- Thái Lan và Campuchia đồng ý ngừng bắn vô điều kiện
- Thái Lan và Campuchia mong muốn sớm đạt thỏa thuận ngừng bắn
Ngừng bắn - bước đi đầu tiên tới hòa bình
Trong cuộc họp báo chiều 28-7, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, nhà trung gian hòa giải và chủ trì cuộc gặp giữa Thủ tướng Campuchia Hun Manet và Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai tuyên bố, Thái Lan và Campuchia đã đạt được thỏa thuận về lệnh ngừng bắn vô điều kiện bắt đầu từ 24h ngày 28-7. Tuyên bố này đã chấm dứt chuỗi ngày đụng độ tại khu vực tranh chấp dọc biên giới hai nước, nơi pháo binh, không kích và triển khai lực lượng khiến hơn 16 người thiệt mạng và hàng trăm nghìn người phải sơ tán.
 |
Thủ tướng Campuchia Hun Manet và Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai tiến hành hội đàm tại Thủ đô hành chính Putrajaya của Malaysia |
Theo Bộ Y tế Thái Lan, chỉ trong 3 ngày đầu giao tranh, nước này đã ghi nhận ít nhất 15 người thiệt mạng, trong đó có cả trẻ em và trên 138.000 người dân phải rời khỏi khu vực nguy hiểm. Phía Campuchia cũng không tránh khỏi tổn thất, với nhiều thương vong và hàng nghìn hộ dân phải sơ tán. Những hình ảnh người dân gồng gánh sơ tán trong hoảng loạn, xe tăng rầm rập tiến ra biên giới và tiếng pháo dội vang cả vùng trời cho thấy mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng lần này.
Điều đáng lo ngại hơn là cuộc xung đột có nguy cơ vượt khỏi tầm kiểm soát, đe dọa sự ổn định của cả tiểu vùng sông Mekong và rộng hơn là toàn bộ khu vực Đông Nam Á. Trong bối cảnh đó, thỏa thuận ngừng bắn đạt được không chỉ là kết quả tức thời nhằm ngăn chặn tình hình căng thẳng leo thang, mà còn mang ý nghĩa tái khẳng định cam kết của các quốc gia ASEAN trong việc duy trì hòa bình, ổn định và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
Điểm nổi bật trong thỏa thuận lần này là vai trò trung gian của nước chủ nhà Malaysia với tư cách Chủ tịch ASEAN 2025. Trước nguy cơ đụng độ leo thang, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã mời hai nhà lãnh đạo Thái Lan và Campuchia đến Kuala Lumpur để tiến hành đàm phán hòa giải. Đích thân ông Anwar Ibrahim trực tiếp chủ trì cuộc họp, đóng vai trò cầu nối giữa hai bên và huy động sự ủng hộ mạnh mẽ từ ASEAN cho một giải pháp hòa bình.
Không chỉ Malaysia, toàn thể ASEAN cũng thể hiện sự đoàn kết và đồng thuận hiếm thấy. Sáng 28-7, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã ra tuyên bố chung kêu gọi hai nước lập tức ngừng bắn, tránh mọi hành động làm leo thang xung đột và ủng hộ hoàn toàn vai trò trung gian của Malaysia. Đây là sự phản ứng nhanh chóng, thống nhất và quyết liệt của ASEAN trước một cuộc khủng hoảng diễn ra nội khối.
Có thể nói phản ứng này đã thêm một lần nữa minh chứng ASEAN là một cộng đồng chính trị - an ninh thực sự, biết cách hành động trong thời điểm then chốt. Điều này cho thấy, vì lợi ích chung, ASEAN hoàn toàn có thể phát huy vai trò trung gian hòa giải một cách chủ động và hiệu quả.
Cùng với nỗ lực của ASEAN, sự can dự của các cường quốc cũng góp phần đưa các bên tới bàn đàm phán. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã điện đàm riêng với Thủ tướng Campuchia Hun Manet và Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai. Sau cuộc điện đàm, ông tuyên bố cả hai bên đã “đồng ý hợp tác để nhanh chóng đạt được lệnh ngừng bắn”.
Không chỉ Mỹ, các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ và Liên minh châu Âu cũng lần lượt ra tuyên bố bày tỏ quan ngại sâu sắc và kêu gọi hai bên ngừng bắn. Điều này còn cho thấy tầm quan trọng chiến lược của Đông Nam Á trong bản đồ an ninh toàn cầu. Tranh chấp, đụng độ giữa hai nước láng giềng ASEAN không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người dân và ổn định khu vực, mà còn tác động đến các chuỗi cung ứng, đầu tư, thương mại và sự cạnh tranh ảnh hưởng giữa các cường quốc.
