Tác giả Trần Tố Nga
Cuốn tự truyện được hoàn thành khi tác giả đã ở tuổi 75, mang trong mình những di chứng của chất độc hóa học dioxin, lại vừa mới trải qua nhiều đợt xạ trị ung thư liên tiếp – thêm một cuộc chiến giữa lằn ranh sinh – tử. Tuy nhiên, chính tình trạng sức khỏe hiểm nghèo ấy lại càng thôi thúc bà chạy đua với thời gian, với những ám ảnh tuổi trẻ, để viết cuốn sách về cuộc đời mình. Viết ra để khẳng định rằng, trong tất cả những cuộc chiến đấu trên nẻo đường trần xuôi ngược, với trọn vẹn hạnh phúc và khổ đau của kiếp nhân sinh, bà vẫn bền bỉ vị tha với mục tiêu duy nhất: “Hạnh phúc của những người khổ hơn tôi, công lý cho nhân dân tôi, hòa bình và hữu nghị cho tất cả”. Và trong một chiều mưa thu Paris – "Đường Trần" được khởi thảo.
Trần Tố Nga sinh năm 1942 ở Sóc Trăng. Là học sinh miền Nam tập kết ra Bắc học tập, giữa thập niên 60, Trần Tố Nga tốt nghiệp khoa Hóa, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Cuối năm 1966, cô gái tuổi ngoài đôi mươi vượt Trường Sơn, trở lại miền Nam tham gia cuộc Thống Nhất nước nhà. Từ một người học hóa, Tố Nga trở thành phóng viên chiến trường của Thông tấn xã Giải phóng (nay là Thông tấn xã Việt Nam). Trong quá trình tác nghiệp, đi qua những vùng rừng núi – trọng điểm đánh phá ác liệt nhất, tận mắt chứng kiến máy bay Mỹ rải xuống nhiều đám mây bột, nhưng chính bà cũng không hề ý thức được về mức độ nguy hiểm và sức tàn phá dai dẳng của loại chất độc hóa học quái ác này. Đó cũng là lý do mà cho tới ngày hôm nay, nạn nhân da cam vẫn còn đến thế hệ thứ ba, thứ tư. Họ không biết mình bị nhiễm, đến khi sinh ra những đứa con khuyết tật cũng không rõ nguyên nhân tại sao.
Khởi sinh từ những day dứt khôn nguôi như thế, "Đường Trần" không chỉ kể lại câu chuyện đời của cá nhân tác giả - bà Trần Tố Nga, mà ở đó, còn là cuộc sống và chiến đấu của một lớp người, của một thế hệ sinh trưởng trong bão lửa chiến tranh với những biến động dữ dội của dân tộc mình.
Đường Trần ra đời bắt đầu từ những day dứt khôn nguôi của tác giả
Sau chiến tranh, bà Trần Tố Nga từng có 17 năm hoạt động trong lĩnh vực giáo vực giáo dục của nước Việt Nam thống nhất, kinh qua nhiều vị trí: Hiệu trưởng trường Lê Thị Hồng Gấm; Hiệu trưởng trường Marie Curie, Hiệu trưởng trường Sư phạm kỹ thuật TP. HCM. Khi về hưu, bà tham gia nhiều hoạt động thiện nguyện, giúp đỡ các trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Với những việc làm đó, bà vinh dự được nhà nước Pháp trao tặng Huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh.
Tháng 5/2009, với sự hỗ trợ pháp lý của các luật sư cộng sự, bà ra làm nhân chứng tại Tòa án Lương tâm quốc tế ở Paris về việc xét xử 37 công ty hóa chất Mỹ đã cung cấp chất độc hóa học cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam; từ đó bà liên tục đứng nguyên đơn, kiện các công ty hóa chất Mỹ, đòi lại công lý cho hàng triệu người Việt Nam bị nhiễm chất dioxin.
Năm 2013, bà Trần Tố Nga tiếp tục đứng đơn khởi kiện các công ty hóa chất Mỹ có liên đới trách nhiệm, đòi bồi thường cho 4 triệu nạn nhân Việt Nam. Ngày 14-5-2014, tòa đại hình Evry của Pháp đã chấp nhận đơn kiện và đơn kiện được chuyển đến 26 tập đoàn hóa chất Mỹ đã sản xuất chất da cam trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Tháng 9-2017 này, bà sẽ trở lại Pháp dự phiên tranh tụng thứ chín.
Ở tuổi 75, bà Trần Tố Nga vẫn đi về giữa hai nước Pháp - Việt thường xuyên để theo đuổi vụ kiện các công ty sản xuất hóa chất Mỹ với danh nghĩa một nạn nhân chất độc da cam sống trên đất Pháp, khi mà vụ kiện của các nạn nhân da cam Việt Nam tại Mỹ đã bị ba cấp tòa bác bỏ. Nhưng điều bà mong đợi hơn một lời phán xét, đó là sức lan tỏa khát vọng về sự chung tay góp sức của xã hội vì cuộc sống tốt đẹp hơn cho nạn nhân chất độc da cam. Bà coi đây là cống hiến cuối cùng trên bước Đường Trần, trong cuộc đời tận hiến của mình.
Sách do NXB Trẻ ấn hành, ra mắt vào sáng 7-9 tại Thư viện Hà Nội.
