- Nắng nóng gay gắt ở miền Bắc, miền Trung, tiêu thụ điện đạt kỷ lục mới
- Nắng nóng dự báo xuất hiện muộn và ít gay gắt hơn
Bắc bán cầu đối mặt với mùa hè khắc nghiệt chưa từng có
Dù mới chớm hè và chưa bước vào cao điểm của mùa hè 2025, nhưng hàng loạt quốc gia ở Bắc bán cầu đã phải gồng mình chống chọi với những đợt nắng nóng gay gắt kỷ lục. Từ Bắc Mỹ, châu Âu đến châu Á, nhiều khu vực ghi nhận mức nhiệt vượt ngưỡng chịu đựng của con người, đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, hoạt động sản xuất nông nghiệp, chuỗi cung ứng thực phẩm, hệ thống năng lượng và cả ổn định kinh tế - xã hội.
 |
Nhiều nơi ở Bắc bán cầu đang phải hứng chịu đợt nắng nóng gay gắt hiếm thấy ngay trong những ngày đầu mùa hè 2025 |
Tại Trung Quốc, nhiệt độ mặt đường ở các khu vực miền Bắc đã vọt lên tới 70°C, mức nhiệt có thể làm bỏng da người chỉ sau vài giây tiếp xúc. Cùng thời điểm đó, bang California (Mỹ) chứng kiến nhiều khu vực vượt ngưỡng 37°C, trong khi Tây Ban Nha phải phát cảnh báo đỏ cho du khách trước nguy cơ sốc nhiệt. Dữ liệu khí tượng cho thấy, mùa hè năm nay có thể trở thành mùa hè nóng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử khí tượng hiện đại, không chỉ phá vỡ các kỷ lục địa phương mà còn trở thành dấu hiệu báo động toàn cầu về biến đổi khí hậu.
Theo các chuyên gia khí hậu, những diễn biến cực đoan này không còn là hiện tượng bất thường cục bộ mà là biểu hiện ngày càng rõ rệt của tình trạng ấm lên toàn cầu do phát thải khí nhà kính không kiểm soát. Nhiệt độ tăng vọt làm quá tải hệ thống điện, đẩy nhu cầu điều hòa nhiệt độ và làm khô hạn mùa màng, từ đó kéo theo chuỗi tác động liên hoàn lên giá cả thực phẩm và năng lượng không chỉ tại khu vực chịu tác động trực tiếp bởi nắng nóng tại Bắc bán cầu mà trên cả thế giới nói chung. Nắng nóng cực đoan đang tạo ra áp lực lớn lên hệ thống năng lượng, đặc biệt tại Bắc Mỹ. Dự báo cho thấy, khoảng 89 triệu người ở vùng Trung Tây nước Mỹ sẽ có nguy cơ thiếu điện trong mùa hè này do nhu cầu làm mát mạnh. Trong bối cảnh hạn hán kéo dài khiến trữ lượng thủy điện và nhiên liệu hóa thạch suy giảm, giá khí tự nhiên được dự báo tăng hơn 30%, gây thêm gánh nặng cho nền kinh tế và đời sống người dân.
Tại châu Âu, lục địa được đánh giá là đang ấm lên nhanh nhất trên thế giới, tình trạng thiếu mưa từ đầu năm 2025 đã tạo điều kiện cho nắng nóng và hạn hán khắc nghiệt. Mô hình khí hậu dự báo các đợt áp suất cao sẽ tiếp diễn, gây sản lượng điện gió suy giảm nghiêm trọng trong khi điện mặt trời tăng cao nhưng vẫn không đủ bù đắp. Hệ thống năng lượng châu Âu, vốn đã căng thẳng sau nhiều cuộc khủng hoảng địa chính trị, đang bị đẩy tới giới hạn mới.
Không chỉ dừng lại ở năng lượng, nắng nóng kéo dài còn đe dọa nghiêm trọng đến nông nghiệp toàn cầu. Các vùng trồng ngô, đậu nành và lúa mì trọng điểm ở Mỹ đang chịu hạn hán nặng nề. Việc sông Mississippi - huyết mạch vận tải nông sản ở Bắc Mỹ, có thể cạn nước sẽ cản trở vận chuyển, từ đó làm tăng chi phí và giá thành thực phẩm. Tình hình tương tự cũng đang diễn ra ở Trung Quốc với miền Bắc khô hạn kéo dài, đe dọa vụ lúa mì. Tại Nhật Bản và nhiều nước Đông Nam Á, mùa hè được dự báo nóng hơn bình thường, gia tăng rủi ro mất mùa và rối loạn chuỗi cung ứng thực phẩm.
