Ngày 2 và sáng 3-5, quân chính phủ đã thất bại trong cuộc tấn công vào nội thành Slavyansk - căn cứ địa vững chắc của phòng trào li khai miền đông. Ở một số hướng, họ bị dân quân đẩy lùi, một số mũi khác bị nhân dân chặn đường không tiến vào được, cuối cùng phải rút ra ngoại ô thành phố.
Sang chiều ngày 3 và sáng 4-5, quân chính phủ đã đổi hướng, đồng loạt tấn công vào các làng mạc và thị trấn ngoại vi nhằm thực hiện chiến lược “bóc vỏ” các cứ điểm chính hay còn gọi là “chặt rễ-bứng gốc”.
Mục đích của chiến thuật này là cắt đứt liên lạc giữa các thành phố chính ở đông nam Ukraine với các khu vực phụ cận, bao vây, cô lập chúng với các tỉnh thành xung quanh, sau khi diệt hết “rễ” mới bắt đầu “bứng gốc”. Đây là một chiến thuật đúng của quân chính phủ và rất nguy hiểm với lực lượng li khai miền đông Ukraine.
Hiện nay, chiến sự đang lan rộng khắp miền đông với việc lực lượng chính phủ đồng loạt tấn công Kramatorsk, Mariupol và Konstantinovka của Donetsk. Trong khi đó ở Slaviansk, lực lượng của chính quyền Kiev đang triển khai xung quanh thành phố nhưng không tiếp tục đánh vào nội thành.
Kênh truyền hình Nga Rossia-24 đưa tin, cuộc chiến đang diễn ra trên đường phố Kramatorsk, tỉnh Donetsk, nơi các đơn vị an ninh Ukraine tiến hành chiến dịch đặc biệt. Người dân Kramatorsk cho biết, những người mang quân phục không cài phù hiệu "nổ súng mà không cảnh báo vào bất kỳ mục tiêu di động nào".
Cuối ngày 3-5, Bộ Nội vụ Ukraine thông báo, lực lượng thực thi luật pháp nước này đã kiểm soát được trung tâm truyền hình Kramatorsk. Bộ Nội vụ cũng cho biết, lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine đã giành lại quyền kiểm soát trụ sở chính của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) ở thành phố Kramatorsk.
Các kênh truyền hình địa phương phát sóng những hình ảnh cho thấy các xe bọc thép chở quân đang đi qua Kramatorsk - thành trì của lực lượng ly khai - cách Slavyansk 20km về phía nam. Theo thông tin mới nhất, số nạn nhân thiệt mạng tại Kramatosk trong các cuộc đụng độ ngày 3-5 đã lên tới 6 người, 15 người khác bị thương.
Kênh truyền hình RT của Nga ngày 4-5 dẫn nguồn tin từ lực lượng tự vệ địa phương cho biết, đêm ngày mùng 3, rạng sáng 4-5, lực lượng an ninh Ukraine đã mở chiến dịch quân sự tấn công những người ủng hộ độc lập ở thành phố Mariupol, tỉnh Donetsk và thành phố Konstantinovka, cũng thuộc Donetsk.
Cuộc tấn công đầu tiên của lực lượng an ninh Ukraine nhằm vào chốt kiểm soát gần làng Mangush vào lúc 22 giờ ngày 3-5 (giờ địa phương), tức 2 giờ sáng 4-5 (giờ Việt Nam) và sau đó nhanh chóng lan rộng vào trung tâm thành phố Mariupol.
Để tránh hỏa lực mạnh của các đơn vị tấn công, tự vệ địa phương đã rút khỏi các vị trí không quan trọng và phóng hỏa đốt một số cơ sở của Tập đoàn Privetbank của nhà tài phiệt Igor Kolomoisky, người được cho là đang tài trợ cho các đơn vị lính đánh thuê chống lại người biểu tình ở miền Đông.
Theo lời chỉ huy lực lượng tự vệ thành phố Mariupol, Mikhail Krutko, lực lượng an ninh và quân đội Ukraine ngay trong đêm 4-5 đã cố gắng tấn công tòa nhà Hội đồng thành phố. Lực lượng này ra tối hậu thư cho người biểu tình có 5 phút để rời khỏi tòa nhà không sẽ bị tấn công bằng hỏa lực mạnh.
