Nguồn sáng có tên gọi “Tâm hồn Việt Nam”
(ANTĐ) - “Tôi có một giấc mơ, giấc mơ về một website cho người khiếm thị. Đó là nơi mà công nghệ thông tin có thể thể hiện được hết sức mạnh của nó, sức mạnh này sẽ dẫn đường để người khiếm thị có thể mở rộng cánh cửa đến với cộng đồng”… - Thạc sỹ Nguyễn Thị Thu Trang, giảng viên bộ môn Công nghệ phần mềm, Viện CNTT & Truyền thông, ĐH Bách khoa Hà Nội chia sẻ.
Trên thế giới hiện nay, cứ 5 giây trôi qua có thêm một người khiếm thị và cứ mỗi phút có thêm 1 trẻ em không còn nhìn thấy ánh sáng. Trước thực trạng đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đề ra khẩu hiệu “Vì quyền được nhìn thấy của con người”. Theo số liệu của Bệnh viện Mắt Trung ương, Việt Nam có khoảng 1,2 triệu người khiếm thị. Trong đó, hơn 820.000 người không còn khả năng nhìn thấy ánh sáng. Nếu tính cả những người bị các tật về mắt thì con số này còn lớn hơn con số 1,2 triệu rất nhiều...
Có lẽ những người có đôi mắt sáng như chúng ta chưa bao giờ tự đặt câu hỏi: “Người khiếm thị mong muốn những gì?” Câu hỏi này dẫn dắt đến một câu chuyện, tại những ngôi trường của những đứa trẻ bình thường, giờ ra chơi các em ùa ra sân nô nức đùa vui, miệng nói mắt cười… Vậy mà ẩn khuất đâu đó, chẳng mấy ai biết rằng còn có những bạn nhỏ lại phải dùng thời gian ngắn ngủi ấy miệt mài với những cuốn sách trong thư viện, choáng ngợp trước những chồng sách ngất ngưởng, bối rối không biết nên chọn loại sách nào và tìm ở đâu. Đó là những bạn trẻ khiếm thị - họ vất vả hơn rất nhiều khi tìm kiếm thông tin cho mình chỉ bằng cách mày mò trên từng con chữ giữa những cuốn sách nổi dày và nặng dường như quá sức với mình.
 |
Chính điều đó luôn là rào cản rất lớn để người khiếm thị tìm kiếm thông tin. Kiến thức là tài sản chung của nhân loại, nhưng làm thế nào để con người tiếp cận với nó dễ dàng hơn, làm thế nào để xã hội có thể chung sức giúp đỡ cụ già, em nhỏ và những người không có may mắn nhìn thấy ánh sáng. Khi khả năng tiếp cận với chữ viết và hình ảnh bị hạn chế, thì giọng nói là công cụ hiệu quả nhất để chia sẻ, hỗ trợ và truyền tải thông tin. Vậy có cách nào một người đọc mà triệu triệu người có thể nghe và kết nhịp tri thức cho cả cộng đồng?
Trăn trở từ những nan đề ấy, một giảng viên trẻ cùng các tình nguyện viên (TNV) từ nhiều trường đại học đã mày mò nghiên cứu cho ra đời một website dành cho người khiếm thị tiếp cận tri thức một cách đơn giản đó là ra lệnh và lắng nghe. Thấp thoáng ở đó là câu chuyện bên trong về sự sẻ chia với những người chịu thiệt thòi về ánh sáng. Chúng tôi gặp Thạc sỹ Nguyễn Thị Thu Trang trong khuôn viên của ngôi trường đại học kỹ thuật hàng đầu Việt Nam - ĐH Bách khoa Hà Nội - nơi mà cô giáo Trang hiện đang công tác cùng các TNV của mình.
Là một giảng viên trẻ, Trang hóm hỉnh nhận định mình là người có nhiều duyên nợ với người khiếm thị. “Năm 2001, khi đang là sinh viên năm thứ nhất, tôi tham gia nhóm tình nguyện Trẻ, làm thành viên thu âm băng cassette cho Hội Người mù quận Cầu Giấy, Hà Nội. Sau này tốt nghiệp ra trường, rồi trở thành giảng viên của Viện CNTT&TT, ĐHBK Hà Nội, tôi tiếp tục có dịp hội ngộ với người khiếm thị khi làm TNV trợ giúp giảng dạy tin học cho các giáo viên khiếm thị ở Trung tâm đào tạo phục hồi chức năng của Hội Người mù Việt Nam. Có gần gũi, cùng học, cùng làm với những người khiếm thị mới cảm nhận được thiệt thòi, mất mát của họ.
