Sau 22 năm, Giải thưởng Khoa học công nghệ thanh niên Quả cầu Vàng (giải thưởng cấp quốc gia do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức) với sự đồng hành của các doanh nghiệp lớn như Tân Hiệp Phát đã tiếp sức cho nhiều nhà khoa học trẻ Việt Nam với nhiều công trình, dự án ý nghĩa, góp phần “định danh” Việt Nam trên bản đồ công nghệ, khoa học thế giới. Đây là những bước đi cụ thể góp phần hiện thực hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hướng tới mục tiêu phát triển Việt Nam xanh, thông minh và bền vững trong kỷ nguyên mới.
 |
TS Lê Duy Dũng là 1 trong 10 tài năng trẻ nhận Giải thưởng Khoa học công nghệ Quả cầu Vàng năm 2025 |
AI và bài toán phát triển xanh
Là 1 trong 10 tài năng trẻ nhận Giải thưởng Khoa học công nghệ Quả cầu Vàng năm 2025, TS Lê Duy Dũng lựa chọn hướng đi riêng với việc ứng dụng công nghệ AI để đảm bảo chất lượng không khí trong nhà, tạo ra những công trình xanh với việc tối ưu, tiết kiệm năng lượng, giải bài toán đô thị tương lai.
 |
TS Lê Duy Dũng đang cùng cộng sự tại Đại học VinUni nghiên cứu về việc tích hợp AI và robot tự động trong tổng hợp vật liệu xanh, phát triển quy trình sử dụng AI để khai thác tri thức từ kho dữ liệu khoa học khổng lồ |
Kiên trì và bền bỉ đồng hành với Giải thưởng Quả cầu vàng thường niên và những chương trình như “Bền đam mê” dành cho tài năng trẻ Việt Nam, Tân Hiệp Phát thể hiện trách nhiệm xã hội không chỉ là một phần trong chiến lược phát triển bền vững, mà còn là cam kết lâu dài trong hành trình phụng sự cộng đồng - vì một Việt Nam thịnh vượng và nhân văn.
TS Lê Duy Dũng sinh năm 1991 tại Phú Thọ. Với đam mê đặc biệt về Toán học, anh đã 2 lần đoạt giải Nhất và Nhì kỳ thi học sinh giỏi Toán toàn quốc. Tốt nghiệp xuất sắc ngành Toán - Tin tại Đại học Bách khoa Hà Nội, Lê Duy Dũng tiếp tục giành học bổng nghiên cứu sinh và sau tiến sĩ tại Khoa Hệ thống thông tin, Đại học Quản lý Singapore (SMU). Trong thời gian này, Lê Duy Dũng liên tiếp gặt hái nhiều thành tích như Giải thưởng “PhD Student Life”, học bổng Tiến sĩ SMU (2018 - 2019) và từng ghi dấu ấn tại cuộc thi “Luận án 3 phút - 3MT” danh tiếng. Sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, anh được mời làm nhà khoa học dữ liệu cao cấp tại Grab, phụ trách mảng quảng cáo và cá nhân hóa môi trường. Nhưng rồi, thay vì ở lại nước ngoài, Dũng chọn trở về Việt Nam để cống hiến cho đất nước. Hiện TS Lê Duy Dũng đang giảng dạy và nghiên cứu ở Đại học VinUni.
TS Lê Duy Dũng chia sẻ: “Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu, tôi luôn tự vấn mình rằng những kiến thức này hữu ích thế nào trong đời sống? Để tìm câu trả lời, tôi đăng ký tham gia nhiều dự án nghiên cứu nhất có thể. Càng làm, tôi càng thấy kiến thức mình học có nhiều cơ hội ứng dụng. Điều đó thúc đẩy tôi muốn đào sâu xem mình có thể làm thêm điều gì”.
Đối với TS Lê Duy Dũng, khi nghiên cứu khoa học cần phải quen với việc bị từ chối và bị đánh giá thấp ý tưởng. Cơ chế phản biện có thể đưa đến nhận xét rất khắt khe khiến bản thân người làm nghiên cứu cảm thấy công sức bị phủ nhận. Một trong những ý tưởng dự án bị nhiều lần từ chối nhất của anh là “Phát triển hệ thống quản lý chất lượng không khí tiên tiến dựa trên công nghệ trí tuệ nhân tạo dành cho các phòng đa năng có nhiều người sử dụng”, nhằm tạo ra những tòa nhà xanh hơn và trong lành hơn ở Việt Nam.
Sau 2 năm theo đuổi, đến 2024 nhóm của anh mới được quỹ nghiên cứu chấp nhận đề tài này. Dự án tập trung vào việc quan trắc và quản lý chất lượng không khí trong nhà, tối ưu vận hành hệ thống điều hòa, thông gió ở không gian đông người, dùng AI dự đoán chất lượng không khí và tiêu thụ điện năng trong tương lai. Chia sẻ về khác biệt của dự án, TS Lê Duy Dũng cho biết, cốt lõi của ý tưởng này là: “Công nghệ AI sẽ kết hợp cùng cảm biến IoT và mô phỏng số (CFD, digital twin) để đưa ra các giải pháp vận hành thông minh cho hệ thống điều hòa không khí (HVAC). Nhờ đó, có thể đồng thời tiết kiệm điện năng, giảm chi phí, và bảo vệ sức khỏe con người, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và các không gian đông người sử dụng như văn phòng, trường học, bệnh viện…”.