Biến thỏa thuận ngừng bắn thành nền tảng hòa bình bền vững
Thỏa thuận ngừng bắn ngày 28-7 là bước đầu tiên, nhưng là bước đi quan trọng để giải quyết cơ bản tranh chấp, hàn gắn Campuchia và Thái Lan. Tuy nhiên, để đạt được một nền hòa bình thực sự và lâu dài, hai bên cần khẩn trương triển khai các bước tiếp theo một cách thực chất và minh bạch. Trước hết, hai nước cần tái lập cơ chế liên lạc quân sự ở cấp chỉ huy tiền phương nhằm giảm thiểu nguy cơ hiểu lầm và sự cố ngoài ý muốn.
Cùng lúc, tiến trình đàm phán song phương về phân định biên giới cần được nối lại trong khuôn khổ Ủy ban Hỗn hợp về Biên giới mà hai bên đã từng thiết lập trong các năm trước đây. Đây là diễn đàn thích hợp để giải quyết những khác biệt tồn đọng, đặc biệt là tranh chấp xung quanh khu vực đền Preah Vihear, tâm điểm của nhiều cuộc đối đầu trong quá khứ.
Đồng thời, hai nước cũng cần đẩy mạnh hợp tác nhân đạo và phục hồi hậu xung đột, nhất là hỗ trợ người dân sơ tán, khắc phục thiệt hại vật chất và ổn định đời sống ở các khu vực bị ảnh hưởng. Việc khôi phục lòng tin giữa người dân hai bên biên giới sẽ là một nhân tố quan trọng giúp thúc đẩy quan hệ song phương phát triển ổn định trở lại.
Là quốc gia láng giềng với cả Campuchia và Thái Lan, Việt Nam quan tâm và theo dõi sát tình hình. Phát biểu ngày 24-7, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng nêu rõ: “Thái Lan và Campuchia là láng giềng của nhau và của Việt Nam cũng như cùng là thành viên ASEAN. Điều quan trọng nhất hiện nay là hai bên hết sức kiềm chế, không sử dụng vũ lực, không để căng thẳng leo thang, giải quyết hòa bình và thỏa đáng các bất đồng trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc, Hiến chương ASEAN, Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) và trên tinh thần hữu nghị, đoàn kết ASEAN, vì lợi ích lâu dài của cả hai bên và của khu vực”.
Lập trường nhất quán của Việt Nam không chỉ là sự ủng hộ đối với hòa bình, mà còn là minh chứng cho trách nhiệm chung trong việc hỗ trợ các tiến trình hòa giải, thúc đẩy ngoại giao phòng ngừa và xây dựng lòng tin giữa các quốc gia Đông Nam Á. Nhìn rộng hơn, tranh chấp biên giới là thực tế trong quá trình lịch sử định hình quốc gia tại Đông Nam Á, khu vực từng là thuộc địa của nhiều cường quốc. Tuy nhiên, cách thức xử lý những bất đồng đó mới là yếu tố quyết định vận mệnh khu vực. Thay vì để tranh chấp trở thành mầm mống của xung đột, các nước cần củng cố ngoại giao, xây dựng lòng tin và phát triển hợp tác cùng có lợi.
Cuộc đàm phán giữa Campuchia và Thái Lan tại Malaysia chính là phép thử cho khả năng xử lý xung đột của ASEAN, cho vai trò trung gian tích cực của Malaysia, cho trách nhiệm của các nước lớn và cho khát vọng hòa bình chung của cả khu vực.
Trong bối cảnh thế giới đầy biến động, nơi chiến tranh và bất ổn leo thang ở nhiều khu vực, thỏa thuận ngừng bắn giữa Campuchia và Thái Lan mở ra cơ hội đi tới một giái pháp cơ bản, lâu dài giải quyết tranh chấp biên giới. Điều đó cũng thêm một lần minh chứng, hòa bình và ổn định vẫn có thể được bảo vệ nếu có đủ lòng tin, thiện chí và trách nhiệm chính trị. Với vai trò của Malaysia, sự đồng thuận của ASEAN và sự dõi theo của cộng đồng quốc tế, đây là thời khắc để hai nước Campuchia - Thái Lan không chỉ chấm dứt tiếng súng, mà còn mở ra một chương mới trong lịch sử quan hệ song phương, chương của hòa bình, hợp tác và phát triển cùng có lợi.
