- Bão Fung Wong gây thiệt hại diện rộng tại Philippines, ít nhất 2 người chết
- Dự kiến 10-11, khôi phục hoàn toàn sự cố điện tại miền Trung do bão Kalmaegi
“Quá nhiều lời hứa vẫn đang bị trì hoãn”
Hàng nghìn đại biểu là các nhà lãnh đạo, quan chức các nước, đại diện các tổ chức quốc tế, cùng giới chuyên gia, nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp bắt đầu vòng đàm phán khí hậu mới tại COP 30, khai mạc ngày 10-11 tại Belem, Brazil. Đây là sự kiện mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt bởi Brazil chính là nơi khởi nguồn của tiến trình khí hậu toàn cầu. 30 năm trước, vào tháng 5-1992, tại Rio de Janeiro, thành phố lớn nhất vùng Amazon của Brazil, Hội nghị LHQ về môi trường và phát triển, thường được gọi là “Hội nghị Trái đất”, đã thông qua Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu với mục tiêu là “ổn định nồng độ khí nhà kính trong khí quyển ở mức không gây nguy hiểm cho hệ thống khí hậu toàn cầu”.
 |
Các thảm họa thiên nhiên do biến đổi khí hậu đang đe dọa sự tồn vong của Trái Đất |
Năm 2015, Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (COP) đã thông qua Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu. Theo đó, các quốc gia thống nhất nỗ lực giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 1,5 độ C và hạn chế sự nóng lên “thấp hơn đáng kể” 2 độ C. Những mục tiêu này được đặt ra dựa trên các đánh giá khoa học về cách nhiệt độ tăng dần có thể làm trầm trọng thêm các hiện tượng khí hậu cực đoan như cháy rừng, hạn hán và sóng nhiệt.
Đáng tiếc, chỉ vài ngày trước khi COP 30 chính thức khai mạc, Báo cáo Emissions Gap 2025 của Chương trình môi trường LHQ (UNEP) cho biết Trái đất được dự báo sẽ vượt ngưỡng nóng lên toàn cầu 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp trong vòng 10 năm tới. Theo UNEP, để giữ nhiệt độ tăng dưới ngưỡng 2 độ C, các quốc gia cần cắt giảm 35% lượng khí thải so với năm 2019 vào năm 2035. Tuy nhiên, những cam kết khí thải hiện tại của các nước sẽ khiến Trái đất nóng lên từ 2,3 độ C đến 2,5 độ C, vượt xa mục tiêu đã đặt ra. UNEP cảnh báo: Nếu các hoạt động kinh tế và sản xuất tiếp tục diễn ra như hiện nay, nhiệt độ toàn cầu có thể tăng tới 2,8 độ C vào năm 2100.
Khi nhiệt độ gia tăng, nhiệt độ đại dương tăng cao ở mức kỷ lục, hệ sinh thái và nền kinh tế biển bị ảnh hưởng, mực nước biển dâng cao và băng ở Bắc Cực, Nam Cực giảm mạnh. Con người phải chứng kiến những hiện tượng thời tiết ở mức tàn phá, khi mà những cơn mưa trong vài phút đã bằng cả tháng mưa, các đợt nóng cực đoan, cháy rừng và siêu bão. Năm 2025 được dự báo sẽ là năm nóng thứ hai hoặc thứ ba trong lịch sử từng được ghi nhận
Trước khi Hội nghị ở Belem khai mạc, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva cảnh báo: “Địa cầu không thể tiếp tục duy trì mô hình phát triển dựa trên việc sử dụng quá mức nhiên liệu hóa thạch như 200 năm qua”. Nhà lãnh đạo Brazil cũng nhấn mạnh cuộc chiến chống biến đổi khí hậu có thể sẽ thất bại nếu không có sự chuyển đổi nhanh chóng sang năng lượng sạch hơn. Theo ông, việc tìm ra lời giải cho câu hỏi cấp bách về tương lai năng lượng sẽ quyết định “thành công hay thất bại trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu”.
Còn Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres thì cho rằng sự thiếu dũng cảm chính trị chính là rào cản lớn nhất để thế giới đạt được mức tăng nhiệt độ toàn cầu chỉ ở mức không quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Ông Guterres cảnh báo: “Quá nhiều lời hứa vẫn đang bị trì hoãn”. Về phần mình, ông Simon Stiell, người đứng đầu cơ quan khí hậu LHQ, nhấn mạnh: “Nếu không có hành động dũng cảm tập thể đó, nhân loại vẫn sẽ đang hướng đến một tương lai không thể cứu vãn, khi mà trái đất nóng lên tới 5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp”.
