Đạo diễn sân khấu không được xét tặng giải thưởng Nhà nước về VHNT:
Lỗi tại ai?
(ANTĐ) - Kể từ lần xét tặng đầu tiên của giải thưởng Nhà nước về VHNT năm 1996 đã có rất nhiều tác phẩm, công trình nghiên cứu được trao tặng cho các nhà văn, nhà biên kịch sân khấu, đạo diễn điện ảnh. Tuy vậy, cũng trong suốt thời gian ấy, công chúng chưa từng một lần được nghe thấy tên tuổi của các đạo diễn sân khấu được vinh danh.
 |
| Đạo diễn sân khấu cần phải được vinh danh và đánh giá công bằng như các ngành nghệ thuật khác (Trong ảnh: Đạo diễn, NSND Lê Hùng) |
Đạo diễn sân khấu bị lãng quên
Càng đến gần ngày trao tặng giải thưởng Nhà nước về VHNT (vào dịp Quốc khánh 2-9), trong giới sân khấu lại “nóng” lên với việc đề nghị xét tặng giải thưởng Nhà nước cho các vở diễn sân khấu. Đã có không ít các nghệ sỹ bày tỏ sự bức xúc trước thực trạng vắng bóng các đạo diễn sân khấu cho một giải thưởng danh giá và mang tầm quốc gia như giải thưởng Nhà nước về VHNT. Đạo diễn, NSND Phạm Thị Thành thẳng thắn bộc bạch: “Giải thưởng Nhà nước về VHNT là phần thưởng cao quý cho những nghệ sỹ có đóng góp cho nền nghệ thuật nước nhà. Đạo diễn sân khấu là người sáng tạo nên những vở diễn hay trên sân khấu, hơn nữa, đây cũng là công việc hết sức khó khăn, đòi hỏi sự sáng tạo rất lớn, không thua kém gì công việc đạo diễn trong các lĩnh vực khác mà công lao của họ lại không được ghi nhận là điều hết sức vô lý.
|
| NSND Doãn Hoàng Giang |
Trong khi đó, các ngành nghề khác như điện ảnh và múa lại được xét tặng giải thưởng này còn chúng tôi thì không?”. Bày tỏ sự đồng tình với những băn khoăn của các đạo diễn sân khấu, song đạo diễn, NSND Doãn Hoàng Giang cũng có đôi chút phân vân về cái khó của người đạo diễn sân khấu. Bởi khác với đạo diễn điện ảnh, một bộ phim được sáng tạo nên mang đậm vai trò của người đạo diễn thì đạo diễn sân khấu rất khó áp đặt được cái tôi cho toàn vở diễn mà chịu sự ảnh hưởng của tác giả kịch bản, âm thanh, ánh sáng…
Lần đầu tiên được đề nghị
Để đảm bảo công bằng cho các nghệ sĩ, Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam đã có công văn đề nghị xét tặng giải thưởng Nhà nước về VHNT cho các đạo diễn sân khấu lên Bộ VH-TT&DL nhưng cho đến thời điểm hiện tại chưa nhận được hồi âm, Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam cũng đã tạo điều kiện để các đạo diễn sân khấu làm hồ sơ dự xét tặng giải thưởng Nhà nước và vẫn đang chờ kết quả cuối cùng.
Theo cách lý giải của đạo diễn, NSND Lê Hùng - Phó Chủ tịch Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam thì để xảy ra thực trạng này có thể là do phía Hội Nghệ sĩ sân khấu chưa hiểu rõ thông tư của Bộ VH-TT&DL. Còn ông Nguyễn Hải Anh - Vụ trưởng Vụ Thi đua khen thưởng, Bộ VH-TT&DL lại cho rằng: “Trong Thông tư số 03/2010/TT-BVHTTDL cũng như các thông tư hướng dẫn từ trước đến nay đã chỉ rõ tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục, hồ sơ xét tặng Giải thưởng Nhà nước về VHNT cho các tác phẩm, các công trình nghiên cứu. Giải thưởng Nhà nước về VHNT không tôn vinh các tác giả mà chỉ dành cho các tác phẩm và người được thay mặt tác phẩm ấy nhận giải. Việc chọn đạo diễn hay tác giả kịch bản làm người đại diện cho vở diễn thuộc các loại hình sân khấu hoàn toàn do phía Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam đề xuất, Bộ VH-TT&DL không thể là cơ quan thực hiện công việc này”.
Thực tế trong một vở diễn để phân định ai là người xứng đáng thay mặt tác phẩm nhận giải thưởng (nhà biên kịch hay đạo diễn) lại chưa rõ ràng. Ngay chính vị đạo diễn gạo cội, NSND Lê Hùng cũng thừa nhận: “Một vở diễn nếu xét ở góc độ văn học thì nên trao cho nhà biên kịch, nhưng khi đã biểu diễn, và có sự ảnh hưởng rõ nét, gây tiếng vang trong cộng đồng thì nên trao cho đạo diễn”. Cũng theo NSND Lê Hùng: “Điều quan trọng nhất mà Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam đã làm được là để các đạo diễn sân khấu làm hồ sơ xét tặng giải thưởng Nhà nước về VHNT. Còn việc gửi công văn sang Bộ VH-TT&DL mà chưa nhận được câu trả lời cũng không ảnh hưởng nhiều đến tiến độ của việc xét tặng”.
Như vậy là chỉ vì cách hiểu không đúng tinh thần của thông tư hướng dẫn về việc trao giải mà nhiều năm nay các đạo diễn sân khấu bị lãng quên. Đã đến lúc cần phải nhìn nhận lại nhằm mang tới cho các đạo diễn sân khấu cơ hội được vinh danh cùng tác phẩm - đứa con tinh thần của họ.
Phạm Thu Hương