Hành động ngay trước khi quá muộn
Điều đáng nói là Bắc bán cầu đang trải qua đợt nắng nóng gay gắt sau khi phải hứng chịu mùa hè năm 2024 nắng nóng kỷ lục, nhưng thực tế cho thấy những tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu khiến Trái đất nóng lên. Một trong những bằng chứng rõ ràng và khoa học nhất về mức độ nghiêm trọng của biến đổi khí hậu toàn cầu chính là báo cáo mới công bố của Viện Khí tượng Phần Lan (FMI). Theo đó, khu vực Lapland - trải dài qua Phần Lan, Na Uy và Thụy Điển - đã trải qua mùa hè năm 2024 với mức nhiệt trung bình cao nhất trong suốt 2.000 năm qua. Nghiên cứu này được thực hiện bằng cách kết hợp dữ liệu khí tượng hiện đại và phân tích vòng thân cây, một phương pháp định lượng chính xác các biến động nhiệt độ trong quá khứ.
Những gì đang diễn ra cho thấy, thế giới không còn đứng trước nguy cơ biến đổi khí hậu mà đang thực sự sống giữa nó. Bắc Cực - nơi từng được coi là “máy điều hòa nhiệt độ” của Trái đất, đang ấm lên nhanh gấp 4 lần so với mức trung bình toàn cầu. Sự tan chảy nhanh chóng của băng tuyết ở đây không chỉ làm dâng mực nước biển, mà còn làm thay đổi cấu trúc dòng hải lưu, gió mùa, và cân bằng sinh thái toàn cầu. Nắng nóng không chỉ dẫn đến thiếu nước và mất mùa mà còn làm gia tăng mạnh nguy cơ cháy rừng và siêu bão. Canada đã chứng kiến hàng chục vụ cháy rừng bùng phát ở tỉnh Alberta, gây thiệt hại về tài sản và làm hàng nghìn người phải sơ tán. Cùng lúc, khu vực Đại Tây Dương có khả năng xuất hiện nhiều cơn bão nhiệt đới dữ dội hơn do nhiệt độ mặt biển tăng cao, những hậu quả trực tiếp của biến đổi khí hậu.
Các chuyên gia dự đoán năm 2025 sẽ chứng kiến mùa bão đặc biệt nguy hiểm tại vùng Caribe và Vịnh Mexico. Điều này đặt các khu vực khai thác dầu khí chủ chốt của Mỹ vào tình trạng rủi ro cao, kéo theo nguy cơ gián đoạn nguồn cung năng lượng toàn cầu. Ngoài ra, dòng khí quyển bất ổn còn làm gia tăng các trận giông lốc dữ dội tại vùng Trung Tây và các đồng bằng phía Bắc nước Mỹ. Những hiện tượng thời tiết cực đoan này, ngoài thiệt hại kinh tế ước tính hàng trăm tỷ USD, còn gây ra những hậu quả nhân đạo to lớn, từ tử vong vì sốc nhiệt đến thiệt hại tài sản, di cư khí hậu và mất ổn định xã hội.
Các chuyên gia cho rằng, nắng nóng kỷ lục đầu mùa hè 2025 không còn là lời cảnh báo chung chung, mà đã thực sự là hồi chuông báo động rõ ràng và cấp bách về tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu. Các hiện tượng khí hậu cực đoan, từ nhiệt độ tăng cao, cháy rừng, siêu bão đến hạn hán và mất mùa… đang diễn ra đồng thời ở quy mô lớn, khẳng định những dự báo u ám của giới khoa học trong nhiều thập kỷ qua.
Hồi chuông báo động từ Bắc bán cầu đòi hỏi cộng đồng quốc tế cần nhanh chóng chuyển từ lời nói sang hành động cụ thể, thiết thực để ngăn chặn thảm họa khí hậu. Việc cắt giảm phát thải khí nhà kính, đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo, cải tiến hạ tầng điện và nước để chống chịu khí hậu, cũng như thay đổi mô hình phát triển theo hướng xanh - tuần hoàn - bền vững là những bước đi bắt buộc, không thể trì hoãn. Ngoài ra, mỗi quốc gia cần thiết lập kế hoạch thích ứng dài hạn với khí hậu cực đoan, từ phát triển giống cây chịu hạn, quy hoạch đô thị thông minh, đến nâng cao năng lực cảnh báo và ứng phó thiên tai. Đồng thời, vai trò của các tổ chức tài chính, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư cũng cần được huy động mạnh mẽ để tạo nên sức mạnh tập thể trong cuộc chiến toàn cầu chống lại biến đổi khí hậu.
Sự nóng lên toàn cầu đang đưa thế giới đến một ngưỡng nguy hiểm. Nắng nóng cực đoan mùa hè này chính là lời cảnh tỉnh thế giới phải hành động ngay trước khi quá muộn.
