 |
Giá xăng dầu sẽ dần theo cơ chế thị trường? |
Tại văn bản mới của Bộ Công Thương về Tờ trình và Nghị định mới của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, giá xăng dầu là mức giá tối đa do Nhà nước công bố định kỳ dựa trên công thức giá xăng dầu cơ sở.
Cụ thể, Nhà nước ban hành tiêu chí, công thức tính giá, thông số tính toán giá. Thương nhân đầu mối và thương nhân phân phối xăng dầu căn cứ giá cơ sở do Bộ Công Thương phối hợp Bộ Tài chính công bố định kỳ để tổ chức giá bán lẻ xăng dầu trong hệ thống phân phối của thương nhân.
Bộ Công Thương cho rằng, với cơ chế điều hành giá xăng dầu này, cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp phải thực hiện qua quá nhiều bước, thương nhân kinh doanh xăng dầu không chủ động trong quyết định giá bán lẻ xăng dầu trong hệ thống phân phối của thương nhân mà mong chờ vào giá cơ sở do cơ quan quản lý nhà nước công bố rồi thực hiện theo;
Giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu căn cứ vào các yếu tố hình thành trong quá khứ với thời gian tương đối dài (chi phí kinh doanh, thuế nhập khẩu bình quân gia quyền được tính toán dựa vào số liệu của Quý trước để áp dụng trong tính toán giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu ở Quý sau) dẫn tới chưa sát với thực tế...
“Như vậy, cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay chưa bảo đảm thực hiện theo cơ chế thị trường, Nhà nước can thiệp quá sâu vào quyết định giá của doanh nghiệp”- Bộ Công Thương cho biết.
Nhằm giảm hẳn sự can thiệp của cơ quan nhà nước vào việc quyết định giá bán của doanh nghiệp, tạo môi trường cạnh tranh về giá xăng dầu theo cơ chế thị trường, giúp doanh nghiệp linh hoạt và tự chủ quyết định giá bán xăng dầu trên thị trường, dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu (thay thế các Nghị định 83,95 và 80 hiện có), tiếp cận theo hướng Nhà nước chỉ công bố giá xăng dầu thế giới và một số chi phí cố định.
Thương nhân tự công bố giá bán tối đa dựa trên công thức giá do Nhà nước quy định. Giá bán xăng dầu trên thị trường của doanh nghiệp không được cao hơn giá bán tối đa theo công thức đã quy định. Sau khi công bố, thương nhân thông báo giá bán cho cơ quan nhà nước để giám sát.
Dự thảo Nghị định quy định nhà nước không tham gia vào quá trình điều hành giá nhưng công bố các yếu tố hình thành giá và để doanh nghiệp tự quyết định giá. Cụ thể:
Nhà nước công bố giá thế giới bình quân 7 ngày/lần (nhiều thương nhân kinh doanh xăng dầu đề xuất 15 ngày/lần để đảm bảo tính ổn định), thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố cố định như thuế các loại, được quyền cộng thêm khoản chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức đã được quy định tại Nghị định để công bố giá bán lẻ xăng dầu (riêng dầu madút là giá bán buôn) trên thị trường.
Giá bán xăng dầu của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trên thị trường không được vượt quá giá được tính toán theo công thức:
Giá bán xăng dầu tối đa bằng (=) {Giá xăng dầu thế giới (x) tỷ giá ngoại tệ} cộng (+) thuế nhập khẩu cộng (+) thuế tiêu thụ đặc biệt cộng (+) thuế bảo vệ môi trường cộng (+) thuế giá trị gia tăng cộng (+) chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức của doanh nghiệp.
Nêu quan điểm về nội dung đề xuất này, đại diện một doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu cho biết, dự thảo Nghị định gần như chưa đề cập đến doanh nghiệp bán lẻ. Năm 2022, thị trường xăng dầu khan hiếm, người dân phải xếp hàng mua xăng một phần do các cửa hàng bán lẻ không nhận được mức chiết khấu hợp lý từ doanh nghiệp đầu mối, thậm chí là chiết khấu âm dẫn đến tạm ngưng bán hàng.
Do đó, vấn đề doanh nghiệp bán lẻ quan tâm nhất là chiết khấu. Nếu Nhà nước không qui định mức chiết khấu tối thiểu dành cho các khâu (doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, doanh nghiệp bán lẻ) thì để cho doanh nghiệp đầu mối tự điều hành giá nhằm có sự cạnh tranh lành mạnh nhưng cần qui định rõ về các cơ chế cấu thành giá, đảm bảo các khâu phải được tính đúng và đủ; Không bán vượt mức giá trần, và không bán thấp hơn giá sàn.
“Nếu Bộ Công Thương không qui định rõ cơ chế tính giá, phân đủ chi phí về các khâu thì doanh nghiệp đầu mối lớn sẽ “tạo ra luật chơi” như họ đã từng, dễ dẫn đến việc gián đoạn nguồn cung nếu tình hình có biến động lớn. Nên làm rõ việc doanh nghiệp bán lẻ được lấy từ 2-3 nguồn.
Dự thảo Nghị định đã nêu nhưng chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể nên nếu việc này không được làm rõ, thì sẽ dễ dẫn tới việc độc quyền trong kinh doanh, gây lũng đoạn thị trường.
Đồng quan điểm này, đại diện một doanh nghiệp bán lẻ khác cũng cho hay: “Xét về khía cạnh của doanh nghiệp bán lẻ, Nhà nước hay doanh nghiệp đầu mối quyết định giá không quan trọng bằng việc có chiết khấu nhằm đảm bảo chi phí và lợi nhuận cho doanh nghiệp”.
Ngoài ra, các doanh nghiệp bán lẻ cũng đề xuất giản lược thủ tục xin gia hạn giấy phép đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu.