TS Lê Duy Dũng cho rằng, sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo và định hướng phát triển bền vững sẽ tạo ra những tác động lâu dài và đặc biệt là mang lại giải pháp thiết thực cho cộng đồng, từ việc xây dựng không gian sống trong lành hơn đến thúc đẩy ngành công nghiệp xanh, bền vững và thân thiện với môi trường. Anh cũng đang dành hết tâm sức để thúc đẩy nghiên cứu cơ bản về AI và học máy, hướng nghiên cứu liên ngành như kết hợp AI với quan trắc môi trường. Anh cũng mong muốn tăng tương tác với đồng nghiệp trong lĩnh vực vật liệu để đưa AI để khám phá vật liệu mới. Đây là chiến lược quan trọng trong bối cảnh công nghệ vật liệu sẽ mang đến nhiều đột phá trong phát triển bền vững.
TS Lê Duy Dũng đang cùng cộng sự tại Đại học VinUni nghiên cứu về việc tích hợp AI và robot tự động trong tổng hợp vật liệu xanh, phát triển quy trình sử dụng AI để khai thác tri thức từ kho dữ liệu khoa học khổng lồ, đồng thời kết hợp robot thực nghiệm và học máy để khám phá nhanh các vật liệu mới thân thiện với môi trường. “Việc này giúp giảm phát thải độc hại, thay thế hóa chất nguy hiểm bằng nguyên liệu an toàn hơn, và rút ngắn đáng kể thời gian khám phá từ vài tuần xuống chỉ còn vài giờ. Chính sự giao thoa này vừa mở ra cơ hội khoa học, vừa khẳng định giá trị thực tiễn và sức ảnh hưởng rộng hơn của nghiên cứu AI tại Việt Nam” - TS Lê Duy Dũng nói.
Kiên định với con đường đã chọn
Tâm sự về những điều các nhà khoa học trẻ hay “vướng” nhất, TS Lê Duy Dũng cho biết: “Đó là cảm giác so sánh bản thân với thành công của người khác. Dần dần tôi nhận ra mỗi người có một hành trình riêng. Tôi chọn cách tập trung vào những gì mình đang theo đuổi, tin tưởng vào định hướng nghiên cứu mà bản thân thấy có ý nghĩa và kiên trì với nó. Khi làm được như vậy, tôi không còn bị áp lực bởi sự so sánh nữa mà tìm lại được niềm vui, sự bền bỉ và cả động lực để tiếp tục gắn bó với con đường khoa học”.
Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang phát triển với tốc độ chóng mặt, TS Lê Duy Dũng chọn cho mình cách làm riêng: “Cần chậm lại, nhìn rộng ra để thấy kỹ những chi tiết quan trọng. Tôi chọn hướng phát hiện và nghiên cứu tác động, sự kết hợp giữa AI, mô phỏng số và robot của mình trong việc góp phần giải quyết các vấn đề lớn như quan trắc, cải thiện chất lượng không khí, tiết kiệm năng lượng, phát triển vật liệu xanh, hay xây dựng các hệ thống thông minh phục vụ đời sống. Tôi tin sự kết hợp giữa AI và định hướng phát triển bền vững sẽ mở ra những tác động lâu dài, không chỉ tạo ra tri thức mới mà quan trọng hơn là mang lại giải pháp thực tiễn cho cộng đồng, từ không gian sống trong lành hơn đến ngành công nghiệp xanh, bền vững và có trách nhiệm hơn với môi trường”.
“Nghiên cứu liên ngành còn là cơ hội để lớp trẻ như tôi học hỏi nhiều hơn từ đồng nghiệp và chia sẻ ngược lại về AI. Khi đồng nghiệp không tin kết quả AI, lúc ấy tôi phải hiểu họ coi trọng điều gì, rồi đưa AI vào tạo ra giá trị ấy. Khi đã hiểu được “ngôn ngữ” của nhau, bài toán còn lại là xác định cần giải gì và giải thế nào. Chỉ khi khoa học bước ra ngoài phòng thí nghiệm và chạm tới thực tiễn, nó mới thực sự phát huy hết giá trị. Tôi muốn chia sẻ phương châm sống cho đi để tiếp nối đến người khác, đặc biệt là thế hệ trẻ để ai cũng có cơ hội phát triển và tiếp tục tạo nên những điều tốt đẹp cho cộng đồng” - TS Lê Duy Dũng tâm sự…
Tập đoàn Nước giải khát Tân Hiệp Phát đã có gần 15 năm liên tiếp đồng hành cùng Giải thưởng Khoa học công nghệ thanh niên Quả cầu Vàng - một hoạt động ý nghĩa do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức nhằm tôn vinh và khích lệ các tài năng trẻ trong lĩnh vực khoa học - công nghệ.
Sự đồng hành của Tân Hiệp Phát không chỉ là hỗ trợ vật chất mà còn là hành trình lan tỏa tinh thần “không gì là không thể”, “dám nghĩ dám làm” của thanh niên Việt Nam, khuyến khích giới trẻ dám ước mơ, dám sáng tạo và cống hiến cho đất nước.
Thông qua giải thưởng, Tân Hiệp Phát mong muốn góp phần nuôi dưỡng nguồn nhân lực trẻ tài năng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của quốc gia.
