 |
Bà Beatrice Nyariara, 81 tuổi, đang hướng dẫn các cụ bà ở khu định cư Korogocho, Nairobi những ngón đòn tự vệ |
Vào ngày thứ năm hàng tuần, bà Beatrice Nyariara, đi dọc theo những con đường của khu định cư Korogocho để đến nhà thờ hướng dẫn một lớp học đặc biệt. Học viên là những phụ nữ lớn tuổi, thành viên của nhóm Shosho Jikinge, tiếng Swahili có nghĩa là “Bà ngoại tự bảo vệ mình”. Họ gồm 20 người trong độ tuổi từ 55 đến 90, tất cả đều sống ở Korogocho và đang học cách tự bảo vệ mình khỏi bị tấn công tình dục và các tội phạm khác, chẳng hạn như ăn cắp và cướp của.
Cách trung tâm thành phố khoảng 10km về phía đông bắc, Korogocho là một trong những khu định cư không chính thức lớn nhất và đông dân nhất Nairobi, Thủ đô Kenya. Đây cũng là một trong những quốc gia nguy hiểm nhất, có tỷ lệ thất nghiệp cao, nghèo đói, lạm dụng ma túy và rượu, bạo lực gia đình và tội phạm. Bà Nyariara, một thành viên sáng lập cho biết: “Chúng tôi thành lập nhóm này vào năm 2007 khi nhận ra rằng phụ nữ lớn tuổi dễ trở thành mục tiêu bị hãm hiếp và lạm dụng”. Bà đã được tình nguyện viên là những người đam mê võ thuật huấn luyện trong 6 tháng và đã dẫn dắt các lớp học từ năm 2014.
Khuôn mặt của bà Nyariara ánh lên niềm tự hào khi bà kể về cuộc chạm trán với kẻ tấn công. Vài năm trước, bà tỉnh giấc bởi tiếng cửa kêu cọt kẹt khi ai đó cố gắng mở. Khi hỏi ai đó, một giọng nam nói rằng anh ta sẽ phá cửa nếu bà không cho vào. “Tôi đã cảnh báo là nếu mở cửa, một người sẽ bị cảnh sát bắt và người còn lại ở trong nhà xác. Nhưng anh ta vẫn khiêu khích. Tôi bước ra ngoài, dùng ngón tay chọc vào mắt khiến hắn giật mình và rút lui. Tôi tiếp tục bồi thêm vào vùng kín của hắn”. Bà Nyariara vừa khống chế kẻ lạ mặt, vừa kêu to để những người hàng xóm đến. “Anh ta hét lên: Bà ơi đừng giết tôi! Thông tin này lan truyền khắp Korogocho và khiến họ sợ tôi”, bà mỉm cười nói.
Không có dữ liệu chính thức về các vụ tấn công tình dục đối với phụ nữ lớn tuổi ở Kenya. Tuy nhiên, theo Khảo sát Nhân khẩu học và Sức khỏe Kenya năm 2022 được công bố trong tháng 1-2023, 13% phụ nữ cho biết đã từng bị bạo lực tình dục vào một thời điểm nào đó trong đời và 7% đã từng bị bạo lực tình dục trong năm qua. Báo cáo cũng lưu ý rằng, 34% phụ nữ ở Kenya đã bị bạo lực thể xác từ năm 15 tuổi, trong đó có 16% gặp tình trạng này trong năm qua.
Cụ bà Gladys Wanjiku, 80 tuổi, một cư dân Korogocho khác và là thành viên của lớp cho biết, tội phạm lợi dụng thực tế là hầu hết phụ nữ lớn tuổi đều là góa phụ sống một mình. Bọn chúng theo dõi “con mồi” vào ban ngày để xem nơi họ sống, sau đó quay trở lại tấn công vào ban đêm. “Khóa cửa không giúp được gì vì chúng đến nhà, phá một phần tường vốn làm từ hộp thiếc hoặc tôn tái chế”, bà Wanjiku nói. La hét để được giúp đỡ cũng không ích gì vì bạo lực về giới phổ biến đến mức những người hàng xóm cho rằng bất kỳ tiếng la hét nào là do vợ chồng đánh nhau. Nhưng tới nay, khi cộng đồng nghe thấy “Không! Tôi không muốn làm gì với anh cả”, nhóm “Bà ngoại tự bảo vệ mình” biết đó là một người phụ nữ lớn tuổi đang bị tấn công và họ đến giải cứu”, bà Wanjiku kể.
Trong khi đó, bà Rosemary Ouma, 55 tuổi, đã nghe nói về nhóm nhưng chưa bao giờ tham gia. Bà thực sự thức tỉnh vào năm 2019 khi một người bạn thân bị hãm hiếp, giết và vứt xác ở một con sông gần đó. “Tôi đã đi chợ với bà ấy vào buổi tối nhưng sáng hôm sau, người hàng xóm đánh thức và hỏi tôi có biết chuyện gì đã xảy ra với bạn mình không. Tôi lao đến hiện trường và bị sốc”. Tham gia nhóm đã giúp bà học các chiến thuật phòng thủ, cách đánh mạnh vào những phần bị tổn thương nhiều nhất của những kẻ tấn công. Họ cũng được học về cách chăm sóc sức khỏe bản thân. Bà nói: “Hầu hết chúng tôi đều có vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn như viêm khớp và huyết áp, vì vậy khi gặp nhau, chúng tôi tập thể dục để tốt cho cơ thể”.
Các vụ tấn công tình dục đối với phụ nữ lớn tuổi một phần là hậu quả của những quan niệm sai lầm trong xã hội Kenya. Một số nam thanh niên biến thái tin rằng quan hệ tình dục với một phụ nữ lớn tuổi có thể chữa khỏi HIV và AIDS, trong khi có kẻ hy vọng nó có thể tẩy sạch tội lỗi của họ sau khi phạm tội. Bà Fred Ogolla, trưởng nhóm của Restoring Dignity, một tổ chức cộng đồng hỗ trợ người cao tuổi ở Korogocho cho biết, việc nâng cao nhận thức trong cộng đồng đã giúp lật tẩy những chuyện hoang đường và ngày nay cộng đồng đã an toàn hơn.