“Không ai được đứng ngoài cuộc chiến vì khí hậu”
Tại COP 30, nước chủ nhà Brazil đặt trọng tâm vào thực thi các cam kết hơn là đặt ra lời hứa mới. Chính phủ Brazil kêu gọi các bên tập trung vào triển khai hành động cụ thể: giảm phá rừng, chuyển đổi nông nghiệp bền vững, mở rộng năng lượng sạch, và tăng tài chính khí hậu cho các cộng đồng bản địa. Khác với các kỳ trước, COP 30 có lịch trình các “Ngày chủ đề” cụ thể và rộng mở hơn bao giờ hết, từ thích ứng khí hậu, quản lý nước, xử lý chất thải, đến thành phố bền vững, sinh kinh tế, kinh tế tuần hoàn, khoa học - công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI). Cách tiếp cận này thể hiện xu hướng đa lĩnh vực và toàn diện của chính sách khí hậu toàn cầu, coi biến đổi khí hậu không chỉ là vấn đề môi trường, mà là vấn đề của hạ tầng, đô thị, sản xuất và đổi mới sáng tạo.
COP 30 là thời điểm kiểm điểm giữa kỳ của Hiệp định Paris với việc đánh giá mức độ thực thi của từng quốc gia. Để giữ mức tăng nhiệt độ dưới 1,5°C, lượng khí thải toàn cầu phải giảm 60% vào năm 2030. Trong khi đó, các cam kết trên cơ sở Kế hoạch khí hậu quốc gia theo cơ chế đóng góp tự nguyện (NDC) cho đến thời điểm hiện tại chỉ có thể đáp ứng mục tiêu cắt giảm 10%. Trong số 196 bên tham gia Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, mới chỉ có 64 bên nộp NDC tính đến cuối tháng 9 vừa qua. Trong bối cảnh nhiều cam kết Net Zero vẫn chưa chuyển hóa thành chính sách cụ thể, việc “tăng tốc hành động” trở thành thông điệp xuyên suốt tại Hội nghị Belem lần này.
Một trong những vấn đề trọng tâm khác của COP 30 là tài chính trong giải quyết vấn đề khí hậu. Các nước đang phát triển cần nguồn tài chính để giảm phát thải, thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu và đối phó sự tàn phá mà nó gây ra. Tại COP 29 (được tổ chức tại Baku, Azerbaijan) vào năm 2024, các nước phát triển đã thống nhất sẽ đi đầu trong việc huy động 300 tỉ USD/năm đến năm 2035 để hỗ trợ hành động ứng phó biến đổi khí hậu ở các nước đang phát triển. Ngoài ra, tất cả bên liên quan cùng nỗ lực phối hợp để huy động tổng nguồn tài chính hỗ trợ cho các nước đang phát triển với mức 1.300 tỷ USD/năm đến năm 2035.
Bởi thế, vòng đàm phán tại COP 30 năm nay tập trung xem xét các kế hoạch khí hậu quốc gia, thúc đẩy tài trợ 1.300 tỷ USD mỗi năm cho tài chính khí hậu, thông qua các biện pháp mới để giúp các quốc gia thích ứng và thúc đẩy chuyển đổi công bằng sang các nền kinh tế sạch hơn. Tổng thống Brazil Luiz
Inácio Lula da Silva cho rằng COP 30 phải là COP của sự thật. Đây sẽ là thời điểm để các nhà lãnh đạo thế giới chứng minh sự nghiêm túc trong cam kết của họ đối với hành tinh… Theo ông Luiz Inácio Lula da Silva, các quốc gia đang phát triển đang phải đối mặt biến đổi khí hậu ngay cả khi họ đang phải vật lộn với những thách thức khác. Trong khi đó, các quốc gia giàu có đang tận hưởng mức sống được xây dựng dựa trên hai thế kỷ phát thải. Việc đòi hỏi tham vọng lớn hơn và khả năng tiếp cận tốt hơn với các nguồn lực và công nghệ không phải là vấn đề từ thiện, mà là vấn đề công lý với các nước đang phát triển.
30 năm sau ngày Công ước khung về biến đổi khí hậu được ký kết tại Rio, thế giới quay trở lại Brazil - nơi khởi đầu của giấc mơ xanh toàn cầu. Nhưng COP 30 không chỉ là sự trở về, mà là lời nhắc nhở rằng hành tinh đang chạy đua với chính thời gian, rằng “Không ai được đứng ngoài cuộc chiến vì khí hậu”.
