- Quy định mới nhất về các trường hợp không được bồi thường bảo hiểm nhân thọ
- Nghiêm cấm ngân hàng ép mua bảo hiểm mới giải ngân khoản vay hỗ trợ lãi suất
Tăng trưởng nhanh, dư địa phát triển lớn
Theo TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, hình thức hợp tác kinh doanh giữa ngân hàng và công ty bảo hiểm nhằm cung cấp dịch vụ bào hiểm cho khách hàng (bancassurance) đang ngày càng phát triển trên thế giới và Việt Nam. Trên thế giới, thị trường bancassurance có giá trị ước tính vào khoảng 1.270 tỷ USD năm 2019, và dự báo sẽ đạt hơn 1.800 tỷ USD vào năm 2027, tăng khoảng 4,5%/năm. Trong đó, bảo hiểm nhân thọ chiếm tới 60% thị phần và bảo hiểm phi nhân thọ là 40% (tính theo giá trị sản phẩm bảo hiểm).
Bancassurance là kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm nhân thọ chính tại nhiều quốc gia như Bồ Đào Nha (chiếm tới 78% tổng phí bảo hiểm nhân thọ năm 2019) hay Italy (74,3%).
Tại Việt Nam, theo thống kê của Hiệp hội bảo hiểm, cả doanh thu và tỷ trọng thu nhập từ bancassurance của doanh nghiệp bảo hiểm ngày một tăng lên, từ 65.000 tỷ đồng (chiếm 7,8% doanh thu phí bảo hiểm) năm 2017, lên 130.000 tỷ (chiếm 18,9%) năm 2020. Đến năm 2021, doanh thu phí bảo hiểm qua kênh này đã chiếm khoảng 39% tổng doanh thu khai thác mới. Trong 6 tháng đầu năm 2022, thị trường bancassurance tăng trưởng 23% theo báo cáo của Bộ Tài chính.
Đối với các ngân hàng, hoạt động bancassurance đã đóng góp hàng nghìn tỷ đồng vào lợi nhuận trong năm 2021. Điển hình như: VIB đạt gần 1.700 tỷ đồng phí dịch vụ bảo hiểm trong năm 2021, chiếm hơn 11% tổng thu nhập hoạt động nhờ thương vụ hợp tác với Prudential; Techcombank đạt 1.600 tỷ đồng, tăng 88,4% so với năm 2020 nhờ đẩy mạnh hợp tác với Manulife; ACB đạt 1.300 tỷ đồng qua hợp tác với Sunlife… Hay MB doanh thu 1.400 tỷ đồng, HDB 700 tỷ đồng, OCB 300 tỷ đồng…
 |
TS Cấn Văn Lực |
Về dư địa phát triển của bancassurance, theo TS Cấn Văn Lực là rất lớn, bởi các nguyên nhân sau: Mức độ thâm nhập (bao phủ) bảo hiểm của Việt Nam hiện nay mới khoảng 2,7% GDP và Chính phủ đặt mục tiêu đạt khoảng 3,5% GDP đến năm 2025; Mức độ bao phủ của bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam còn thấp so với các nước trong khu vực (chỉ 11% so với 50% của Malaysia hay 80% của Singapore); Tỷ lệ khách hàng mua bảo hiểm tại ngân hàng vẫn còn thấp (5-8% lượng khách hàng).
Ngoài ra, một số văn bản pháp lý được ban hành tạo điều kiện thuận lợi cho thị trường bảo hiểm (cho phép Giấy chứng nhận điện tử chủ xe cơ giới; sửa đổi, bổ sung quy định bảo hiểm cháy, nổ…), đồng thời giúp nâng cao nhận thức của người dân/tổ chức về rủi ro.
Bốn rủi ro, bất cập chính
Tuy nhiên, TS Cấn Văn Lực cũng chỉ ra 4 rủi ro, bất cập chính của bancassurance. Thứ nhất là chất lượng tư vấn chưa cao do thực trạng hiện nay nhiều cán bộ tư vấn chưa hiểu hết những đặc tính kỹ thuật phức tạp của sản phẩm bảo hiểm cũng như mức độ ưu tiên công việc khác nhau;
Thứ hai là rủi ro đạo đức nghề nghiệp có thể xảy ra khi ở một số nơi, một số trường hợp xảy ra hiện tượng gượng ép, xung đột lợi ích và tính hiệu quả khi tổ chức tín dụng phân phối sản phẩm bảo hiểm…;
Thứ ba là rủi ro lan truyền (có tính hệ thống), tức là việc xảy ra rủi ro tại 1 công ty bảo hiểm có thể ảnh hưởng đến ngân hàng thương mại với tư cách là đại lý hay đối tác hay cổ đông chiến lược hay công ty mẹ, và ngược lại;
Và thứ tư là thông tin, dữ liệu còn thiếu trong khi quy định về cho phép chia sẻ thông tin, dữ liệu, công nhận kết quả thẩm định chưa có.
Do đó, để phát triển thị trường bancassurance cần tập trung vào các bất cập, rủi ro nêu trên. Cụ thể, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, quy định rõ quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên liên quan. Đồng thời, có quy định cho phép cơ chế chia sẻ thông tin, dữ liệu, công nhận kết quả thẩm định, e-KYC, cũng như quy định về bảo mật, bảo vệ thông tin, dữ liệu khách hàng trong trường hợp này.
Luật các tổ chức tín dụng dự kiến sửa đổi thời gian tới, theo ông, cũng cần có quy định liên quan đến hoạt động bancassurance (cũng là để phù hợp với Luật kinh doanh bảo hiểm sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua).
Các công ty bảo hiểm, ngân hàng thương mại cần đầu tư nhiều hơn cho việc đào tạo cán bộ về đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng giao tiếp, thuyết phục để tránh gây hiểu nhầm, khiến khách hàng cảm thấy không hài lòng hay bị ép buộc mua sản phẩm bảo hiểm...
Cùng với đó, đẩy mạnh cấu phần giáo dục tài chính trong kế hoạch tài chính toàn diện, để khách hàng nhận thức được sự cần thiết của các sản phẩm bảo hiểm, hiểu biết về các sản phẩm bảo hiểm. Các ngân hàng thương mại cũng như doanh nghiệp bảo hiểm cũng cần tham gia tích cực vào hoạt động này bằng cách đẩy mạnh việc tuyên truyền, quảng bá sản phẩm tới khách hàng...
