháng 3-2022 tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ). Lúc đó, yêu cầu của Tổng thống V.Putin đưa ra là Ukraine phải duy trì tình trạng trung lập và không xin gia nhập NATO. Ngoài ra, Ukraine phải giải giáp vũ khí để đảm bảo nước này không phải là mối đe dọa đối với Nga, bảo vệ những người nói tiếng Nga ở Ukraine và “phi phát xít hóa”.
Liên quan đến Mỹ, Washington tỏ ra không mặn mà với việc tham gia bảo đảm an ninh cho Ukraine. Hôm 19-8, Tổng thống Donald Trump khẳng định Mỹ sẽ không có binh sĩ hiện diện ở Ukraine mà chỉ hỗ trợ hoạt động điều phối và cung cấp các phương tiện bảo đảm an ninh cho các đồng minh châu Âu. Trả lời phỏng vấn trên Kênh Fox News, ông Donald Trump nói Mỹ có thể đóng vai trò “hỗ trợ từ trên không” nhưng không nêu chi tiết. Phó Tổng thống Mỹ JD Vance trong trả lời phỏng vấn trên Kênh truyền hình Fox News cũng cho rằng Washington không nên gánh vác trách nhiệm chính trong việc bảo đảm an ninh cho Ukraine mà chỉ hỗ trợ khi cần để chấm dứt xung đột. Theo ông, châu Âu cần đóng vai trò dẫn dắt và hướng đi này phù hợp với kỳ vọng của Tổng thống Donald Trump.
