- Lương duyên bất ngờ thơ và nhạc
- Hà Nội như... người tình
- Cách dùng tiền thưởng lạ lùng của các nhà văn
Nhà thơ Nguyễn Thụy Kha - cũng là một người Hải Phòng lý giải rằng, có lẽ cái chất thợ thuyền của thành phố cảng này đã ngấm vào những sáng tạo của họ, tạo nên một giọng điệu riêng biệt so với những sáng tạo ở Hà Nội, Nam Định, Huế hay Sài Gòn. Một giọng điệu có phần thô ráp, không phẳng phiu mực thước. Một giọng điệu tiềm ẩn gặp thời thế để bùng nổ.
Một minh họa của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều
Đủ tầm vóc để dựng thành ấn tượng
Thời thế mà nhà thơ Nguyễn Thụy Kha nhắc đến ấy chính là sự kiện Hải Phòng kháng chiến, ngày 19-11-1946. Sự kiện bi tráng này xảy ra đúng một tháng trước ngày toàn quốc kháng chiến, 19-12-1946 và nó đã được cất lên trong bài thơ “Hải Phòng 19-11-1946” của Trần Huyền Trân (1913-1989).
Có điều ngạc nhiên, Trần Huyền Trân không phải là người Hải Phòng, nhưng nói theo chữ của Hoài Thanh - Hoài Chân thì ông có “cái thú của người đi đổi gió”. Sẵn chất ngang tàng, rong chơi bè bạn đến với mảnh đất này, rồi những vần thơ phóng khoáng, đời thường với toàn là “động từ mạnh” ra đời: “Hải Phòng sừng sững đứng lên/Hải Phòng ghê gớm/ Hải Phòng Nhật Pháp che cờ trắng/Hải Phòng nay rợp cờ hồng/Hải Phòng chẳng bó tay đau đớn/Hải Phòng trấn cõi Biển Đông”.
Sau những vần thơ hừng hực khí thế này, trường phái thơ Hải Phòng ra đời. “Nó đã khiến Lan Sơn, Lê Đại Thanh nhanh chóng rũ bỏ nhịp điệu cũ. Nó đã để cho Văn Cao, Nguyễn Đình Thi, Nguyên Hồng ngẫm nghĩ suốt những năm trường kỳ kháng chiến, để cuối cùng, sau giải phóng Hải Phòng, 13-5-1955, trường ca “Những người trên cửa biển” của Văn Cao (1923-1995) ra đời gần như một định hướng riêng về “mỹ học thơ” cho những người làm thơ ngấm chất Hải Phòng” - nhà thơ Nguyễn Thụy Kha nhận định.
23 tác giả cùng góp mặt chung trong tuyển tập mỗi người có một cách yêu đất Cảng khác nhau nhưng là đồng điệu khi những thanh âm thơ ca hòa cùng với nhau để tạo thành một tình yêu lớn, một sự tự hào. Hải Phòng với Văn Cao là nơi sức sống trường tồn vì lẽ “Những con cá ném lên trời vẫn sống”.
Với Lan Sơn (1912-1974), đó là nơi gắn bó máu thịt: “Nhà ta ở đó tổ tiên dựng/ Huyết hãn bao năm lập Hải Phòng”. Còn với Nguyên Hồng (1918-1982), ở thành phố này, sự sống vẫn luôn tiếp diễn: “Những bãi biển vườn hoa trăng mây dào dạt/Những bác thợ già những thương binh/Ngồi đọc Kiều nghe cát reo cùng sóng bạc”. Hay với Thi Hoàng đơn giản là một góc bình yên: “Tôi có xó xỉnh của tôi trên thế gian này/ Một xó của Hải Phòng mà nhìn ra Trái đất…”.
“Đất nào người ấy”
“Trường thơ Hải Phòng là trường thơ của những người đồng chí hướng, dù họ ở đâu, làm việc gì. Song, để tìm kiếm đầy đủ những giọng điệu như thế trong thơ Việt Nam từ thời chống Mỹ đến nay không phải là công việc làm trong một chốc một lát là xong được. Nó cần đủ thời gian và cả sự trầm tĩnh. Chính vì thế, cũng phải mất chừng 3 năm, kể từ khi ý tưởng nảy ra cho đến khi hoàn thành tập sách” - họa sĩ Lê Thiết Cương, một trong hai đồng chủ biên cho biết thêm.
23 tác giả trong trường thơ, người sinh ra ở Hải Phòng, người lại sinh ở nơi khác nhưng sống ở thành phố này, lại cũng có người chỉ “dan díu” với Hải Phòng một thời gian nhưng gặp nhau ở một trường phái thơ rất đặc biệt. Họa sĩ Lê Thiết Cương đồ rằng, có lẽ do… phong thủy, do đất, do nước, do khí hậu thổ nhưỡng khác lạ nên mới sản sinh ra thơ ấy, người ấy… Họ cùng gặp nhau ở một điểm chung, chất phóng khoáng, khỏe khoắn, vạm vỡ, ào ạt, thô mộc, hào sảng nhưng cũng không kém phần mặn mà.
Những “ăn sóng nói gió” tưởng như chẳng liên quan đến rủ rỉ tâm tình, nhẹ nhàng nhã nhặn của thơ. Ấy thế mà không, mối duyên ấy quá đỗi đậm đà, không chỉ thành những vần thơ hay mà còn tạo ra sự độc đáo của một trường phái thơ, gắn với thành phố biển Hải Phòng.
“Trường thơ Hải Phòng” không phải là một tuyển tập những bài thơ về Hải Phòng, cũng không phải một cuốn sách lưu danh những nhà thơ con cưng thành phố hoa phượng đỏ. Đơn giản, nó là những thứ rất riêng, để làm nên một trường phái.
Ngoài tác phẩm của 23 nhà thơ, cuốn sách còn giới thiệu tới bạn đọc 40 bức tranh - minh họa của 16 họa sĩ. Đó được xem như một sự biểu đạt thơ thông qua ngôn ngữ hội họa dựa trên cảm xúc, trải nghiệm cùng trí tưởng tượng. Các họa sĩ góp mặt trong cuốn sách gồm có Nguyễn Quốc Thái, Đỗ Dũng, Nguyễn Quang Thiều, Tào Linh, Đặng Tiến, Phương Bình…
