Khi xe lên tới đỉnh đèo Pha Đin - ranh giới giữa tỉnh Sơn La và Lai Châu (cũ) - thì tất cả mọi người đều bừng tỉnh bởi ngay trước mặt là bạt ngàn một màu trắng hoa ban. Hoa ban là thế đấy! Hoa tuy mọc tự nhiên trong rừng, nhưng Điện Biên là nơi cây hoa ban sinh trưởng và nở hoa nhiều nhất vùng Tây Bắc. Chẳng thế mà đã nói tới hoa ban là biết tới Điện Biên và ngược lại đã nhắc tới Điện Biên là nghĩ ngay tới hoa ban.
 |
Hoa ban nở rực rỡ trên khắp các tuyến phố ở TP Điện Biên Phủ |
Từ tình yêu núi rừng đến chiến thắng chấn động địa cầu
Theo truyền thuyết của người Thái Tây Bắc thì hoa ban bắt nguồn từ một câu chuyện tình đẹp và đẫm lệ. Chuyện kể rằng, thuở xa xưa ở vùng Tây Bắc có chàng trai tên Khum đem lòng yêu cô gái tên Ban. Khum có tài săn bắn, luôn chăm lo nương rẫy, còn nàng Ban thì xinh đẹp, khéo tay. Không biết bao nhiêu chàng trai đem lòng yêu nàng, nhưng trái tim Ban đã trao cho chàng Khum. Cha nàng Ban chê Khum thân phận nghèo nên ép gả con gái cho con trai nhà Tạo Nường.
Cầu xin cha không được, bước đường cùng, Ban chạy đi gặp Khum cầu cứu. Không gặp được người yêu, nàng buộc khăn piêu nơi cầu thang nhà chàng rồi đi tìm. Cuối cùng kiệt sức nàng ngã gục sau khi vượt qua dãy núi cao, nơi nàng ngã xuống sau đó mọc lên một cây hoa màu trắng. Và rồi loài hoa ấy mọc lan ra khắp núi rừng Tây Bắc. Cứ mỗi độ xuân về, hoa nở trắng trời, tỏa hương thơm ngát khắp núi rừng. Từ đó người ta lấy tên nàng đặt cho loài hoa ấy - hoa Ban.
Tôi thực sự có ấn tượng tốt đẹp về nguồn gốc rất tình và cũng rất lý của thứ hoa đặc trưng núi rừng Tây Bắc. Dạo đó, khi bước trên con đường xuyên tâm thị xã Điện Biên Phủ (nay là thành phố Điện Biên Phủ) còn ngổn ngang xây dựng, trong lòng tôi đã mường tượng dọc đường phố này sẽ là những hàng hoa ban.
Điều lý thú là hoa ban bắt đầu nở từ tháng 2 cho đến khi những tia nắng hè đầu tiên chiếu rọi. Đây cũng là thời điểm 70 năm trước đại quân ta nổ súng mở màn cho trận đánh éo dài 56 ngày đêm vô cùng ác liệt và kết thúc với chiến thắng vĩ đại của dân tộc - chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử. Chiến thắng vẻ vang này cũng mở đường cho đại quân ta, cho những người lính “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” trùng trùng lớp lớp tiến về Hà Nội tiếp quản Thủ đô vào ngày 10-10-1954.
 |
Sáng 10-10-1954, quân ta tiến vào giải phóng Hà Nội trong rừng cờ hoa rực rỡ |
Lúc đó trong lòng tôi cũng dấy lên suy nghĩ, giá như ở trên các đường phố Hà Nội cũng có được thứ hoa độc đáo của núi rừng Điện Biên, có được thứ hoa từng góp phần làm nên chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Hôm đó, chúng tôi đã nói chuyện với các anh ở Phòng Văn hóa thông tin thị xã Điện Biên là, mong các anh có cách nào để đem được giống hoa núi rừng này về Thủ đô để tăng thêm vẻ đẹp cho Hà Nội - trái tim chung của cả nước.
Lúc đó các anh ấy đã rất vui, đem giống hoa ban tuy thuộc lĩnh vực của ngành lâm nghiệp, nhưng về góc độ văn hóa thì chúng tôi sẽ tham mưu với thị xã, với tỉnh, để đường phố Thủ đô sớm có những hàng hoa ban. Tin rằng, cùng với hoa đào đặc trưng của mảnh đất Thăng Long, Hà Nội cũng sẽ bừng sáng lên với màu trắng của hoa ban Điện Biên. Nghe các anh ấy trả lời vậy, tôi thấy trong lòng vui sướng lắm. Thăng Long - Hà Nội sẽ có thêm một giống hoa mới bên cạnh những giống cây hoa đã và sẽ có.