Ước mong lớn nhất của tôi là làm được điều gì có thể san sẻ bớt bất hạnh cho những con người đang ngày đêm khao khát ánh sáng quanh mình” - Trang chia sẻ - “Tôi nảy ra ý tưởng dùng giọng nói tương tác với website để hỗ trợ người khiếm thị khi truy cập Internet. Chính vì thế, khi cuộc thi Imagine Cup 2009 của Microsoft được phát động với chủ đề “Hãy tưởng tượng một thế giới nơi công nghệ giúp giải quyết được những vấn đề khó khăn nhất”, tôi đã hướng dẫn một nhóm sinh viên tham gia cuộc thi này với mục đích xây dựng một website dành riêng cho tất cả người khiếm thị, ở đó cung cấp các thông tin và tiện tích cho đa số những người khiếm thị sử dụng máy tính và Internet. Ý tưởng này đã đoạt giải Ba toàn quốc cuộc thi Imagine Cup 2009.
Sau khi cuộc thi kết thúc, tôi không muốn dừng lại ở mức ý tưởng mà muốn hiện thực, triển khai nó trong thực tế. Vì thế tôi đã đề xuất lên trường ĐHBK Hà Nội dự án “Xây dựng và triển khai website dành cho người khiếm thị - tamhonvietnam.net”. Sau đó tôi tình cờ gặp anh Khúc Hải Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Tin học Tia sáng; Nguyễn Thị Thu Hà, nhóm tình nguyện Niềm tin và biết rằng nhiều người có chung mong muốn giống tôi. Chúng tôi đã cùng nhau xây dựng dự án, tuyển TNV từ nhiều trường ĐH, và hiện nay dự án đã thu hút hơn 60 TNV chính thức”…
…“Ngày vào TP Hồ Chí Minh tham gia vòng chung kết toàn quốc cuộc thi Imagine Cup 2009, tôi đã gặp chú Trần Bá Thiện, Hiệp sỹ CNTT. Chú Thiện là một người khiếm thị và rất quan tâm đến ý tưởng của bọn tôi. Chú đã dẫn bọn tôi đến thăm Mái ấm Thiên Ân, tại đây tôi đã được giao lưu với rất nhiều người khiếm thị, các em nhỏ khiếm thị, tiếp xúc với những đồ dùng của người khiếm thị, kể cả cầu thang cũng được thiết kế đặc biệt dành riêng cho người khiếm thị có thể tự đi lên tầng, không cần trợ giúp. Điều này càng thôi thúc tôi làm “những con đường riêng” cho người khiếm thị đi khi họ muốn tiếp cận với tri thức và Internet”. “Tâm hồn Việt Nam” là thành quả từ thời gian thu thập tài liệu và xây dựng giao diện, website này sử dụng công nghệ nhận dạng và tổng hợp giọng nói để người khiếm thị dễ dàng và cụ thể khi truy cập vào các địa chỉ trang web.
Lúc này, website “biết nói và biết lắng nghe”. Đơn cử như việc người khiếm thị có thể nghe được “lời chào” của website, người khiếm thị nói “trang chủ”, lập tức website sẽ dẫn vào trang chủ, nói các lệnh khác, website sẽ ra lệnh cho trang tương ứng… Ngoài ra, “Tâm hồn Việt Nam” còn có những chức năng như: Tin tức: Cổng thông tin để người khiếm thị có thể tự đăng tải các thông tin về tất cả các vấn đề liên quan đến người khiếm thị như, thông tin học bổng, hỗ trợ cho người khiếm thị, các phương pháp chữa trị, các tin tức sự kiện của người khiếm thị, của dự án, của TNV.
Đọc báo: Người khiếm thị không cần phải vào các báo điện tử khác mà vẫn có thể cập nhật những tin tức về mọi khía cạnh của đời sống từ các báo điện tử. Website tamhonvietnam.net được xây dựng với cơ chế tự động thu thập tin tức, và cho phép người khiếm thị đọc các tin tức đó. Sách nói: Đây là thư viện sách nói được thu âm và biên tập bởi các TNV của nhiều trường ĐH. Dự án hướng tới thu âm các sách giáo khoa, sách tham khảo từ cấp I - III, sau đó mở rộng ra các loại hình tri thức khác… Điều này sẽ giúp cho người khiếm thị có thể tiếp cận với kho vàng tri thức một cách dễ dàng.
