Vừa qua, Hội nghị an ninh châu Á-Thái Bình Dương đã được tổ chức song song với Triển lãm hàng không Singapore. Hội nghị an ninh hàng đầu khu vực này đã thảo luận hàng loạt các vấn đề dẫn đến những chiến lược quốc phòng và chính sách hiện đại hóa quân đội “hoảng loạn và nhầm lẫn” ở khu vực này, đồng thời cũng chỉ ra những ảnh hưởng và tác động trực tiếp của lực lượng trên không đối với an ninh khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Hội nghị an ninh châu Á-Thái Bình Dương phân được chia làm 2 nhóm thảo luận.
Nhóm thứ nhất đã xem xét lại của chiến lược quân sự Mỹ-Trung và những tác động của nó đến an ninh khu vực. Mối quan hệ cạnh tranh quyết liệt giữa Washington và Bắc Kinh được đánh giá là có ảnh hưởng lớn nhất đến tình hình an ninh châu Á và cục diện đối đầu này càng ngày càng có ảnh hưởng rất xấu đến tình hình quốc phòng trong khu vực. Giả sử cục diện này tiếp tục đem lại những tác động tồi tệ đến hình thái an ninh châu Á thì ảnh hưởng trực tiếp của nó đến các quốc gia khác cùng châu lục sẽ như thế nào?
Đồng thời, một vấn đề đang trở thành trọng tâm thảo luận là mối quan hệ giữa “đối đầu và quan tâm chung” trong khu vực của Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ được giải quyết như thế nào? Hiện nay, cả Washington và Bắc Kinh đều đang có những quan tâm chung về an ninh khu vực như: Tình hình bán đảo Triều Tiên, tuyến giao thông trên biển, tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông và biển Hoa Đông cùng với cách giải thích khác nhau về luật pháp quốc tế.
Ông Richard Bitzinger nghiên cứu viên cao cấp của Viện nghiên cứu S. Rajaratnam cho biết, hội nghị còn thảo luận những điểm còn khá mơ hồ trong về nguyên tắc và chiến lược quân sự của Washington và Bắc Kinh. Do Trung Quốc không công khai cơ chế nên việc hiểu được ý đồ chiến lược của Bắc Kinh là rất khó, ngược lại, Mỹ cũng không tiết lộ hết ý nghĩa của chiến lược quay trở lại châu Á của họ. Ông Bitzinger cho rằng, hiện nay, vấn đề khó hiểu nhất là chiến lược “không-hải nhất thể” mà Mỹ gọi là “Thử nghiệm đối phó với hình thái chiến tranh mới trên toàn cầu”.
Yếu tố cốt lõi của khái niệm “Tác chiến không-hải nhất thể” chính là khắc chế sự thách thức của chiến lược “chống tiếp cận/khu vực cấm” vừa mới xuất hiện, đang đe dọa hoạt động tự do của không quân và hải quân Mỹ. Nó chủ yếu bao gồm các đòn tấn công chính xác phủ đầu từ xa (ví dụ như tên lửa siêu thanh) và tấn công phá hoại mạng thông tin chỉ huy - hiệp đồng với tính chất như một chiến dịch “làm mù mắt đối phương” (ví dụ như bom xung mạch điện từ, vũ khí chống radar…).
Điều này có nghĩa là, quân đội Mỹ sẽ thông qua các phương tiện tác chiến tầm xa tàng hình để hủy diệt khả năng tấn công và dập tắt năng lực phòng không của Trung Quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho các hành động quân sự tiếp theo. Mỹ tuyên bố, khái niệm “Tác chiến không-hải nhất thể” của họ không có liên quan gì đến chiến lược của Trung Quốc. Trong khái niệm này cũng không đề cập đến nhân tố thúc đẩy chân chính của nó là Trung Quốc nên càng khiến người ta nghi ngờ.
Nội dung trao đổi chính của nhóm thảo luận thứ 2 của Hội nghị an ninh châu Á-Thái Bình Dương là xu thế hiện đại hóa các lực lượng trên không và máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ 5; vai trò tác dụng của các trang bị, vũ khí công nghệ cao như: Vũ khí dẫn đường chính xác trên máy bay, các hệ thống thiết bị cảm biến mới, các biện pháp truyền dẫn và chia sẻ thông tin tích hợp…
Hiện nhiều nước châu Á đã tính toán nâng cấp các máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4 và đầu tư nghiên cứu chế tạo máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5. Ví dụ như Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Singapore… đang xem xét tinh giảm quy mô lực lượng không quân và đầu tư mua sắm các máy bay siêu hiện đại thế hệ thứ 5 F-35; một số nước khác lại tăng cường quy mô lực lượng không quân và đẩy mạnh mua sắm máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4 hoặc ít nhất là nâng cấp mạnh lực lượng máy bay hiện có.
Một vấn đề rất mới là hiện xu hướng ưa thích mua sắm máy bay chiến đấu không người lái để thay thế cho các máy bay chiến đấu có người lái đắt đỏ mà lại phức tạp cũng đang dần thay đổi. Các loại máy bay không người lái có tính năng càng ưu việt thì giá cả càng đắt, cũng chẳng kém gì máy bay có người lái, thậm chí có loại giá còn lên đến hàng trăm triệu USD, như máy bay trinh sát không người lái chiến lược RQ-4 Global Hawk của Mỹ.
Phó chủ tịch Tập đoàn Teal của Mỹ, ông Richard Aboulafia chỉ ra, hiện nay vấn đề Trung Quốc đồng loạt phát triển 2 loại máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ 5 J-20 và J-31, bất kể là thật giả ra sao, tính năng thế nào cũng gây ra sự chú ý rất lớn của giới quân sự toàn cầu. Sự thành công của Trung Quốc sẽ gây ra hiệu ứng rất lớn, ảnh hưởng đến các hình thái tác chiến trên không - trên biển - trên bộ tương lai, trên phạm vi toàn cầu.
Các loại máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 ví dụ như F-22 và F-35 có đủ thực lực để thực hiện rất nhiều nhiệm vụ khó khăn phức tạp, trong đó bao gồm cả vấn đề hiện vẫn chưa được giải quyết là chiến lược “Tác chiến không-hải nhất thể”, vấn đề thời gian và cự ly tác chiến cùng với khả năng nhận biết tình huống siêu việt. Đây cũng chính là nguyên nhân mà Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Singapore và nhiều nước khác trong khu vực đang quyết tâm mua sắm máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ và cũng là mục đích mà Trung Quốc theo đuổi khi nỗ lực phát triển máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ 5 J-20 và J-31.