Những bông hoa ngày mai, đón tương lai vào tay…
Hoa ban là loài cây mọc tự nhiên trong rừng, nhưng nếu trồng thành công trên đường phố thị xã Điện Biên Phủ thì chắc chắn sẽ trồng thành công trên đường phố Thủ đô. Cái hay là thời tiết ở Hà Nội vào những tháng mùa xuân cũng có nhiệt độ và độ ẩm như ở Điện Biên. Hôm đó chúng tôi còn nói thêm, đưa hoa ban về Hà Nội nếu cần thiết thì cũng tính đến việc mang cả đất theo cùng. Cây hoa ban sẽ hợp dần với thổ nhưỡng đồng bằng, hợp dần với thổ nhưỡng Hà Nội.
Và rồi ước mơ ngày nào cũng trở thành hiện thực. Những cây hoa ban Tây Bắc đã được đem về Thủ đô từ nhiều năm trước. Tuy gọi là quà tặng của bà con các dân tộc Điện Biên, nhưng đó chính là tấm lòng của bà con. Tấm lòng đó nối liền Thủ đô anh hùng, Thủ đô ngàn năm văn hiến với mảnh đất Điện Biên xa xôi, nơi phên dậu phía Tây Bắc của Tổ quốc.
Cũng là một cách để chiến thắng Điện Biên Phủ luôn ngự trị trong trái tim Hà Nội. Những cây hoa ban Điện Biện đã được trồng dọc đường Bắc Sơn, con đường nối từ đường Hoàng Diệu tới đường Độc Lập, con đường dẫn tới quảng trường Ba Đình lịch sử nơi có Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của toàn thể dân tộc Việt Nam, người luôn mong ước non sông liền một dải. Những ngày tháng 3, tháng 4, hàng hoa ban Điện Biên trên phố lại nở sáng bừng. Nơi đây đã trở thành điểm đến của người dân Hà Nội. Họ đến để ngắm vẻ đẹp tinh khôi của loài hoa đặc trưng Điện Biên. Họ đến để dạo chơi dưới rặng hoa huyền thoại và chụp ảnh kỷ niệm để khoe với bạn bè, để đăng lên mạng cho mọi người cùng chiêm ngưỡng.
 |
Các con phố Bắc Sơn, Hoàng Diệu như khoác lên mình màu áo mới bởi sắc màu hoa ban Tây Bắc |
Hàng năm, vào mùa hoa ban nở, tôi thường đưa vợ con đến đường Bắc Sơn để ngắm hoa và chụp ảnh. Lạ là năm nào cũng đến ngắm hoa ban, năm nào cũng đến chụp ảnh mà năm nào cũng thấy mới lạ, cũng thấy háo hức, cũng thấy dạt dào cảm xúc. Chỉ cần đến bên cây hoa ban, ngắm hoa ban trên đường Bắc Sơn thôi đã nghe trong lòng vọng lại tiếng hô xung phong, vọng lại lời bài ca chiến thắng, lại thấy như âm vang trận chiến oai hùng năm xưa.
Và lại dâng lên cảm xúc về hình ảnh đoàn quân Đại đoàn Quân tiên phong rầm rập bước như câu hát trong bài hát “Tiến về Hà Nội” của nhạc sĩ Văn Cao: “Trùng trùng quân đi như sóng/ Lớp lớp đoàn quân tiến về/ Chúng ta đi nghe vui lúc quân thù đầu hàng/ Cờ ngày nào tung bay trên phố/ Trùng trùng say trong câu hát/ Lấp lánh lưỡi lê sáng ngời/ Chúng ta đem vinh quang/ Sức dân tộc trở về/ Cả cuộc đời vui tươi về đây”.
Những ngày này, khi cả nước đang vui mừng chào đón 70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ thì những cánh hoa ban trắng nở trên mảnh đất Thủ đô như cùng ngân mãi câu hát: “Những bông hoa ngày mai đón tương lai vào tay/ Những xuân đời mỉm cười vui hát lên/ Khi đoàn quân tiến về là đêm tan dần/ Những mùa xuân xuống cành đường nghe gió về/ Hà Nội bừng tiến quân ca”.