“Đợt đầu tiên nhóm lên mạng kêu gọi tuyển thành viên, đã có hàng trăm người đăng ký tham gia. Sau 2 đợt tuyển hiện giờ nhóm có hơn 60 thành viên chính thức đến từ các trường THPT Hà Nội - Amsterdam, ĐH Thăng Long, Bách khoa, Ngân hàng, Ngoại thương, Học viện Ngoại giao... Điều đó minh chứng các bạn trẻ luôn muốn tham gia các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng” - Trang nhận định - “Khi nhân sự đã hòm hòm, các thành viên trong nhóm chia nhau lặn lội tới các trung tâm khiếm thị tìm hiểu những khó khăn và nhu cầu đọc sách của người khiếm thị, rồi cặm cụi đi tìm phòng thu âm, liên hệ kêu gọi giúp đỡ, ủng hộ, quảng bá tuyên truyền về dự án...
Nhóm tổ chức một ê-kíp làm việc chuyên nghiệp, mỗi bộ phận phụ trách công việc chuyên môn, điều hành đội ngũ TNV đúng với sở trường của mình. Khúc Hải Vân đảm nhận Trưởng ban sản xuất sách nói, Thu Hà phụ trách Tiểu ban thu âm, Thái Đoạn Đạt (ĐH Bách khoa) phụ trách Tiểu ban kỹ thuật, Nguyễn Hữu Nam Dương (Viện CNTT&TT) phụ trách phần Phát triển website, Phạm Thu Trang (ĐH Bách khoa) phụ trách Ban đối ngoại lo công tác truyền thông, tài trợ”...
Có lẽ, là tác giả của bài báo này, và cho đến tận khi trực tiếp trao đổi với cô giáo Trang tôi mới hay, một bộ sách cấp III chữ nổi được bán với giá 6 triệu đồng, gấp hàng chục lần bộ SGK thông thường vậy mà chỉ sử dụng được trong vòng 3 năm là hỏng. “Tôi đã trăn trở, suy nghĩ cứ đeo bám, rồi hối thúc tôi ngồi vào bàn, và triền miên những đêm trắng trằn trọc xây dựng website ý nghĩa nhân văn này” - Cô giáo Trang bộc bạch - “Đây là một ý tưởng mang tính thực tiễn rất cao. Tôi là người đã từng tiếp xúc với người khiếm thị và thấy họ có nghị lực và ý trí phi thường. Khi ngành CNTT ra đời, chiếc máy tính trở thành đôi mắt của họ, vậy chúng tôi phải giúp họ có một website biết nói biết chia sẻ và biết lắng nghe. Quá trình thu âm sách nói vô cùng thủ công, vì chúng tôi không có phòng thu âm hiện đại, phải nhờ hỗ trợ phòng thu của bạn bè ở nhiều nơi, những trên hết là một tinh thần đáng khâm phục của những người trẻ”.
Thông tin là của mọi người, giờ đây không cần phải mất quá nhiều thời gian, tìm kiếm trong vô vàn cuốn sách, từ người khiếm thị, cụ già đến các em nhỏ, những người dân vùng sâu vùng xa đã có một “mái nhà thân thiện” mang tên miền “Tâm hồn Việt Nam”. Ngày 27-1-2010 chưa quá xa, website đã được nhóm sáng lập bàn giao cho Hội Người mù Việt Nam vận hành. Nhiều người khiếm thị đã xúc động bật khóc trước nghĩa cử của nhóm bạn trẻ. Ông Nguyễn Xuân Hưởng, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam bày tỏ: “Chúng tôi vui mừng vì các bạn giáo viên và sinh viên - tầng lớp tri thức mới đã có một việc làm hướng thiện, mang tính nhân văn vì cộng đồng cao cả”...
Sự sống là điều kỳ diệu nhất tồn tại trên trái đất này. Và cuộc sống yêu thương lại ban tặng cho con người đôi mắt để ngắm nhìn cuộc sống. Nhưng cuộc sống không phải lúc nào cũng dành sự ưu ái cho tất cả, đôi khi chúng ta bắt gặp những con người chỉ có thể cảm nhận cuộc sống bằng con tim và tâm hồn - Họ là những người khiếm thị. Nhưng giờ đây, “Tâm hồn Việt Nam” đã trở thành hiện thực để mở cánh cửa tri thức đến với mọi người khiếm thị. Và cô giảng viên trẻ năng động và đầy nhiệt huyết Nguyễn Thị Thu Trang đã thực hiện được giấc mơ của mình, giấc mơ về triệu con người bằng một tấm lòng nhân ái vì người mù Việt Nam - một giấc mơ đẹp và thật ý nghĩa!
Quân.Trần
(Ảnh do nhân vật cung cấp)
