Rào cản chưa được tháo gỡ
(ANTĐ) - Xuất khẩu lao động (XKLĐ) lâu nay được xem là một trong những giải pháp tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Ước tính, mỗi năm người lao động (NLĐ) đi làm việc ở nước ngoài gửi về gia đình khoảng hai tỷ USD/năm. Thế nhưng, xem ra lĩnh vực này vẫn đang còn nhiều chính sách chưa được nhất quán khiến lao động gặp khó khăn, thiệt thòi.
Theo đánh giá của ngành LĐ-TB&XH, năm 2009, với mục tiêu đặt ra là đưa 90.000 lao động đi làm việc tại nước ngoài, nhưng thực tế chỉ đạt 83%. Nguyên nhân, do ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế toàn cầu dẫn đến tình trạng thất nghiệp, NLĐ phải về nước trước thời hạn…
Thế nhưng, mới đây Đoàn Giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã làm việc với các doanh nghiệp XKLĐ ở nhiều tỉnh thì những tồn tại, bất cập đang diễn ra bấy lâu nay mới được doanh nghiệp đưa ra không hoàn toàn như vậy. Sự sụt giảm số lượng lao động không chỉ do khủng hoảng kinh tế như ngành LĐ-TB&XH lý giải. Bằng chứng là, kinh tế đang dần được phục hồi, nhưng những bất cập thì vẫn đang diễn ra từ đầu năm 2010 đến nay.
Rào cản lớn nhất hiện nay là sự chênh lệch về phí môi giới giữa các doanh nghiệp; tình trạng bán giấy phép tràn lan; thủ tục vay vốn, ký quỹ tại các ngân hàng thương mại vẫn chưa theo chuẩn chung; việc thành lập nhiều chi nhánh ở các tỉnh, thành; cấp phép XKLĐ còn nhiều nhiêu khê, giải quyết rủi ro cho NLĐ còn nhiều bất cập... Nếu không có những điều chỉnh kịp thời, thì chỉ tiêu năm nay và các năm tiếp theo sẽ khó thực hiện được khi cả người lao động và doanh nghiệp XKLĐ đều bị thiệt.
Rào cản đầu tiên, theo ông Nguyễn Xuân Vui - Giám đốc Công ty cổ phần Dịch vụ và Thương mại Hàng không - Airserco, hầu hết các ngân hàng thương mại đều yêu cầu các doanh nghiệp XKLĐ phải ký quỹ từ 5-10% tổng số vốn vay để bảo lãnh cho NLĐ. Việc ký quỹ này là khá cao, khiến nhiều doanh nghiệp khốn khổ khi vay vốn. Thế nhưng, cũng có tỉnh lại không phải ký quỹ khi vay vốn đi XKLĐ như Thanh Hoá. Rõ ràng, đã không có quy định chung nào dành cho các ngân hàng.
Rào cản nữa mà rất nhiều doanh nghiệp đang gặp phải là công tác thẩm định doanh nghiệp tại các địa phương còn nhiều rườm rà cũng gây cản trở tiến độ tuyển dụng lao động. Theo ông Vũ Thanh Hải - Công ty Đầu tư thương mại và dịch vụ quốc tế Interserco, khi doanh nghiệp có tuyển lao động tại bất kỳ địa phương nào đều phải thông qua Sở LĐ-TB&XH của địa phương đó và chờ thẩm định lại. Bên cạnh một số địa phương thực hiện thủ tục nhanh gọn và cho phép doanh nghiệp được tuyển dụng lao động tại nhiều huyện thì có địa phương còn gây khó dễ khi thực hiện các thủ tục hành chính. Họ chỉ cho phép doanh nghiệp được phép tuyển dụng tại một vài huyện.
Với các cách làm việc như vậy, nhiều địa phương đang làm việc theo quán tính chứ không phải theo một quy chuẩn chung nào. Ông Vũ Thanh Hải cho rằng, đã là quy định thì phải nhất quán, không nên để cảm tính chi phối kinh doanh. Như vậy sẽ để tình trạng những công ty đã có thương hiệu, uy tín lâu năm được tuyển dụng tại nhiều huyện, xã, còn các doanh nghiệp mới hoạt động bị hạn chế địa bàn, gặp rất nhiều khó khăn, đã yếu lại bị hạn chế tuyển dụng nên càng khó phát triển.
Theo bà Trương Thị Mai - Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, các cơ quan chức năng cần phải thẳng thắn nhìn nhận lại những cơ chế áp dụng trong từng lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực XKLĐ. Chính sách nào phát huy được hiệu quả, có lợi cho NLĐ cũng như doanh nghiệp XKLĐ thì cần phát huy. Ngược lại, những chính sách gây khó cho NLĐ và doanh nghiệp trong vấn đề tạo việc làm, đưa NLĐ đi làm việc tại nước ngoài thì cần phải sửa đổi cho phù hợp.
Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần có thêm kế hoạch cụ thể cũng như chính sách tái sử dụng nguồn lao động từ nước ngoài trở về một cách hợp lý. Làm được như thế, nguồn nhân lực qua đào tạo của các địa phương sẽ tăng lên, đồng thời tránh lãng phí một nguồn nhân lực được đào tạo bài bản với môi trường chuyên nghiệp tại các nước phát triển.
Huệ Chi