Để ngăn bước tiến của an ninh Ukraine, tự vệ địa phương đã đốt nhiều trạm kiểm soát vòng ngoài và bật còi báo động trong toàn thành phố. Hiện vẫn chưa có thông tin về thương vong trong các cuộc đụng độ tại Mariupol.
Trong đêm 3-5, rạng sáng 4-5, chiến sự cũng nổ ra ở thành phố Lugansk, khi an ninh Ukraine bất ngờ đột kích vào Bộ chỉ huy tự vệ địa phương, nhưng gặp sự kháng cự dữ dội nên phải tháo lui. Theo lời chỉ huy tự vệ địa phương, ít nhất 1 dân quân đã thiệt mạng và 2 người khác bị thương trong các vụ chạm súng.
Quyền Bộ trưởng Nội vụ Ukraine Arsen Avakov đã xác nhận rằng, lực lượng đặc biệt nước này đang tiến hành một loạt các hoạt động đặc biệt, tại thành phố Konstantinovka và thành phố cảng Mariupol, tỉnh Donetsk.
Tại thành phố này, an ninh Ukraine đã dùng trực thăng đổ bộ để tái chiếm đài truyền hình địa phương và đã chạm súng dữ dội với tự vệ. Hiện chưa rõ tình hình chiến sự kết thúc ra sao và con số thương vong như thế nào, nhưng ông Avakov viết trên Facebook là tuy một số binh sỹ đã bị thương nhưng “chúng tôi sẽ không dừng lại”.
Ngoài ra, quân chính phủ cũng đang chuẩn bị mở đợt tấn công lớn vào các địa điểm ở tỉnh Lugansk, cách biên giới với nước Nga 20km. Ngày hôm qua, tỉnh trưởng dân bầu của tỉnh này đã ra lệnh giới nghiêm, đồng thời tổng động viên các lực lượng vũ trang để chống lại sức tiến công của quân chính phủ.
Trong bối cảnh này, tất nhiên là lực lượng dân quân Donbass sẽ phải tập trung bảo vệ các thành phố chính thuộc 2 tỉnh Lugansk và Donetsk, quân chính phủ sẽ để 1 lực lượng bao vây các thành phố này, còn lại sẽ tập trung bình định các thành phố nhỏ, thị trấn, làng mạc xung quanh để bao vây, cô lập các cứ điểm này.
Sau khi bình định xong các căn cứ ngoại vi, quân đội Ukraine sẽ củng cố và tập trung binh lực để tấn công dứt điểm các thành phố lớn, bằng cách tập trung số lượng lớn máy bay trực thăng, đổ bộ nhảy cóc bằng chiến thuật trực thăng vận, bỏ qua các điểm phòng ngự bên ngoài và hàng rào cản đường của nhân dân, đánh thẳng vào trung tâm thành phố.
Nếu lực lực lượng dân quân biểu tình không linh hoạt tác chiến để chống lại chiến thuật này thì tất yếu sẽ thất bại.
Phương án tối ưu, theo các nhà phân tích quân sự độc lập, là họ phải tránh đối đầu trực tiếp với quân Ukraine ở các thành phố, thị trấn nhỏ, chấp nhận cho Ukraine chiếm các thành phố, thị trấn này để bảo toàn lực lượng. Sau đó sử dụng chiến thuật bao vây, tập kích ngược và liên tục tấn công quấy rối, quân đội Ukraine sẽ không thể rảnh tay tập trung lực lượng đánh chiếm 2 thành phố trong tâm là Lugansk và Slavyansk
Ngoài ra, khoảng 3.000 dân quân và đặc nhiệm Berkut của nước cộng hòa Crimea đã lên đường cứu viện các “thành phố anh em” chống lại chính quyền ở Kiev. Việc đặc nhiệm Nga có trà trộn vào trong số này hay không thì không ai rõ, nhưng kể cả là không thì chắc chắn đây cũng là nguồn bổ sung lực lượng hết sức quan trọng đối với người dân miền đông Ukraine.
Sự chi viện của lực lượng thiện chiến này sẽ là nguồn bổ sung quân số phòng ngự những thành phố, thị trấn giáp Nga, tạo bàn đạp đứng chân nếu như Nga có đưa đặc nhiệm sang hoặc xây dựng căn cứ vững chắc trong tình huống lực lượng dân quân thất bại, phải lui về cố thủ và thực hiện chiến tranh du kích.
